روایت فاجعه دردناک منا از زبان یک مدیر کاروان
«ما از وقت حرکت از وادی محشر در آخر مشعرالحرام بعد طلوع آفتاب در ساعت 6:15 صبحِ فاجعه، راه یک‌ساعته تا محل شیطان‌ها را حدود دو ساعته طی کردیم، در طول مسیر یک آب‌سرد کن مجهز و دارای آب نبود و این خود دقیقا تقویت کننده ایجاد فاجعه بود، چرا که حاجیان در شدت گرما به زیر افتاب از امکان نوشیدن آب محروم بودند. بی‌حالی و بی رمق شدن را در چهره حاجیان می‌شد دید که بالاخره با ترافیک جمعیت و ازدحام فاجعه تاریخی رقم خورد.»
کد خبر :
۴۳۴۶
بازدید :
۵۵۰۷
«ما از وقت حرکت از وادی محشر در آخر مشعرالحرام بعد طلوع آفتاب در ساعت 6:15 صبحِ فاجعه، راه یک‌ساعته تا محل شیطان‌ها را حدود دو ساعته طی کردیم، در طول مسیر یک آب‌سرد کن مجهز و دارای آب نبود و این خود دقیقا تقویت کننده ایجاد فاجعه بود، چرا که حاجیان در شدت گرما به زیر افتاب از امکان نوشیدن آب محروم بودند. بی‌حالی و بی رمق شدن را در چهره حاجیان می‌شد دید که بالاخره با ترافیک جمعیت و ازدحام فاجعه تاریخی رقم خورد.»
مرتضی باقری‌فرد، مدیر یکی از کاروان‌های تهران که تجربه حضور در 35 حج تمتع را دارد، در متنی که در اختیار ایسنا قرار داده، درباره‌ی وقوع فاجعه‌ی «منا» آورده است:
«یک روز از حادثه کشتار مکه می‌گذرد، عمق فاجعه بر روح و جان حاجیان کاملا سنگینی کرده است. در حرم امن الهی که برای حیوانات احکام فقهی بیان شده است، مثلا امام صادق (ع) می‌فرماید: «کلاغ را نمی‌شود کشت، بلکه در صورت مزاحمت به طرفش سنگ پرتاب می‌شود تا بگریزد.» یا «قاتلِ پناه برده به حرم مورد قصاص در حرم قرار نمی‌گیرد»، متاسفانه ضیوف الرحمن و حاجیان عاشق دیدار محبوب و دلدادگان عرفات و مشعرالحرام و منا با اعتماد به وجود امنیت در سرزمین وحی به علت کم تدبیری، بی‌مبالاتی، بی‌مسولیتی و کم‌تعهدی حکومت عربستان در فاجعه‌ای تاریخی در لباس احرام مظلومانه زیر دست و پا کشته شدند.
1- از سال 1400 قمری در طول 36 حج تمتع مسیر تردد حجاج از ورودی منی به سمت انتهای منی یعنی محل جمرات و شیطان‌ها بسیار تغییرات مختصری یافته است. من در طول این 36 سال از همین خیابان عبور کرده‌ام و اتفاقات ناگواری را به شخصه شاهد بوده‌ام، حدود 20 سال در همین خیابان‌های باریک منتهی به جمرات، تردد اتوبوس‌ها و ماشین‌ها در میان پیاده‌روی حاجیان فاجعه‌آور بوده است، به گونه‌ای که بارها تا مرحله مرگ را تجربه کرده‌ام.
آنقدر فشار زیاد می‌شد که مردم بین اتوبوس‌ها و حلبی‌های کنار خیابان‌ها آن‌چنان فشرده می‌شدند که بسیاری از اوقات تحت فشار توده‌ی حاجیان، حلبی‌ها و نرده‌های آهنی تخریب شده و حاجیان به چادرهای اطراف خیابان‌ها می‌ریختند که اکثرا خیمه‌های مصری‌ها، الجزایری‌ها، پاکستانی‌ها، هندی‌ها و افارقه بوده است.
سال‌های قبل آن‌چنان این اتفاق تکرار می‌شد که فقط دو کار در این دو خیابان موازات یکدیگر انجام شد؛ اول حرکت اتوبوس‌ها را متوقف می‌کردند که اصولا اجازه دادن به تردد ماشین در میان جمعیت فقط از فکر و عقل معیوب ساخته است.
دوم؛ با احتمال اینکه ممکن است ازدحام جمعیت منجر به فشار و تخریب حفاظ کاروان‌های دو طرف خیابان شود اقدام به محکم کردن میله‌های آهنی حفاظ های دو طرف خیابان می‌کردند، یعنی به جای ایجاد امنیت برای حاجیان پیاده‌رو در این مسیر، راه‌های فرار حاجیان را در صورت بحران ازدحام می‌بستند و اقدامی که دقیقا حاکی از عدم صلاحیت در انجام امور فنی و مهندسی در تسهیل تردد حاجیان بود.
2- گاهی تعداد حاجیان ایران 150 هزار نفر هم بوده است، در همه این 36 سال بنده تماما از همین خیابان تردد داشته‌ام. واقعا سوال اساسی این است آیا در کنار طرح توسعه مسجدالحرام و طواف و غیره آیا نباید مسیر تردد حاجیان از مشعرالحرام و منی گسترده شود ؟ آیا این جمعیت میلیونی استحقاق تردد پیاده از اتوبان‌های دو و سه طبقه را ندارند؟
بنده همراه حاجیان همه ساله شاهد استرس و تشویش و پریشانی حاجیان بیت‌الله الحرام بوده‌ام که صرفا به خاطر عبور از همین خیابان‌ها در مسیر منی به شدت دچار فشار و ازدحام بوده‌اند.
3- با توجه به طرح توسعه مکه و اینکه گفته می‌شود سال آینده حج پذیرای شاید حدود 5 میلیون حاجی باشد، واقعا با توجه به محدودیت زمین در عرفات و مشعر و منی، چرا کشورهای مختلف راجع به اسکان 5 میلیون نفر در منی سوال نمی‌کنند و چرا مقامات عربستان جهان را بی‌نیاز از بیان توضیح می‌دانند؟
4- با توجه به اینکه از امسال یعنی سال 1394 به مدت 12 سال حج در شدت گرما برگزار می‌شود، تا حج به اردیبهشت برسد، چرا کمترین تمهیداتی برای مقابله با شدت گرما گرفته نمی‌شود؟ ما از وقت حرکت از وادی محشر در آخر مشعرالحرام بعد طلوع افتاب در ساعت 6:15 صبح فاجعه، راه یک‌ساعته تا محل شیطان‌ها را حدود دو ساعت طی کردیم و در طول مسیر یک آب‌سرد کن مجهز و دارای آب نبود و این خود دقیقا تقویت کننده ایجاد فاجعه بود، چرا که حاجیان در شدت گرما به زیر افتاب از امکان نوشیدن آب محروم بودند.
بی‌حالی و بی رمق شدن را در چهره حاجیان می‌شد، دید که بالاخره با ترافیک جمعیت و اردحام فاجعه تاریخی رقم خورد.
5- متاسفانه تا کنون سندی مبنی بر پاسخگو بودن مقامات عربستان نسبت به تحولات حج و طرح‌های توسعه حرم و برگزاری مناسک حج منتشر نشده است. ضمنا دولت‌های کشورهای مختلف جهان مخصوصا اسلامی هم متاسفانه حداقل بخاطر سرنوشت حاجیان خود نیز به جد و استوار و قاطع از عربستان خواهان توضیح و پاسخگویی و تبیین و توجیه امور مربوط نبوده و نیستند.
6- طبق مسموعات قابل ملاحظه که برای این بنده ناقابل کاملا قطعی است، اختلافات سیاسی و نگاه تند مذهبی بخشی از ماموران بخش‌های مختلف عربستان در افزایش تعداد کشته‌های ایرانی موثر بوده است. با حذف جزییات به صراحت اعلام می‌کنم که با تعصب جاهلیت و غیر انسانی نسبت به کمک‌رسانی به مجروحان ایرانی عمدا تعلل شده است.
هستند افرادی از مجروحان ایرانی از عزیزان اهل سنت که در صحنه مکرر شنیده‌اند که اگر مجروح ایرانی است بذارید جان دهد و بمیرد. طبعا این رفتار را بنده بعنوان رفتار رسمی دولت عربستان تلقی نمی‌کنم، بلکه به عنوان جریان افراطی در درون نیروها کاملا مشهود بوده است.
7- عدم آمادگی برای بحران آن‌هم در حج به هیچ عنوان پذیرفته و قابل توجیه نیست و اینکه عصر حادثه هنوز مجروحان بین جنازهها مخلوط بوده‌اند، نشان دقیق از کمترین آمادگی می‌کند. در واقع بیشتر کشته‌ها در مرحله بعد اتفاق افتاده که به فریادشان نرسیده‌اند.
8- واقعا اگر اخبار منتشره صحت داشته باشد، عمق فاجعه در حد جهانی قابل ثبت است و باید مجامع بین‌المللی را به دخالت دعوت کرد. براساس شنیده‌های من‌الساعه آمار کشته‌های ایرانی بیش از 150 نفر و مفقودان حادثه نیز 365 نفر هستند که در صورت تبدیل این مفقودان به کشته، یک فاجعه بزرگ را باید شاهد باشیم. طبعا آمار بالای کشته‌های حجاج فارغ از ملیت نیز برای همه اهمیت دارد.
9- بحث کمبود نیروهای اورژانس و خدمات رسانی پزشکی در این ماجرا و نداشتن تمهیدات جدی مساله‌ی بسیار مهمی است و در بررسی ایجاد این فاجعه انسانی نقش و جایگاه مهمی دارد. در مهمترین روز مناسک حج و مهمترین ساعات حج که دقیقا 5 ساعت بعد از طلوع خورشید روز عید قربان محسوب می‌شود و تمام حاجیان روانه منی و سنگ‌زدن هستند و سال‌ها فاجعه کشتار در رمی جمرات اتفاق افتاده و تکرار حوادث محتمل بوده، عدم وجود تمهیدات پزشکی و امداد و درمان یک نقص غیر قابل بخشش است.
از ضعف شدید در رسیدگی درمانی و اورژانس آنقدر حکایت‌های مبسوط گزارش می‌شود که جز بلاهت و حماقت را در اهتمام نیروهای مربوطه به اثبات نمی‌رساند. ضمن اینکه عربستان هیچ‌گونه اجازه‌ای به کشورها حتی کشورهای حادثه دیده در خصوص رسیدگی درمانی نمی‌دهد و این حکایت از سرپوش گذاشتن بر عمق فاجعه دارد.
10- باید یک کمیته بین‌المللی و با حضور کشورهای آسیب‌دیده و بی‌طرف برای بررسی ماجرا تشکیل شود. این حادثه نشان از ضعف دولت‌ها و کشورها در تامین حداقل شرایط برای انجام عبادات و مناسک دارد.
11- در حج 36 سال قبل در همین ایام در حج بودم و شاهد کشته شدن حدود 400 حاجی در وقت سنگ زدن به شیطان در منی ...
و امروز مرثیه می‌خوانم بر خواهران و برادران حاجیم که از مکه به عرفات کوچ کردیم و در صحرای عرفات به شوق محبوب به کنج عبادت و راز و نیاز نشستیم. چقدر انسان‌های پاک سیاه و سفید و.. از تمام دنیا عاشقانه لباس ساده احرام بر تن داشتند. با اشاره حضرت دوست شبانه از عرفات به منی کوچ کردیم و بعد از دو روز اعمال فشرده به عشق عید قربان وارد منی شدیم و قبل از رمی جمرات و قربانی به مسلخ کشیده شدیم.
ما قربانی تعصب جاهلانه حکام مغرور زمین هستیم. ما سند بی کفایتی مدعیان اداره ملت‌ها و حجایم . ما با ساده‌ترین امکانات برای ورود به رحمت حق به حج قدم گذاشتیم و دردهای انسان‌ها و جوامع بشری را در عرفات و مشعر زمزمه می‌کردیم و حالا خود زخمی بر پیکر مجروح انسان مظلوم خاکیم.
وااای که چه تصویری از اسلام به جهانیان ارایه می‌دهیم، در عرصه‌ی سیاست تولیدات‌مان؛ داعش و طالبان و القاعده و ... و حج و عبادت‌مان هم بوی خون و قتل و کشتار می‌دهد.»
خدایا این مصیبت را به کجا ببریم که تا اعماق جانمان شرمنده روح لطیف حبیت محمد مصطفی هستیم که مکتب لطیف و نجات‌بخش او را با روح خشن و عصبیت‌های جاهلانه خود به عالم تبلیغ می‌کنیم.
مرتضی باقری فرد، مدیر کاروان نیز که در زمان وقوع فاجعه در مکان حضور داشته جزئیات این اتفاق تلخ و دردناک را چنین توضیح داده بود؛ « امروز عید قربان دوم مهر ۱۳۹۴ طبق معمول، حاجیان از مشعرالحرام به سمت منی حرکت کرده و سپس به سمت جمرات محل سنگ زدن به شیطان راهی انتهای منی شدند.
علی‌رغم اینکه امسال تعداد حاجیان کمتر از سال‌های گذشته است، ولی براساس تجربه بیش از ۳۰ سفر حضور در حج احساس کردم شرایط غیر عادی است و ازدحام کاملا غیر طبیعی است. در مسیر جمرات در چند نقطه بخاطر ازدحام متوقف شدیم. گرمای شدید هم مزید بر علت بود. بنده سریعا نفرات حاجی گروهم را به قطار کرده و با شکافتن جمعیت به جلو حرکت کردیم و در واقع از معرکه خارج شدیم.
وقتی به جمره عقبه (شیطان بزرگ) رسیدیم شرایط خیلی سخت‌تر از سال‌های قبل نبود، یعنی اینکه ازدحام مسیر یک اتفاق غیر عادی و ناهماهنگ با اطراف جمرات بوده است ...
در خیابانی که عمدتا ایرانی‌ها، افریقایی‌ها؛ هندی‌ها و پاکستانی‌ها به سمت جمرات حرکت می‌کنند کاملا وضعیت غیر عادی محسوس بوده و بهم خوردن حال حجاج از ازدحام، ترافیک، نبود آب آشامیدنی و بسته بودن راه‌های خروجی خیابان به سمت جمرات شرایط ایجاد اتفاق وحشتناک کشتار حجاج را رقم زد.
علی‌رغم آنکه عربستان از نیروی هوایی و هلیکوپتر برای خدمات رسانی به حج بهره می‌برد، هیچ‌گونه نظارتی بر این بخش که مهمترین و شلوغ‌ترین بخش مناسک حج است صورت نگرفت، در حالی که با نظارت هوایی وقتی ازدحام جمعیت مشاهده شد، می‌توانستند عقبه جمعیت را قطع و جمعیت را به خیابان‌های اطراف و همچنین محل کاروان‌های مصری و افریقایی اطراف خیابان هدایت کنند. تمام نیروهای پلیس از افراد با سن کم تشکیل شده و فقدان تجربه و پختگی در برخورد به بحران مشهود بود.
کمترین آمادگی در نیروهای عربستانی مشاهده نمی‌شد، به طوری‌که با تاخیر چند ساعته صرفا با انتقال کشته‌ها پرداختند و بسیاری از مجروحان در بین کشته‌ها زنده زنده مرگ دلخراش را تجربه کردند. سخنان افرادی که عصر برای شناسایی جنازهها به مناطق مختلف رفته‌اند از نفس کشیدن مجروحان و استفراغ خون حکایت دارند. اتفاق تقریبا ساعت ۸ و ۴۵ دقیقه صبح رخ داد ولی ساعت ۴ عصر نبض مرده‌ها و مجروحان را می‌گرفتند.
عربستان سابقه مختومه ساختن چنین پرونده هایی را دارد، از جمله سال ۱۳۶۶ کشتار مکه و ۱۳۶۸ کشتار در تونل معیصم در منی. بعد از ظهر نیروهای باتجربه و مسن تر وارد صحنه شدند که البته کمی به جمع کردن صحنه کمک کرده است.
جو عمومی مکه و در بین حجاج بشدت خراب و ترس و استرس حاکم شده است احتمال اتفاقات بعدی از جمله در مسجدالحرام می رود. یعنی با مختصر سر و صدا مردم وحشت زده پا بفرار گذاشته و له و کشته شدن زیر دست و پا اتفاق مورد توقع است.
معتقدم حداقل ماجرا از اهمال‌کاری و عدم دقت نیروهای عربستان با توجه به تلاقی شرایط گرمی هوا با ازدحام در شلوغ‌ترین بخش اعمال حج صورت گرفته و پوشش دادن این نقض حرمت شهر مکه و منی که جزو حرم محسوب می شود به قضا و قدر الهی فقط یک خیانت است.
امروز بر جنازه‌هایی اشک ریختم که دیروز در سرزمین عرفات در مقابل خداوند سبحان دست به تضرع بودیم ...»
مرتضی باقری‌فرد، مدیر یکی از کاروان‌های تهران که تجربه حضور در 35 حج تمتع را دارد، در متنی که در اختیار ایسنا قرار داده، درباره‌ی وقوع فاجعه‌ی «منا» آورده است:
«یک روز از حادثه کشتار مکه می‌گذرد، عمق فاجعه بر روح و جان حاجیان کاملا سنگینی کرده است. در حرم امن الهی که برای حیوانات احکام فقهی بیان شده است، مثلا امام صادق (ع) می‌فرماید: «کلاغ را نمی‌شود کشت، بلکه در صورت مزاحمت به طرفش سنگ پرتاب می‌شود تا بگریزد.» یا «قاتلِ پناه برده به حرم مورد قصاص در حرم قرار نمی‌گیرد»، متاسفانه ضیوف الرحمن و حاجیان عاشق دیدار محبوب و دلدادگان عرفات و مشعرالحرام و منا با اعتماد به وجود امنیت در سرزمین وحی به علت کم تدبیری، بی‌مبالاتی، بی‌مسولیتی و کم‌تعهدی حکومت عربستان در فاجعه‌ای تاریخی در لباس احرام مظلومانه زیر دست و پا کشته شدند.
1- از سال 1400 قمری در طول 36 حج تمتع مسیر تردد حجاج از ورودی منی به سمت انتهای منی یعنی محل جمرات و شیطان‌ها بسیار تغییرات مختصری یافته است. من در طول این 36 سال از همین خیابان عبور کرده‌ام و اتفاقات ناگواری را به شخصه شاهد بوده‌ام، حدود 20 سال در همین خیابان‌های باریک منتهی به جمرات، تردد اتوبوس‌ها و ماشین‌ها در میان پیاده‌روی حاجیان فاجعه‌آور بوده است، به گونه‌ای که بارها تا مرحله مرگ را تجربه کرده‌ام.
آنقدر فشار زیاد می‌شد که مردم بین اتوبوس‌ها و حلبی‌های کنار خیابان‌ها آن‌چنان فشرده می‌شدند که بسیاری از اوقات تحت فشار توده‌ی حاجیان، حلبی‌ها و نرده‌های آهنی تخریب شده و حاجیان به چادرهای اطراف خیابان‌ها می‌ریختند که اکثرا خیمه‌های مصری‌ها، الجزایری‌ها، پاکستانی‌ها، هندی‌ها و افارقه بوده است.
سال‌های قبل آن‌چنان این اتفاق تکرار می‌شد که فقط دو کار در این دو خیابان موازات یکدیگر انجام شد؛ اول حرکت اتوبوس‌ها را متوقف می‌کردند که اصولا اجازه دادن به تردد ماشین در میان جمعیت فقط از فکر و عقل معیوب ساخته است.
دوم؛ با احتمال اینکه ممکن است ازدحام جمعیت منجر به فشار و تخریب حفاظ کاروان‌های دو طرف خیابان شود اقدام به محکم کردن میله‌های آهنی حفاظ های دو طرف خیابان می‌کردند، یعنی به جای ایجاد امنیت برای حاجیان پیاده‌رو در این مسیر، راه‌های فرار حاجیان را در صورت بحران ازدحام می‌بستند و اقدامی که دقیقا حاکی از عدم صلاحیت در انجام امور فنی و مهندسی در تسهیل تردد حاجیان بود.
2- گاهی تعداد حاجیان ایران 150 هزار نفر هم بوده است، در همه این 36 سال بنده تماما از همین خیابان تردد داشته‌ام. واقعا سوال اساسی این است آیا در کنار طرح توسعه مسجدالحرام و طواف و غیره آیا نباید مسیر تردد حاجیان از مشعرالحرام و منی گسترده شود ؟ آیا این جمعیت میلیونی استحقاق تردد پیاده از اتوبان‌های دو و سه طبقه را ندارند؟
بنده همراه حاجیان همه ساله شاهد استرس و تشویش و پریشانی حاجیان بیت‌الله الحرام بوده‌ام که صرفا به خاطر عبور از همین خیابان‌ها در مسیر منی به شدت دچار فشار و ازدحام بوده‌اند.
3- با توجه به طرح توسعه مکه و اینکه گفته می‌شود سال آینده حج پذیرای شاید حدود 5 میلیون حاجی باشد، واقعا با توجه به محدودیت زمین در عرفات و مشعر و منی، چرا کشورهای مختلف راجع به اسکان 5 میلیون نفر در منی سوال نمی‌کنند و چرا مقامات عربستان جهان را بی‌نیاز از بیان توضیح می‌دانند؟
4- با توجه به اینکه از امسال یعنی سال 1394 به مدت 12 سال حج در شدت گرما برگزار می‌شود، تا حج به اردیبهشت برسد، چرا کمترین تمهیداتی برای مقابله با شدت گرما گرفته نمی‌شود؟ ما از وقت حرکت از وادی محشر در آخر مشعرالحرام بعد طلوع افتاب در ساعت 6:15 صبح فاجعه، راه یک‌ساعته تا محل شیطان‌ها را حدود دو ساعت طی کردیم و در طول مسیر یک آب‌سرد کن مجهز و دارای آب نبود و این خود دقیقا تقویت کننده ایجاد فاجعه بود، چرا که حاجیان در شدت گرما به زیر افتاب از امکان نوشیدن آب محروم بودند.
بی‌حالی و بی رمق شدن را در چهره حاجیان می‌شد، دید که بالاخره با ترافیک جمعیت و اردحام فاجعه تاریخی رقم خورد.
5- متاسفانه تا کنون سندی مبنی بر پاسخگو بودن مقامات عربستان نسبت به تحولات حج و طرح‌های توسعه حرم و برگزاری مناسک حج منتشر نشده است. ضمنا دولت‌های کشورهای مختلف جهان مخصوصا اسلامی هم متاسفانه حداقل بخاطر سرنوشت حاجیان خود نیز به جد و استوار و قاطع از عربستان خواهان توضیح و پاسخگویی و تبیین و توجیه امور مربوط نبوده و نیستند.
6- طبق مسموعات قابل ملاحظه که برای این بنده ناقابل کاملا قطعی است، اختلافات سیاسی و نگاه تند مذهبی بخشی از ماموران بخش‌های مختلف عربستان در افزایش تعداد کشته‌های ایرانی موثر بوده است. با حذف جزییات به صراحت اعلام می‌کنم که با تعصب جاهلیت و غیر انسانی نسبت به کمک‌رسانی به مجروحان ایرانی عمدا تعلل شده است.
هستند افرادی از مجروحان ایرانی از عزیزان اهل سنت که در صحنه مکرر شنیده‌اند که اگر مجروح ایرانی است بذارید جان دهد و بمیرد. طبعا این رفتار را بنده بعنوان رفتار رسمی دولت عربستان تلقی نمی‌کنم، بلکه به عنوان جریان افراطی در درون نیروها کاملا مشهود بوده است.
7- عدم آمادگی برای بحران آن‌هم در حج به هیچ عنوان پذیرفته و قابل توجیه نیست و اینکه عصر حادثه هنوز مجروحان بین جنازهها مخلوط بوده‌اند، نشان دقیق از کمترین آمادگی می‌کند. در واقع بیشتر کشته‌ها در مرحله بعد اتفاق افتاده که به فریادشان نرسیده‌اند.
8- واقعا اگر اخبار منتشره صحت داشته باشد، عمق فاجعه در حد جهانی قابل ثبت است و باید مجامع بین‌المللی را به دخالت دعوت کرد. براساس شنیده‌های من‌الساعه آمار کشته‌های ایرانی بیش از 150 نفر و مفقودان حادثه نیز 365 نفر هستند که در صورت تبدیل این مفقودان به کشته، یک فاجعه بزرگ را باید شاهد باشیم. طبعا آمار بالای کشته‌های حجاج فارغ از ملیت نیز برای همه اهمیت دارد.
9- بحث کمبود نیروهای اورژانس و خدمات رسانی پزشکی در این ماجرا و نداشتن تمهیدات جدی مساله‌ی بسیار مهمی است و در بررسی ایجاد این فاجعه انسانی نقش و جایگاه مهمی دارد. در مهمترین روز مناسک حج و مهمترین ساعات حج که دقیقا 5 ساعت بعد از طلوع خورشید روز عید قربان محسوب می‌شود و تمام حاجیان روانه منی و سنگ‌زدن هستند و سال‌ها فاجعه کشتار در رمی جمرات اتفاق افتاده و تکرار حوادث محتمل بوده، عدم وجود تمهیدات پزشکی و امداد و درمان یک نقص غیر قابل بخشش است.
از ضعف شدید در رسیدگی درمانی و اورژانس آنقدر حکایت‌های مبسوط گزارش می‌شود که جز بلاهت و حماقت را در اهتمام نیروهای مربوطه به اثبات نمی‌رساند. ضمن اینکه عربستان هیچ‌گونه اجازه‌ای به کشورها حتی کشورهای حادثه دیده در خصوص رسیدگی درمانی نمی‌دهد و این حکایت از سرپوش گذاشتن بر عمق فاجعه دارد.
10- باید یک کمیته بین‌المللی و با حضور کشورهای آسیب‌دیده و بی‌طرف برای بررسی ماجرا تشکیل شود. این حادثه نشان از ضعف دولت‌ها و کشورها در تامین حداقل شرایط برای انجام عبادات و مناسک دارد.
11- در حج 36 سال قبل در همین ایام در حج بودم و شاهد کشته شدن حدود 400 حاجی در وقت سنگ زدن به شیطان در منی ...
و امروز مرثیه می‌خوانم بر خواهران و برادران حاجیم که از مکه به عرفات کوچ کردیم و در صحرای عرفات به شوق محبوب به کنج عبادت و راز و نیاز نشستیم. چقدر انسان‌های پاک سیاه و سفید و.. از تمام دنیا عاشقانه لباس ساده احرام بر تن داشتند. با اشاره حضرت دوست شبانه از عرفات به منی کوچ کردیم و بعد از دو روز اعمال فشرده به عشق عید قربان وارد منی شدیم و قبل از رمی جمرات و قربانی به مسلخ کشیده شدیم.
ما قربانی تعصب جاهلانه حکام مغرور زمین هستیم. ما سند بی کفایتی مدعیان اداره ملت‌ها و حجایم . ما با ساده‌ترین امکانات برای ورود به رحمت حق به حج قدم گذاشتیم و دردهای انسان‌ها و جوامع بشری را در عرفات و مشعر زمزمه می‌کردیم و حالا خود زخمی بر پیکر مجروح انسان مظلوم خاکیم.
وااای که چه تصویری از اسلام به جهانیان ارایه می‌دهیم، در عرصه‌ی سیاست تولیدات‌مان؛ داعش و طالبان و القاعده و ... و حج و عبادت‌مان هم بوی خون و قتل و کشتار می‌دهد.»
خدایا این مصیبت را به کجا ببریم که تا اعماق جانمان شرمنده روح لطیف حبیت محمد مصطفی هستیم که مکتب لطیف و نجات‌بخش او را با روح خشن و عصبیت‌های جاهلانه خود به عالم تبلیغ می‌کنیم.
مرتضی باقری فرد، مدیر کاروان نیز که در زمان وقوع فاجعه در مکان حضور داشته جزئیات این اتفاق تلخ و دردناک را چنین توضیح داده بود؛ « امروز عید قربان دوم مهر ۱۳۹۴ طبق معمول، حاجیان از مشعرالحرام به سمت منی حرکت کرده و سپس به سمت جمرات محل سنگ زدن به شیطان راهی انتهای منی شدند.
علی‌رغم اینکه امسال تعداد حاجیان کمتر از سال‌های گذشته است، ولی براساس تجربه بیش از ۳۰ سفر حضور در حج احساس کردم شرایط غیر عادی است و ازدحام کاملا غیر طبیعی است. در مسیر جمرات در چند نقطه بخاطر ازدحام متوقف شدیم. گرمای شدید هم مزید بر علت بود. بنده سریعا نفرات حاجی گروهم را به قطار کرده و با شکافتن جمعیت به جلو حرکت کردیم و در واقع از معرکه خارج شدیم.
وقتی به جمره عقبه (شیطان بزرگ) رسیدیم شرایط خیلی سخت‌تر از سال‌های قبل نبود، یعنی اینکه ازدحام مسیر یک اتفاق غیر عادی و ناهماهنگ با اطراف جمرات بوده است ...
در خیابانی که عمدتا ایرانی‌ها، افریقایی‌ها؛ هندی‌ها و پاکستانی‌ها به سمت جمرات حرکت می‌کنند کاملا وضعیت غیر عادی محسوس بوده و بهم خوردن حال حجاج از ازدحام، ترافیک، نبود آب آشامیدنی و بسته بودن راه‌های خروجی خیابان به سمت جمرات شرایط ایجاد اتفاق وحشتناک کشتار حجاج را رقم زد.
علی‌رغم آنکه عربستان از نیروی هوایی و هلیکوپتر برای خدمات رسانی به حج بهره می‌برد، هیچ‌گونه نظارتی بر این بخش که مهمترین و شلوغ‌ترین بخش مناسک حج است صورت نگرفت، در حالی که با نظارت هوایی وقتی ازدحام جمعیت مشاهده شد، می‌توانستند عقبه جمعیت را قطع و جمعیت را به خیابان‌های اطراف و همچنین محل کاروان‌های مصری و افریقایی اطراف خیابان هدایت کنند. تمام نیروهای پلیس از افراد با سن کم تشکیل شده و فقدان تجربه و پختگی در برخورد به بحران مشهود بود.
کمترین آمادگی در نیروهای عربستانی مشاهده نمی‌شد، به طوری‌که با تاخیر چند ساعته صرفا با انتقال کشته‌ها پرداختند و بسیاری از مجروحان در بین کشته‌ها زنده زنده مرگ دلخراش را تجربه کردند. سخنان افرادی که عصر برای شناسایی جنازهها به مناطق مختلف رفته‌اند از نفس کشیدن مجروحان و استفراغ خون حکایت دارند. اتفاق تقریبا ساعت ۸ و ۴۵ دقیقه صبح رخ داد ولی ساعت ۴ عصر نبض مرده‌ها و مجروحان را می‌گرفتند.
عربستان سابقه مختومه ساختن چنین پرونده هایی را دارد، از جمله سال ۱۳۶۶ کشتار مکه و ۱۳۶۸ کشتار در تونل معیصم در منی. بعد از ظهر نیروهای باتجربه و مسن تر وارد صحنه شدند که البته کمی به جمع کردن صحنه کمک کرده است.
جو عمومی مکه و در بین حجاج بشدت خراب و ترس و استرس حاکم شده است احتمال اتفاقات بعدی از جمله در مسجدالحرام می رود. یعنی با مختصر سر و صدا مردم وحشت زده پا بفرار گذاشته و له و کشته شدن زیر دست و پا اتفاق مورد توقع است.
معتقدم حداقل ماجرا از اهمال‌کاری و عدم دقت نیروهای عربستان با توجه به تلاقی شرایط گرمی هوا با ازدحام در شلوغ‌ترین بخش اعمال حج صورت گرفته و پوشش دادن این نقض حرمت شهر مکه و منی که جزو حرم محسوب می شود به قضا و قدر الهی فقط یک خیانت است.
امروز بر جنازه‌هایی اشک ریختم که دیروز در سرزمین عرفات در مقابل خداوند سبحان دست به تضرع بودیم ...»
۰
