ترامپ؛ حرف‌هایی كه زد حرف‌هایی كه نزد

حميد بعيدي نژاد سفير جمهوري اسلامي ايران در بريتانيا | ترامپ جوري برخورد كرد كه انگار مي‌خواهد تكليف برجام را مشخص كند، همه را به انتظار نگه‌داشته بود كه رأس ساعت موعود اظهارات او را براي تعيين تكليف يكي از مهم‌ترين توافقات بين‌المللي جهان معاصر پيگيري كنند. اما اين بسيج افكار عمومي نتيجه عكس داد. همه حتي نزديك‌ترين متحدين امريكا او را تقبيح كردند، چون اظهاراتش چيزي جز اهانت و تبختر نبود.

ديشب دنيا عليه مردي كه بيش از پيش خود را منزوي كرد متحد بود. او در اين ميان چيزهاي زيادي گفت ولي چيزهاي زيادي را هم صريحا نگفت، ولي آنچه نگفت را مي‌توان به خوبي از آنچه گفت استنباط كرد. من مايلم به مطالبي كه صراحتا نگفت ولي در حرف‌هايش پنهان بود، بپردازم:

١- او مطالب اهانت‌آميز زيادي عليه ملت بزرگ ايران به زبان راند. درست قبل از اين مصاحبه هم در يك اقدام بي‌سابقه كه تا به حال از سوي رييس يك دولت خارجي صورت نگرفته است «ملت ايران»، نه دولت ايران را، تروريست خواند.

او برخلاف موضع رسمي وزارت خارجه و سياست رسمي ارتش امريكا خليج فارس را خليج عربي خواند. اما در عين حال عجز او از مواجهه با ايران در صحبت‌هايش آشكار بود. به تفصيل توضيح داد كه ايران از مشغوليت امريكا به مسائل ديگر سوءاستفاده كرده و موقعيت خود را به عنوان قدرت برتر منطقه تثبيت كرده است.

نفوذ ايران در سوريه، عراق و سرتاسر خاورميانه و نگراني اسراييل و عربستان از نقش منطقه‌اي ايران كاملا نگراني او را نشان مي‌داد. بيش از همه‌چيز مي‌خواست بگويد كه ايران در تمامي منطقه نفوذ وسيعي دارد و ما از كنترل ايران عاجز هستيم.

٢- او باز هم از برجام به عنوان بدترين توافق تاريخ صحبت كرد. او حدود دو سال از زمان آغاز مبارزات انتخاباتي خود و به ويژه ٩ ماه در كسوت رياست‌جمهوري، عليه برجام صحبت كرده و از هر فرصتي براي ضربه زدن به اعتبار و مشروعيت برجام استفاده كرده است. اما آنچه نگفت اين است كه پايه‌هاي برجام آنقدر مستحكم است كه او نتوانسته با به‌كار گرفتن تمام قدرت امريكا هم موفقيتي در برهم زدن برجام كسب كند.

گفت آنچه در توان اوست اين است كه اجراي تعهدات ايران به برجام را تاييد نكند كه نكرد، ولي نگفت كه بيش از اين نتوانسته است كاري بكند. ضمنا به اين ابهام جواب نداد كه چرا شش ماه خودش پايبندي ايران به تعهداتش را تاييد كرد ولي فقط در اين دوره سه‌ماهه ايران است كه به تعهداتش عمل نكرده است؛ چه اتفاق جديدي افتاده است؟

او به هر صورت چنانچه قانون خواسته بود مرحله بعد تصميم سخت را به كنگره واگذار كرد و جرات تصميم‌گيري درست را نداشت. ولي بسياري از مقامات ارشد و سياستمداران امريكايي ديشب اعلام كردند كه اعتماد دنيا به امريكا ضربه سنگيني خورد و ديگر هيچگاه هم به مقطع قبل از اين سخنراني ترامپ برنخواهد گشت.

٣- او از تعامل و همكاري با متحدين خود صحبت كرد و اينكه همه با يكديگر تلاش خواهند كرد كه قدرت منطقه‌اي ايران را كنترل كنند و با توسعه موشك‌هاي بالستيك ايران مقابله كنند. اما آنچه نگفت اختلافات اساسي او با متحدينش است كه او را منزوي كرده است.

اول از همه سران سه كشور اروپايي مذاكره‌كننده با ايران يعني انگليس، فرانسه و آلمان بودند كه طي بيانيه‌اي با ترامپ مخالفت كردند و سپس خانم موگريني و سران روسيه و چين و ديگر كشورها با ترامپ مخالفت كردند. فقط سه طرف به استقبال سخنان ترامپ رفتند: اسراييل، عربستان و سازمان تروريستي منافقين. امريكا ديشب عميقا انزواي كامل بين‌المللي را حس كرد.

٤- ترامپ با لفاظي‌هاي زياد كه همه نشان از خشم او از نقش موثر سپاه در مقابله با تروريسم و داعش داشت، هر اقدام كنترل‌كننده‌اي كه به‌نظرش مي‌رسيد را عليه سپاه اعلام كرد. اما حداقل با همه اين لفاظي‌ها وي جرات اعلام سپاه براي درج در فهرست تروريستي امريكا را كه قبل از اين اعلام كرده بود، نداشت و فقط از افزايش تحريم‌ها در آينده توسط خزانه‌داري خود سخن گفت.

اظهارات ركس تيلرسون، وزير خارجه امريكا بعد از اظهارات ترامپ به‌درستي به فلسفه اين ترس اشاره كرده بود. تيلرسون گفت اعلام بي‌سابقه نيروي نظامي يك كشور به عنوان گروه تروريستي پيچيدگي‌هايي را ايجاد مي‌كند كه در اين زمان حساس ممكن نخواهد بود. و او به‌خوبي مي‌دانست كه از چه چيز صحبت مي‌كند.

در مجموع يكي از مهم‌ترين نكات را خانم موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا ديشب اعلام كرد. وي گفت اعلام سياست دولت امريكا توسط ترامپ پيرامون برجام هر چه كه باشد پيرو تصميمات داخلي در سطح نهادهاي اين كشور اتخاذ شده است و از نظر جامعه بين‌المللي رييس‌جمهور امريكا هر چقدر هم اختيارات و قدرت داشته باشد، قدرت لغو برجام را ندارد.

ريشه اين امر به اين بر مي‌گردد كه برجام به متن قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل تبديل شده است و هيچ كشوري به تنهايي قدرت لغو قطعنامه شوراي امنيت را ندارد. رفتار ترامپ هم مويد همين مطلب بود.