آیا پایان کار داعش فرا رسیده است؟
کد خبر :
۲۳۸۶۶
بازدید :
۵۲۷۸
فرادید | پیشتر در برخی مناطق تحت کنترل داعش "لباس قرمز رنگ، علامت جمع در کلاس ریاضی و پیراهن بارسلونا به علت داشتن نشان صلیب" ممنوع بود، اما حالا دل مردم به موهای ژل زده شده و ریش‌های تراشیده‌شان خوش شده است. منابع آگاه گزارش داده‌اند که "خلافت" در حال فروپاشی است. آیا پایان کار داعش فرا رسیده است؟
به گزارش فرادید به نقل از اشپیگل، حملات تروریستی به غرب باعث شده تا داعش قوی‌تر از همیشه به نظر برسد. حقیقت اما حاکی از اتحاد نیروهای ائتلاف برای شکست این گروه تروریستی در قلب قلمروش است.
مردی اهل موصل می‌گوید اوضاع در بزرگترین شهر "خلافت" آرام پیش می‌رود. این مرد زمان زیادی را در حومه شهر سپری کرده؛ آن هم اغلب با پای پیاده تا بتوانند اطلاعات دقیقی را از داخل داعش به بیرون بیاورد. او این کار را به دفعات انجام داده و می‌گوید: «وقتی جنگ فلوجه در جریان بود، داعش از طریق بلندگوهای مساجد پنج مرتبه در روز از مردم درخواست می‌کرد تا به جنگ بپیوندند. آن‌ها ادعا می‌کردند که کشور [داعش] پیروز خواهد شد. آن‌ها می‌گفتند که هزاران جنگجو در فلوجه دارند و به لطف چندین تُن مهمات و اسلحه، احتمال سقوط این شهر وجود ندارد. اما از آن روز که فلوجه سقوط کرد، دیگر هیچ درخواستی از مردم صورت نگرفت.»
ارتش عراق به کمک نیروهای شبه نظامیِ شیعه و سنی، شهر فلوجه در نزدیکی بغداد را در پایان ماه ژوئن از دست داعش آزاد کرد. آن شکست تا آن زمان بدترین شکست داعش به حساب می‌آمد.
در هفته‌های اخیر اما، افراد زیادی در استانبول، داکا، بغداد، بیروت، نیس، آنسباخ و حتی در یک قطار محلی در وورتسبورگ توسط بمب، اسلحه اتوماتیک و تبر مورد حمله قرار گرفتند. در حقیقت این اتفاقات سبب شد تا بسیاری فکر کنند داعش قوی‌تر و البته خطرناک‌تر از قبل شده اما موج وحشت داعش تحت شعاع اتفاقات رخ داده در هسته مرکزی این سازمان تروریستی قرار گرفته است.
ایثار برای جمع آوری اطلاعات
شکی نیست که "خلیفه" هم در سوریه و هم در عراق با فشاری فزاینده روبه‌رو است. برنامه‌ریزی حمله ضد موصل قریب الوقوع به نظر می‌رسد زیرا نیروهای کرد به دومین پایگاه قدرتمند داعش یعنی "رقه" نزدیک می‌شوند. در لیبی نیز نیروهای دولتی با حمایت حملات هوایی ایالات متحده به "سِرت،" پایگاه داعش، نزدیک‌تر شده‌اند. تمام این عوامل در افزایش حملات انتحاری صورت گرفته توسط داعش دخیل هستند.
تصویری که از منابع آگاه به دست آمده (افرادی که واقعا جانشان را در مسیر جمع‌آوری اطلاعات به خطر میاندازند) نشان از ضعف داعش دارد. تصویری که عقب نشینی و توهم داعش را انعکاس می‌دهد. تمام مردم ساکن مناطق تحت اشغالِ داعش گزارش داده‌اند که داعش هنوز بر روی زندگی مردم احاطه دارد. البته می‌دانیم که ترس و اجبار تنها ابزار سلطه داعش بر مردم است که با هر شکست نظامی بر شدتِ آن افزوده می‌شود.
عفو تضمینی و چپاول یخچال و مایکروفر!
مردی که نزدیک شهر حویجه در جنوب کرکوک عراق مستقر است، می‌گوید: «جنگ‌طلبان داعشی ناامید به نظر می‌رسند. این اولین بار است که آن‌ها هراسان به نظر می‌رسند. بسیاری خانواده‌های خود را به موصل فرستاده‌اند. حتی برخی از افراد محلی که پیشتر به داعش پیوسته بودند، حالا ابراز پشیمانی می‌کنند. آن‌ها مدعی هستند که فریب خورده‌اند. به شرطی که دولت مرکزی عراق "عفو" آن‌ها را تضمین کند، آن‌ها می‌توانند محل اسلحه‌خانه‌های داعش را نشان داده و مانع وقوع درگیری بین شبه نظامیان شیعه شوند.»
همان کسانی که از قدرت خود به هنگام عضویت در داعش در زمان اوج آن یعنی سال 2014 برای چپاول یخچال و مایکروفر همسایه‌ها استفاده می‌کردند، حالا خودشان به دنبال پناهندگی هستند. آن مرد محلی در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «یک داعشی تمام اسباب خانه را به قیمت تنها 20 دلار به حراج گذاشت در حالی که قیمت آن دست کم 700 دلار بود.» آن مرد می‌گوید که حتی برخی قصد دارند به کل خلافت را ترک کرده و به مناطق کردنشین شمال بروند. وی البته می‌گوید که شبه‌نظامیان شیعه در آنجا هرکسی که عضو داعش بوده را می‌کشند.
توهم پلیس داعش و ممنوعیت لباس قرمز
در این بین که هماهنگی بین کردها و شبه‌نظامیان شیعه و همچنین بین ارتش عراق و نیروی هوایی ایالات متحده باعث تصاحب یکی پس از دیگریِ مناطق تحت کنترل داعش می‌شود، توهمی فزاینده گریبانگیرِ پلیس مذهبی داعش "حسبه" در کنترل اوضاع شده است. مصرف سیگار و مشروبات الکلی از مدت‌ها پیش ممنوع شده بود؛ زنان نیز فقط در حالتی می‌توانستند خانه را ترک کنند که حجاب کامل، از جمله پوشش صورت، و همراهی همسر یا خویشاوند مذکر را رعایت می‌کردند. اما حالا داعش پوشیدن هرگونه البسه قرمز را نیز ممنوع کرده است.
علامت جمع و پیراهن بارسلونا
مرد ساکن موصل می‌گوید: «قرمز رنگ ویژه مراسم است و به همین دلیل ممنوع شده است. حتی در کلاس‌های درس ریاضی در مدارس، علامت جمع (+)دیگر نمی‌تواند استفاده شود. آن‌ها می‌گویند که این یک علامت مسیحی است. بچه مدرسه‌ای‌ها حالا باید بنویسند "1 به علاوه 1 اگر خدا بخواهد مساوی است با 2." کسانی که از ماشین حساب‌های قدیمی استفاده می‌کنند، احتمالا تنبیه شوند. حتی تیشرت یا هر پرچمی که روی آن صلیب کشیده شده باشد - مثلا پیراهن بارسلونا - اکیدا ممنوع هستند.
این اقدامات عجیب در راستای اعمال کنترل داعش بر مناطق تحت کنترلش صورت می‌گیرد، اما ما شاهد تحلیل کنترل داعش به خاطر فشار نظامیِ اعمال شده از بیرون هستیم. حقیقت اما این است که قدرت داعش در حال تحلیل بوده و مقررات افراطی کمکی به این مسئله نمی‌کند؛ حداکثر کاری که این قوانین عجیب می‌کنند این است که نشان دهد داعش همچنان قدرتمند است.
ایجاد مزاحمت سیگنالی و پایش تمام‌وقت همواره یکی از بازوهای قدرتی داعش محسوب می‌شده و کمک می‌کرده تا بتواند بر تمام مناطق تحت کنترل خود حکمرانی کند. داعشی‌ها در ابتدا مناطق قصد تصاحبشان را بررسی و سپس در مورد هویت و اهداف واقعی‌شان شروع به فریب ساکنان می‌کردند. آن‌ها در آخر با ظلم تمام و آشکار به هرگونه مقاومت مردمی پاسخ می‌دادند.
کپی برداری داعش از صدام حسین و تفاوت آن با طالبان و القاعده
داعش همواره از مذهب برای فعالیت‌های تبلیغاتی خود استفاده ابزاری کرده است. رهبران داعش از اسلام به دو شکل به نفع خود استفاده می‌کنند: اول برای جذب تروریست از چچن و تونس و دوم برای توجیه جنایاتش در داخل مناطق تحت کنترل خود. اما سیستم حکومتی داعش، که بیشتر آن از رژیم صدام حسین کپی شده، تنها در صورتی کار می‌کند که افراد صاحب قدرت در آن بتوانند آن را در ادامه اجرا کنند.
با این حال، قدرت داعش در حال حاضر با نوعی فرسایش روبه‌رو است و این مسئله بر همگان عیان است. به مجرد اینکه یک منطقه از کنترل داعش خارج شود، ساکنین آن دیگر نیازی نمی‌بینند که همچنان به داعش وفادار بمانند. ولی در صورتی که آن‌ها کاملا متقاعد شده باشند و به "خلیفه" باور داشته باشند، می‌توان شاهد ادامه حیات خلافت به شکل نوعی "حاکمیت جانشین" بود.
مثلا تجديد فعاليتِ طالبان در افغانستان حاصل این مسئله است که عمر ایدئولوژی مربوط به طالبان بیش از عمر رهبران طالبان بوده است. به محض اینکه یک بار دیگر شرایط برای طالبان مهیا شود - این بار از طریق دولتی فاسد که توسط نیروهای خارجی از آن دفاع شود - آن‌ها بازخواهند گشت. القاعده در یمن نیز به همین دلیل همیشه تلاش کرده تا افراد محلی را بر علیه خود نکند. گرچه این کار باعث خواهد شد که پیروزی‌ها کمی دشوارتر حاصل شود، اما حداقل می‌دانند که جنگجویانشان بعدها پشیمان نخواهند شد.
داعش و اهدای خون اجباری!
داعش اما برخلاف آن‌ها هرگز منتظر موافقت افراد محلی نمی‌شود. اگر داعش قلب و ذهن مردم را به جای روستاهای ویران شده از آن خود می‌کرد، امروز می‌بایست قلمرویی بزرگ مانند آنچه در زمان اوجش در سال 2014 شاهد بودیم، داشت. اما داعش استراتژی وحشیانه را ترجیح داده است.
بنا به گفته افراد فراری و افراد مطلع، هیچ شهر یا روستایی در سوریه یا عراق نیست که اکثریت ساکنین آن علاقه‌مند به داعش باشند. به عنوان مثال، اهدای خون برای جنگ طلبان آسیب دیده باید با زور انجام شود.
اغلب ساکنین مناطق تحت کنترل داعش فقط سعی می‌کنند که جلوی دست و پای تکفیری‌ها نباشند تا بتوانند زنده ماندن خود را تضمین کنند. اکثر این افراد هراس دارند و البته فرض را بر این می‌گذارند که داعش در دراز مدت ناپدید خواهد شد. رهبران محلی و بسیاری از جنگجویان خارجی داعش به احتمال فراوان به ابوبکر بغدادی وفادار خواهند ماند. البته تعداد افرادی که به اراده شخصی به این گروه وفادار خواهند ماند نیز اندک است، زیرا فتح دل مردم هیچگاه جزو برنامه‌های داعش نبوده است.
موهای ژل زده شده و ریش‌های تراشیده!
در مناطق آزاد شده در شمال سوریه، برخی از جمله زنان که به شکلی جدید آزادی دوباره خود را جشن گرفته‌اند. مثلا تصویر دختر 19 ساله‌ای به نام "سعود حمیدی" که هنگام پاره کردن نقاب صورتش لبخند زده بود، در تمام جهان پخش شد. یک زن دیگر نیز در ویدیوی پخش شده فریاد می‌زند: «نگاه کنید ما چه چیزهایی می‌پوشیم! متشکرم که آزادی را برای ما به ارمغان آوردید. متشکرم که می‌توانم دوباره قرمز بپوشیم. من همیشه قرمز خواهم پوشید!»
آرایشگرانی که در یک یا دو سال گذشته هیچ کاری برای انجام دادن نداشتند، حالا با هجوم ناگهانیِ مشتریان مواجه شده‌اند. مردان آرزو داشتند ریش‌هایشان را بتراشند. آن‌ها خواهان مدل موهای جدید بودند، موهای کوتاه و ژل زده شده؛ و خداحافظی با موهای شلخته‌ای که در دوران داعش بالاجبار داشتند. مردان دوباره در کوچه و خیابان تخته نرد بازی می‌کردند و با آسودگی سیگار می‌کشیدند.
داعش، تهدیدی همیشگی
علیرغم تمام این اوصاف، به هیچ وجه نمی‌توان گفت که داعش ناپدید شده است. اگر اختلافات فرقه‌ای همچنان پابرجا باشد، باز هم شاهد بازگشت داعش خواهیم بود. این سازمان تروریستی یک بار در عراق کاملا شکست خورده است. آن‌ها در سال 2008 کاملا از روی زمین محو شدند و همه آن را فراموش کرده بودند اما در سال 2012 مجدد شاهد احیای آن‌ها بودیم؛ آن هم خطرناک‌تر از همیشه. این مسئله در پروپاگاندای داعش استفاده می‌شود.
ابو محمد عدنانی، سخنگوی داعش، به تازگی در ویدیویی گفته است: «اگر شهرها را در عراق از دست دهیم و در بیابان بدون هیچ شهر و قلمرویی بمانیم، بازنده خواهیم بود؟ اگر موصل، سرت و رقه را از ما بگیرید، ما بازنده و شما برنده خواهید بود؟ البته که نه!»
داعش چهار سال پیش و پس از پیوستن افسران سابق اطلاعاتی صدام توانست قدرت بگیرد؛ مردان جنگی که استراتژی‌های درازمدت و تاکتیک‌های داعش را برنامه‌ریزی کردند. داعش همچنین از شرایط به نفع خودش بهره‌برداری کرد، مثلا جنگ داخل سوریه و سیاست‌های انزوا طلبانه در عراق که سنی‌ها را از قدرت و نهادهای عمومی دور نگه می‌داشت.
تراژدی جنگ ائتلاف به رهبری آمریکا علیه داعش حاکی از کوته‌بینی آن‌ها است چرا که آن‌ها تمام تمرکز خود را روی حملات نظامی گذاشته‌اند. ائتلاف شرایطی را نادیده گرفته که بعدها می‌تواند منجر به ظهور مجدد داعش شود.
تنها چند روز مانده به جلسه میان ده‌ها دیپلمات از چندین کشور در اوایل ماه ژوئیه در واشنگتن که برای شدت دادن جنگ علیه داعش صورت گرفته بود، جان کری به مسکو سفر کرد. چمدان او حامل اسنادی بود که نشان می‌داد آمریکا حاضر است به روسیه در مورد روی کار ماندن بشار اسد، دست کم برای حال حاضر، امتیاز دهد. اما مشکل اینجا است که مادامی که اسد روی کار بماند، شورش‌ها علیه او تمامی نخواهد داشت. حضور اسد در قدرت مانع از هرگونه توافق بین طرف‌های درگیر در کشور خواهد شد؛ اتحادی که برای از بین بردن داعش ضروری به نظر می‌رسد.
داعش، جنبشی پوپولیستی است؟
از سوی دیگر، ایالات متحده به گروه‌های دیگر که برای اهداف خودشان با داعش می‌جنگند، فرصت می‌دهد. در 19 ژوئیه، بمب‌های آمریکایی‌ها منجر به کشته شدن بیش از 50 غیرنظامی در شهر منبج (که آن زمان تحت کنترل داعش بود) در شمال سوریه شدند. آمریکایی‌ها اهداف مورد نظرشان را از نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها دریافت کرده بودند. نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) نیز با داعش در حال نبرد بوده و تلاش می‌کند تا اعراب را از مناطق کردنشین دور نگه دارد.
استراتژی‌های ضد ترور واشنگتن حتی امروز نیز نتوانسته‌اند مکانیسم درونیِ داعش را به خوبی درک کنند. در واقع، هنوز بسیاری می‌پندارند که داعشِ تضعیف شده همچنان قدرتمند است. مایکل هایدن، رئیس سابق سازمان سیا، در گفتگو با واشنگتن پست اظهار داشت: «القاعده سیستمی سلسله مراتبی و کنترل شده داشت اما این مسئله در مورد داعش صحت ندارد. آن‌ها تمام انرژی و پیش‌بینی‌ناپذیریِ یک جنبش پوپولیست را دارند.» گرچه مورد آخر در مورد آن‌ها صدق نمی‌کند.
منبع: Spiegel
ترجمه: وبسایت فرادید
مترجم: سبحان شکری
به گزارش فرادید به نقل از اشپیگل، حملات تروریستی به غرب باعث شده تا داعش قوی‌تر از همیشه به نظر برسد. حقیقت اما حاکی از اتحاد نیروهای ائتلاف برای شکست این گروه تروریستی در قلب قلمروش است.
مردی اهل موصل می‌گوید اوضاع در بزرگترین شهر "خلافت" آرام پیش می‌رود. این مرد زمان زیادی را در حومه شهر سپری کرده؛ آن هم اغلب با پای پیاده تا بتوانند اطلاعات دقیقی را از داخل داعش به بیرون بیاورد. او این کار را به دفعات انجام داده و می‌گوید: «وقتی جنگ فلوجه در جریان بود، داعش از طریق بلندگوهای مساجد پنج مرتبه در روز از مردم درخواست می‌کرد تا به جنگ بپیوندند. آن‌ها ادعا می‌کردند که کشور [داعش] پیروز خواهد شد. آن‌ها می‌گفتند که هزاران جنگجو در فلوجه دارند و به لطف چندین تُن مهمات و اسلحه، احتمال سقوط این شهر وجود ندارد. اما از آن روز که فلوجه سقوط کرد، دیگر هیچ درخواستی از مردم صورت نگرفت.»
ارتش عراق به کمک نیروهای شبه نظامیِ شیعه و سنی، شهر فلوجه در نزدیکی بغداد را در پایان ماه ژوئن از دست داعش آزاد کرد. آن شکست تا آن زمان بدترین شکست داعش به حساب می‌آمد.
در هفته‌های اخیر اما، افراد زیادی در استانبول، داکا، بغداد، بیروت، نیس، آنسباخ و حتی در یک قطار محلی در وورتسبورگ توسط بمب، اسلحه اتوماتیک و تبر مورد حمله قرار گرفتند. در حقیقت این اتفاقات سبب شد تا بسیاری فکر کنند داعش قوی‌تر و البته خطرناک‌تر از قبل شده اما موج وحشت داعش تحت شعاع اتفاقات رخ داده در هسته مرکزی این سازمان تروریستی قرار گرفته است.
ایثار برای جمع آوری اطلاعات
شکی نیست که "خلیفه" هم در سوریه و هم در عراق با فشاری فزاینده روبه‌رو است. برنامه‌ریزی حمله ضد موصل قریب الوقوع به نظر می‌رسد زیرا نیروهای کرد به دومین پایگاه قدرتمند داعش یعنی "رقه" نزدیک می‌شوند. در لیبی نیز نیروهای دولتی با حمایت حملات هوایی ایالات متحده به "سِرت،" پایگاه داعش، نزدیک‌تر شده‌اند. تمام این عوامل در افزایش حملات انتحاری صورت گرفته توسط داعش دخیل هستند.
تصویری که از منابع آگاه به دست آمده (افرادی که واقعا جانشان را در مسیر جمع‌آوری اطلاعات به خطر میاندازند) نشان از ضعف داعش دارد. تصویری که عقب نشینی و توهم داعش را انعکاس می‌دهد. تمام مردم ساکن مناطق تحت اشغالِ داعش گزارش داده‌اند که داعش هنوز بر روی زندگی مردم احاطه دارد. البته می‌دانیم که ترس و اجبار تنها ابزار سلطه داعش بر مردم است که با هر شکست نظامی بر شدتِ آن افزوده می‌شود.
عفو تضمینی و چپاول یخچال و مایکروفر!
مردی که نزدیک شهر حویجه در جنوب کرکوک عراق مستقر است، می‌گوید: «جنگ‌طلبان داعشی ناامید به نظر می‌رسند. این اولین بار است که آن‌ها هراسان به نظر می‌رسند. بسیاری خانواده‌های خود را به موصل فرستاده‌اند. حتی برخی از افراد محلی که پیشتر به داعش پیوسته بودند، حالا ابراز پشیمانی می‌کنند. آن‌ها مدعی هستند که فریب خورده‌اند. به شرطی که دولت مرکزی عراق "عفو" آن‌ها را تضمین کند، آن‌ها می‌توانند محل اسلحه‌خانه‌های داعش را نشان داده و مانع وقوع درگیری بین شبه نظامیان شیعه شوند.»
همان کسانی که از قدرت خود به هنگام عضویت در داعش در زمان اوج آن یعنی سال 2014 برای چپاول یخچال و مایکروفر همسایه‌ها استفاده می‌کردند، حالا خودشان به دنبال پناهندگی هستند. آن مرد محلی در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «یک داعشی تمام اسباب خانه را به قیمت تنها 20 دلار به حراج گذاشت در حالی که قیمت آن دست کم 700 دلار بود.» آن مرد می‌گوید که حتی برخی قصد دارند به کل خلافت را ترک کرده و به مناطق کردنشین شمال بروند. وی البته می‌گوید که شبه‌نظامیان شیعه در آنجا هرکسی که عضو داعش بوده را می‌کشند.
در این بین که هماهنگی بین کردها و شبه‌نظامیان شیعه و همچنین بین ارتش عراق و نیروی هوایی ایالات متحده باعث تصاحب یکی پس از دیگریِ مناطق تحت کنترل داعش می‌شود، توهمی فزاینده گریبانگیرِ پلیس مذهبی داعش "حسبه" در کنترل اوضاع شده است. مصرف سیگار و مشروبات الکلی از مدت‌ها پیش ممنوع شده بود؛ زنان نیز فقط در حالتی می‌توانستند خانه را ترک کنند که حجاب کامل، از جمله پوشش صورت، و همراهی همسر یا خویشاوند مذکر را رعایت می‌کردند. اما حالا داعش پوشیدن هرگونه البسه قرمز را نیز ممنوع کرده است.
علامت جمع و پیراهن بارسلونا
مرد ساکن موصل می‌گوید: «قرمز رنگ ویژه مراسم است و به همین دلیل ممنوع شده است. حتی در کلاس‌های درس ریاضی در مدارس، علامت جمع (+)دیگر نمی‌تواند استفاده شود. آن‌ها می‌گویند که این یک علامت مسیحی است. بچه مدرسه‌ای‌ها حالا باید بنویسند "1 به علاوه 1 اگر خدا بخواهد مساوی است با 2." کسانی که از ماشین حساب‌های قدیمی استفاده می‌کنند، احتمالا تنبیه شوند. حتی تیشرت یا هر پرچمی که روی آن صلیب کشیده شده باشد - مثلا پیراهن بارسلونا - اکیدا ممنوع هستند.
این اقدامات عجیب در راستای اعمال کنترل داعش بر مناطق تحت کنترلش صورت می‌گیرد، اما ما شاهد تحلیل کنترل داعش به خاطر فشار نظامیِ اعمال شده از بیرون هستیم. حقیقت اما این است که قدرت داعش در حال تحلیل بوده و مقررات افراطی کمکی به این مسئله نمی‌کند؛ حداکثر کاری که این قوانین عجیب می‌کنند این است که نشان دهد داعش همچنان قدرتمند است.
ایجاد مزاحمت سیگنالی و پایش تمام‌وقت همواره یکی از بازوهای قدرتی داعش محسوب می‌شده و کمک می‌کرده تا بتواند بر تمام مناطق تحت کنترل خود حکمرانی کند. داعشی‌ها در ابتدا مناطق قصد تصاحبشان را بررسی و سپس در مورد هویت و اهداف واقعی‌شان شروع به فریب ساکنان می‌کردند. آن‌ها در آخر با ظلم تمام و آشکار به هرگونه مقاومت مردمی پاسخ می‌دادند.
کپی برداری داعش از صدام حسین و تفاوت آن با طالبان و القاعده
داعش همواره از مذهب برای فعالیت‌های تبلیغاتی خود استفاده ابزاری کرده است. رهبران داعش از اسلام به دو شکل به نفع خود استفاده می‌کنند: اول برای جذب تروریست از چچن و تونس و دوم برای توجیه جنایاتش در داخل مناطق تحت کنترل خود. اما سیستم حکومتی داعش، که بیشتر آن از رژیم صدام حسین کپی شده، تنها در صورتی کار می‌کند که افراد صاحب قدرت در آن بتوانند آن را در ادامه اجرا کنند.
با این حال، قدرت داعش در حال حاضر با نوعی فرسایش روبه‌رو است و این مسئله بر همگان عیان است. به مجرد اینکه یک منطقه از کنترل داعش خارج شود، ساکنین آن دیگر نیازی نمی‌بینند که همچنان به داعش وفادار بمانند. ولی در صورتی که آن‌ها کاملا متقاعد شده باشند و به "خلیفه" باور داشته باشند، می‌توان شاهد ادامه حیات خلافت به شکل نوعی "حاکمیت جانشین" بود.
مثلا تجديد فعاليتِ طالبان در افغانستان حاصل این مسئله است که عمر ایدئولوژی مربوط به طالبان بیش از عمر رهبران طالبان بوده است. به محض اینکه یک بار دیگر شرایط برای طالبان مهیا شود - این بار از طریق دولتی فاسد که توسط نیروهای خارجی از آن دفاع شود - آن‌ها بازخواهند گشت. القاعده در یمن نیز به همین دلیل همیشه تلاش کرده تا افراد محلی را بر علیه خود نکند. گرچه این کار باعث خواهد شد که پیروزی‌ها کمی دشوارتر حاصل شود، اما حداقل می‌دانند که جنگجویانشان بعدها پشیمان نخواهند شد.
داعش و اهدای خون اجباری!
داعش اما برخلاف آن‌ها هرگز منتظر موافقت افراد محلی نمی‌شود. اگر داعش قلب و ذهن مردم را به جای روستاهای ویران شده از آن خود می‌کرد، امروز می‌بایست قلمرویی بزرگ مانند آنچه در زمان اوجش در سال 2014 شاهد بودیم، داشت. اما داعش استراتژی وحشیانه را ترجیح داده است.
بنا به گفته افراد فراری و افراد مطلع، هیچ شهر یا روستایی در سوریه یا عراق نیست که اکثریت ساکنین آن علاقه‌مند به داعش باشند. به عنوان مثال، اهدای خون برای جنگ طلبان آسیب دیده باید با زور انجام شود.
اغلب ساکنین مناطق تحت کنترل داعش فقط سعی می‌کنند که جلوی دست و پای تکفیری‌ها نباشند تا بتوانند زنده ماندن خود را تضمین کنند. اکثر این افراد هراس دارند و البته فرض را بر این می‌گذارند که داعش در دراز مدت ناپدید خواهد شد. رهبران محلی و بسیاری از جنگجویان خارجی داعش به احتمال فراوان به ابوبکر بغدادی وفادار خواهند ماند. البته تعداد افرادی که به اراده شخصی به این گروه وفادار خواهند ماند نیز اندک است، زیرا فتح دل مردم هیچگاه جزو برنامه‌های داعش نبوده است.
موهای ژل زده شده و ریش‌های تراشیده!
در مناطق آزاد شده در شمال سوریه، برخی از جمله زنان که به شکلی جدید آزادی دوباره خود را جشن گرفته‌اند. مثلا تصویر دختر 19 ساله‌ای به نام "سعود حمیدی" که هنگام پاره کردن نقاب صورتش لبخند زده بود، در تمام جهان پخش شد. یک زن دیگر نیز در ویدیوی پخش شده فریاد می‌زند: «نگاه کنید ما چه چیزهایی می‌پوشیم! متشکرم که آزادی را برای ما به ارمغان آوردید. متشکرم که می‌توانم دوباره قرمز بپوشیم. من همیشه قرمز خواهم پوشید!»
داعش، تهدیدی همیشگی
علیرغم تمام این اوصاف، به هیچ وجه نمی‌توان گفت که داعش ناپدید شده است. اگر اختلافات فرقه‌ای همچنان پابرجا باشد، باز هم شاهد بازگشت داعش خواهیم بود. این سازمان تروریستی یک بار در عراق کاملا شکست خورده است. آن‌ها در سال 2008 کاملا از روی زمین محو شدند و همه آن را فراموش کرده بودند اما در سال 2012 مجدد شاهد احیای آن‌ها بودیم؛ آن هم خطرناک‌تر از همیشه. این مسئله در پروپاگاندای داعش استفاده می‌شود.
ابو محمد عدنانی، سخنگوی داعش، به تازگی در ویدیویی گفته است: «اگر شهرها را در عراق از دست دهیم و در بیابان بدون هیچ شهر و قلمرویی بمانیم، بازنده خواهیم بود؟ اگر موصل، سرت و رقه را از ما بگیرید، ما بازنده و شما برنده خواهید بود؟ البته که نه!»
داعش چهار سال پیش و پس از پیوستن افسران سابق اطلاعاتی صدام توانست قدرت بگیرد؛ مردان جنگی که استراتژی‌های درازمدت و تاکتیک‌های داعش را برنامه‌ریزی کردند. داعش همچنین از شرایط به نفع خودش بهره‌برداری کرد، مثلا جنگ داخل سوریه و سیاست‌های انزوا طلبانه در عراق که سنی‌ها را از قدرت و نهادهای عمومی دور نگه می‌داشت.
تراژدی جنگ ائتلاف به رهبری آمریکا علیه داعش حاکی از کوته‌بینی آن‌ها است چرا که آن‌ها تمام تمرکز خود را روی حملات نظامی گذاشته‌اند. ائتلاف شرایطی را نادیده گرفته که بعدها می‌تواند منجر به ظهور مجدد داعش شود.
تنها چند روز مانده به جلسه میان ده‌ها دیپلمات از چندین کشور در اوایل ماه ژوئیه در واشنگتن که برای شدت دادن جنگ علیه داعش صورت گرفته بود، جان کری به مسکو سفر کرد. چمدان او حامل اسنادی بود که نشان می‌داد آمریکا حاضر است به روسیه در مورد روی کار ماندن بشار اسد، دست کم برای حال حاضر، امتیاز دهد. اما مشکل اینجا است که مادامی که اسد روی کار بماند، شورش‌ها علیه او تمامی نخواهد داشت. حضور اسد در قدرت مانع از هرگونه توافق بین طرف‌های درگیر در کشور خواهد شد؛ اتحادی که برای از بین بردن داعش ضروری به نظر می‌رسد.
داعش، جنبشی پوپولیستی است؟
از سوی دیگر، ایالات متحده به گروه‌های دیگر که برای اهداف خودشان با داعش می‌جنگند، فرصت می‌دهد. در 19 ژوئیه، بمب‌های آمریکایی‌ها منجر به کشته شدن بیش از 50 غیرنظامی در شهر منبج (که آن زمان تحت کنترل داعش بود) در شمال سوریه شدند. آمریکایی‌ها اهداف مورد نظرشان را از نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها دریافت کرده بودند. نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) نیز با داعش در حال نبرد بوده و تلاش می‌کند تا اعراب را از مناطق کردنشین دور نگه دارد.
استراتژی‌های ضد ترور واشنگتن حتی امروز نیز نتوانسته‌اند مکانیسم درونیِ داعش را به خوبی درک کنند. در واقع، هنوز بسیاری می‌پندارند که داعشِ تضعیف شده همچنان قدرتمند است. مایکل هایدن، رئیس سابق سازمان سیا، در گفتگو با واشنگتن پست اظهار داشت: «القاعده سیستمی سلسله مراتبی و کنترل شده داشت اما این مسئله در مورد داعش صحت ندارد. آن‌ها تمام انرژی و پیش‌بینی‌ناپذیریِ یک جنبش پوپولیست را دارند.» گرچه مورد آخر در مورد آن‌ها صدق نمی‌کند.
منبع: Spiegel
ترجمه: وبسایت فرادید
مترجم: سبحان شکری
۰
