آنها می‌خواهند از شر ما خلاص شوند

فرادید | صدای رگبار مسلل‌ها سکوت شب را می‌شکند. ستونی از دود از کوهستانهای اطراف برمی‌خیزد. جایی که انبوه موشکهای جنگلها و مزارع را به آتش کشانده است.

به گزارش فرادید به نقل از گاردین، برای کردهایی که دهه‌هاست در خط مقدم جنگی خونین و فرسایشی میان دولت ترکیه و حزب غیرقانونی کارگران کردستان (پ.ک.ک) زندگی کرده‌اند، اینها صحنه‌ها و صداهایی آشنا هستند. در عین حال اینها صحنه‌هاییست که این مردم امیدوار بودند پس از آغاز گفتگوهای صلح میان دو دشمن دیرینه در سال 2012، دیگر شاهدش نباشند.

یک خبرنگار محلی که دوست ندارد نامش برملا شود می‌گوید: "برای دو سال، طعم آرامش را چشیدیم. حال احساس می‌کنیم که به اول راه برگشته‌ایم. اما این بار مردم نه تنها ناامید شده‌اند، نه تنها می‌ترسند، عصبانی هم هستند. اگر دوباره جنگ شود، یک جنگ داخلی تمام عیار خواهد بود."

در شمدینلی، شهر کوچکی در شرقی‌ترین نقطۀ ترکیه، مابین مرزهای ایران و عراق، جایی که جنگجویان پ.ک.ک اولین حملۀ مسلحانۀ خود را علیه نیروهای امنیتی ترکیه در سال 1984 از آنجا ترتیب دادند، امید به صلح به مویی بند است.


با فرارسیدن شب، شهر متروک می‌شود. مغازه‌ها بسته‌اند، تنها چند کافه باز هستند و آنها نیز تقریباً خالی‌اند. خیابانها غرق در تاریکی‌اند. افراد انگشت شماری جرات بیرون آمدن دارند.

پینار ییلماز، 35 ساله، عضو کمیتۀ محلی زنان حزب چپگرای دموکراتیک خلقها، می‌گوید: "شب که می‌شود، شهر می‌میرد. مردم می‌ترسند و نگران حمله هستند. در هر لحظه ممکن است هر اتفاقی بیافتد."

در جدید درگیری‌ها، در ماه جولای پس از حملۀ یک بمبگذار انتحاری که به کشته شدن 32 فعال کرد و ترک انجامید، کلید خورد. دولت ترکیه تقصیر این حمله را به گردن داعش انداخت.

اما، با توجه به اینکه بسیاری از کردها از دیرباز باور داشته‌اند که دولت فعالانه از جنگجویان داعش در مقابل اپوزیسیون کرد در سوریه و داخل حمایت می‌کند، شبه‌نظامیان کرد نیز با کشتن دو پلیس کرد در صدد انتقام برآمدند. واکنش آنکارا، حملۀ هوایی علیه مواضع پ.ک.ک در شمال عراق و در ترکیه بود. پ.ک.ک نیز در مقابل حملاتش را علیه نیروهای امنیتی ترکیه از سر گرفت. در دستگیری‌های سراسری، صدها کرد مظنون به ارتباط به گروه شبه‌نظامی بازداشت شده‌اند.


این تنش‌ها، تغییری آشکار را نسبت به جوی که همین دو ماه پیش وجود داشت رقم زده‌اند. زمانی که محلی‌ها در جنوب شرقی ترکیه پیروزی حزب دموکراتیک خلقها، حزبی چپگرا با گرایش شدید به کردها، در انتخابات را جشن می‌گرفتند. این حزب با بدست آوردن سیزده درصد از مجموع آرای کشوری، توانست از آستانۀ ده درصدی لازم برای ورود به پارلمان عبور کند، و 80 نماینده به مجلس بفرستد. بدین ترتیب اقلیت کرد کشور به شکلی بی‌سابقه در پارلمان صاحب نماینده شدند.

آواشین، دختر 16 ساله، اهل روستایی در نزدیکی شمدینلی، می‌گوید: "ما سه روز و سه شب جشن گرفتیم. خیلی خوشحال بودیم. ما فکر می‌کردیم که بالاخره فرصتش را داریم تا حقوقمان به عنوان کرد را بگیریم، اینکه به صلح واقعی رسیده‌ایم. اما حالا مشخص شده که حزب عدالت و توسعه هیچ علاقه‌ای به هیچ کدام از این مسائل ندارد. آنها می‌خواهند از شر ما خلاص شوند."

او تنها کسی نیست که فکر می‌کند دور جدید حمله‌ها علیه پ.ک.ک، دارای انگیزه‌های سیاسی داخلی است. حزب عدالت و توسعه در انتخابات سراسر هفتم ژوئن برای اولین بار پس از سال 2002، اکثریت پارلمانی خود را از دست داد، و یکی از دلایل مهم آن نیز موفقیت حزب دموکراتیک خلقها بود. رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه، در نتیجۀ این امر شاهد بر باد رفتن رویایش برای تبدیل ترکیه به نظامی ریاستی بود.


فکری الماس، که در دفتر محلی حزب دموکراتیک خلقها کار می‌کند، فکر می‌کند که دور جدید فشار بر کردها، روش اردوغان برای آن است که به کردها حالی کند به حزب اشتباه رای داده‌اند. از نظر او، حزب عدالت و توسعه و اردوغان تظاهر می‌کنند که با داعش می‌جنگند و از فرصت استفاده می‌کنند تا به احساسات ضد کردی و ضدیت با حزب دموکراتیک خلقها دامن بزنند.

الماس می‌گوید: "اردوغان با داغ کردن تنور جنگ می‌خواهد برای انجام انتخابات زودهنگام فشار بیاورد، به این امید که رای دهنده‌ها از حزب دموکراتیک خلقها رویگردان شوند و این حزب به حداقل رای ده درصدی لازم دست پیدا نکند."

حزب عدالت و توسعه تا 23 آگوست ( یکم شهریور) فرصت دارد تا یک دولت ائتلافی تشکیل دهد و در غیر این صورت اردوغان می‌تواند خواستار انتخابات فوری شود. بسیاری بر این باورند که او سعی دارد تا رای دهندگان ملی‌گرا و کردهای محافظه‌کار منتقد پ.ک.ک را که بسیاریشان در انتخابات ژوئن حزب دموکراتیک خلقها را به حزب او ترجیح دادند، دوباره به سمت خود جلب کند.

الماس می‌گوید: "آنها یک کارزار تخریبی را علیه حزب ما به راه انداخته‌اند. فک آدم از دروغهایی که راجع به ما می‌گویند آویزان می‌مامند. ما یک حزب سیاسی قانونی هستیم و می‌خواهیم پای حقوق همه بایستیم. مردم به همین خاطر به ما رای دادند، بسیاریشان هم کرد نیستند. ما آنطور که آنها ادعا می‌کنند، تروریست نیستیم."

احسان اوزکان، که در خیابان اصلی شمدینلی سلمانی دارد، می‌گوید: "این درگیری میان ترکها و کردها نیست. این حتی درگیری میان پ.ک.ک و ارتش هم نیست. تنها مشکل این است که حزب عدالت و توسعه دیگر اکثریت را ندارد و اینکه اردوغان به ریاست جمهوری دلخواهش نرسید. و او می‌داند که قدرت را از دست بدهد و او را به دادگاه خواهند کشاند و محاکمه‌اش خواهند کرد. او حاضر است که کشور را به آتش بکشد تا خودش را حفظ کند."


احسان می‌گوید که از زمان آغاز درگیری کسب و کار خوابیده است. او که زمانی تا نیمه‌شب سلمانیش را باز نگاه می‌داشت، به خاطر نبود مشتری مجبور است که ساعت پنج عصر تعطیل کند. او تنها کسی نیست که از بازگشت شمدینلی به دوران تاریکی عصبانی است.

احمت بالچی، کشاورز، می‌گوید که ارتش از روستاییان خواسته تا چراگاه‌های کوهستانی را ترک کنند و دامهایشان را به روستاها بازگردانند. او و بسیاری دیگر این درخواست را رد کرده‌اند. بالچی که دهها گوسفند و اسب دارد که در سالهای اخیر خریده است می‌گوید: "ما تازه دوباره بعد از صلح چراگاه‌هایمان را پس گرفته‌ایم."

"این بار دیگر مثل بار قبل به راحتی آن را رها نمی‌کنیم. قبلاً به خاطر جنگ نمی‌توانستیم مراقب زمینمان باشیم، ولی الان خیلی از ما دام خریداری کرده‌ایم. این همه حیوان کجا باید بروند؟"

در ناحیۀ یوسکوا، در همسایگی شمدینلی، این هفته ارتش چندین زمین چراگاهی را منطقۀ امنیتی موقت اعلام کرده، و به روستاییان گفته که یا باید آنجا را ترک کنند یا اینکه خطر از دست دادن حیواناتشان یا حتی جانشان را بپذیرند.

بالچی می‌گوید: "آنها سالها جنگلهای ما را سوزاندند. آنها ما را از زمین‌ها و روستاهایمان بیرون راندند. اما ما این بار سر جایمان می‌مانیم، حتی اگر معنیش این است که ما را بکشند."

در روستاهای کوهستانی خارج از شمدینلی، تنش کاملاً ملموس است. آواشین به یاد دارد که در اولین شب حملات هوایی علیه مواضع پ.ک.ک در اواخر جولای مادران روستا گریه می‌کردند. بچه‌های بسیاری از خانواده‌ها در گروه شورشی عضویت دارند.

او می‌گوید: "ما صدای هواپیماها را بالای سرمان می‌شنیدیم و می‌شنیدیم که در کوهستانها بمب می‌ریختند. ما همه فکر می‌کردیم: "تمام شد. این بار همۀ شان را می‌کشند." ما دوباره احساس کردیم که به ما خیانت کرده‌اند."

دو برادر آواشین سال گذشته به انگیزۀ جنگ علیه داعش به پ.ک.ک پیوستند.

احساسات او یادآور صحبتهای یکی از فرماندهان پ.ک.ک است که گفته بود از برهم خوردن ناگهانی فرآیند صلح غافلگیر نشده است. آواشین می‌گوید: "ما هیچ وقت به حکومت ترکیه اعتماد نداشتیم و از اردوغان می‌توان انتظار هر چیزی را داشت. او رفتار پادشاهان را دارد. مشخص بود که قصد ندارند با هیچ یک از خواستهای ما کنار بیایند."


یکی از فرماندهان پ.ک.ک که بیش از یک دهه است برای این گروه جنگیده، در قبال اینکه اولین خواست دولت از شبه نظامیان این بود که سلاحهایشان را کنار بگذارند، ابراز بی‌میلی و تردید کرد.

او می‌گوید: "الان چطور می‌توانید راجع به خلع سلاح صحبت کنید؟ خلع سلاح باید در پایان موفقیت آمیز مذاکرات صلح صورت بگیرد، نه در آغاز آن. خلع سلاح در حال حاضر به معنی تسلیم است، نه چیز دیگر. و ما این کار را نخواهیم کرد، نه بعد از این همه قربانی‌ای که داده‌ایم و این همه دستاوردی که داشته‌ایم."

اعتماد میان طرفهای درگیر که حتی در بهترین دوران هم وضعیتی شکننده داشت، اکنون فروپاشیده است. وقتی که یک پست نظامی از جوانان کرد دعوت کرد تا از زمین فوتسال پادگان استفاده کنند، پسران این دعوت را رد کردند. یکی از آنها می‌گوید: "ما فکر کردیم: اگر همه رفتیم و ناگهان یک موشک به سالن زدند و همه مردیم چه؟"

ایستگاههای پلیس و ایستهای بازرسی ارتش شدیداً سنگربندی شده‌اند، و بعد از کشته‌شدن یک مامور پلیس در مرکز شمدینلی در ماه جولای، اغلب متروک هستند. ساکنان محلی از رد شدن از نزدیکی ایستگاههای نظامی می‌ترسند و در هراسند که سرباز مضطرب ناگهان از ترس ماشه را بکشد.

بسیاری، رفتارهای رسانه‌های ترکی ملی‌گرا و حامی دولت را عامل سیاه‌نمایی راجع به کردها و جنوب شرق عمدتاً کردنشین کشور می‌دانند. اقداماتی که به نفرت و بی‌اعتمادی دامن زده است.

خبرنگار محلی می‌گوید: "بسیاری از ترکها ما را نمی‌شناسند و هیچ چیزی راجع به منطقۀ ما نمی‌دانند. ترکها فقط وقتی به اینجا می‌آیند که مجبور باشند. افسرها، معلمها و پرستارهایی که خدمتشان را باید اینجا طی کنند. حتی اینها هم لحظه شماری می‌کنند تا بتوانند از اینجا بروند. اگر ترکهای بیشتری برای دیدن اینجا می‌آمدند، دولت به این راحتی نمی‌توانست جنگ به راه بیاندازد."


فرمانده پ.ک.ک تاکید دارد که سازمانش همچنان خویشتنداری از خود نشان می‌دهد، و می‌گوید که حمله به نیروهای امنیتی تنها به جهت گرفتن انتقام در مقابل حملات هوایی ترکیه به اردوگاههای پ.ک.ک بوده است.

او می‌گوید: "ما هم خواهان صلح هستیم. ما جنگ نمی‌خواهیم. اما اگر صلح باشد، باید پایدار باشد، عادلانه و داوطلبانه باشد. نمی‌شود که دوباره یک صلح خونین باشد که در آن یک طرف شرایط را دیکته کند."

یکی از ساکنان زن شمدینلی می‌گوید: "همۀ آنچه که ما می‌خواهیم صلح است. ما طعم صلح را چشیده‌ایم و به این راحتی از آن دست برنمی‌داریم. ما هر کاری می‌کنیم تا صلح برگردد، حتی اگر لازم باشد به خاطرش می‌جنگیم. بعد از این همه سال و این همه رنج، دیگر چه چیزی برای از دست دادن داریم؟"

منبع: Guardian
ترجمه از: وبسایت فرادید