نخستین رویداد کارآفرینی افغانستانی‌ها در ایران

نخستین رویداد کارآفرینی مهاجران افغانستانی که به تازگی در تهران برگزار شد، خاطره پررنگی شد برای کسانی که سال‌هاست با نام مهاجر در ایران زندگی می‌کنند و حالا ایده‌هایشان خبرساز شده است.

در روز اختتامیه این رویداد، سالن، پسرها و دخترها با شور و شوق و استرس منتظر بودند. گروه‌ها کنار هم نشسته بودند. تند‌تند با هم حرف می‌زدند. هماهنگی‌های آخر بود. بعد از سه‌روز آموزش و شرکت در کارگاه‌ها حالا وقت ارایه و داوری و رقابت بود.

میهمان‌های ویژه‌ مراسم اختتامیه هم در ردیف اول نشسته بودند: سفیر کبیر افغانستان در تهران، سرپرست سازمان UNOCD در تهران و رئیس نهاد بین‌المللی اکو.

نخستین و بزرگترین رویداد علمی- آموزشی کارآفرینی مهاجران افغانستانی در ایران به پله‌ آخرش رسیده بود. رویدادی که چند هفته پیش فراخوانش در سایت نوآوردگاه منتشر شده بود و بسیاری از دانشجویان مهاجر ساکن در ایران به آن توجه کردند.

برگزارکنندگان نوآوردگاه زمینه‌ها و اهداف برگزاری این رویداد را تشریح کردند. آنها گفتند که جنگ و ناامنی در کشور افغانستان باعث شده تا نیروی جوان و کارآمد انگیزه خود را برای آینده کمرنگ‌تر ببیند و ناگزیر هرروزه به تعداد مهاجران افزوده می‌شود.

زندگی سخت مهاجران و اعتمادنداشتن به آینده شغلی و مالیشان آنها را در رکود قرار داده، حال‌ آن‌که همین مهاجرت فرصتی برای سخت تلاش‌کردن برای خروج از وضع کنونی است.

آنها خطاب به حاضران در این مراسم، اعلام کردند که: «هدف همه شما از تحصیل، پیشرفت و یافتن شغل مناسب و درخور شأنتان بوده و هست، حال ‌آنکه با محدودیت‌های موجود برای مهاجران این امر دشوار است. نوآوردگاه فرصتی است برای دور هم جمع‌شدن بزرگان سرزمین‌مان با جوانان هدفمند. تنها داشتن علم برای کار عملی کافی نیست، با دیدن پیشگامانی از سرزمین خودمان افق و دیدمان را بازتر کنیم، دیدن موفقیت امروز آنها و شنیدن تجربیات تلخ و شیرین آنها در حوزه فعالیتشان به شما کمک می‌کند تا هدفتان را پیدا کنید. با استفاده از منابع و شناسایی فرصت‌های جدید می‌توانید کارآفرین باشید.»

مسئولان برگزاری این مراسم، اهداف برگزاری نخستین نوآوردگاه ارزش‌آفرینان افغانستانی را اینگونه اعلام کردند: «ترویج فرهنگ و ادبیات نوآوری، کارآفرینی و ارزش‌آفرینی در حوزه کسب‌وکارهای نوپا، آموزش و توانمندسازی مهاجران افغانستان در ایران و سایر نقاط جهان برای راه‌اندازی کسب‌وکار، شناسایی افراد، گروه‌ها و ایده‌های جدید نوآورانه و ايجاد بستر مناسب جهت رشد و باروری آنها در راستای ایجاد و راه‌اندازی کسب‌و‌کارهای جدید، استفاده از تجربه‌های علمي و عملی کارآفرینان برتر افغانستانی، ایجاد ارتباط دوسویه بین دانشجویان، فارغ‌التحصیلان، پژوهشگران و فناوران جوان افغانستانی با حامیان و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به حمایت از کسب‌وکارهای نوپا، غنی‌سازی زیست‌بوم منابع انسانی افغانستانی و ایجاد شبکه ارتباطی بین فعالان این زیست‌بوم در سراسر جهان.»

نوآوردگاه ارزش‌آفرینان افغانستانی یک دوره شبیه‌سازی است که در ۵روز برگزار می‌شود. در این رویداد شرکت‌کنندگان با چالش‌های مختلفی آشنا می‌شوند که در واقعیت برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوپا یا توسعه و تجاری‌سازی یک محصول یا خدمت جدید مبتنی بر ایده نوآورانه با آن روبه‌رو خواهند‌شد.

گروه‌ها در یک فرآیند شبیه‌سازی‌شده با رویکرد Gamification با این چالش‌ها مواجه شده و برای عبور از آنها استراتژی خود را تنظیم می‌کنند. در این رویداد تلاش بر این است که علاوه بر کارآفرینان و فناوران موفق و شناخته‌شده در زمینه فرآیند تجاری‌سازی محصول فناورانه، نمایندگانی از ارگان‌ها و نهادهای تاثیرگذار حضور داشته باشند تا شرکت‌کنندگان به شکلی ملموس‌تر چالش‌های واقعی را درک و از آنها بازخورد دریافت کنند.»

تیم «دانش آنلاین» براساس تقاضای موجود در دانش‌آموزان و دانشجویان افغانستانی برای آموزش ایده‌ای را طراحی کرده بود، وب‌سایت دانش آنلاین برای آن دسته از دانش‌آموزان افغانستانی که نمی‌توانند برای آمادگی شرکت در کنکور در کلاس‌ها و مدارس خصوصی این کشور درس بخوانند.

مهاجران تحصیلکرده در ایران جایگاه خوبی دارند
«نسیم احمدنور» سفیر کبیر افغانستان نخستین سخنرانی بود که به روی سکو رفت و در مورد اهمیت کارآفرینی جوانان افغانستانی برای کشورشان صحبت کرد و گفت: «امروزه در دنیا کشورهایی پیشرو هستند که از علم و فناوری برتر برخوردار باشند.

افغانستان با وجود آن‌که سال‌هاست درگیر جنگ است، از فرصت‌ها و ظرفیت‌های کم‌نظیری برخوردار است. نسل جدید افغانستان در هر کجا که هستند، استعداد‌های خلاق‌شان را به نمایش گذاشتند و مورد تشویق خاص و عام قرار گرفتند که امروز نیز نمونه‌شان را در جمع نوآوران دیدیم. امروزه مهاجران تحصیلکرده در ایران از جایگاه خوبی برخوردار هستند و در نهادهای خصوصی یا دولتی یا رسانه مشغول به فعالیت هستند. نسل امروز افغانستان در ایران در مقایسه با دیگر مهاجران در سراسر دنیا برتری دارند؛ چراکه علم و دانش را به زبان خویش می‌آموزند و این امتیاز بزرگی است.»

«آسان تبلیغ» اسم ایده تیم «اتوپیا» بود. آنها روی بازار کسب‌وکارهای خانگی مهاجران در ایران تمرکز کرده بودند. براساس تجربه خانواده‌هایشان که برای معیشت به انواع کارهای خانگی مثل خیاطی و پوشاک و... روی می‌آوردند، بازار کسب‌وکارهای خانگی در ایران را شناسایی کرده بودند.

مهمترین مشکل در این بازار این بود که سمت تقاضای بازار به ‌خوبی از خدمات سمت عرضه آگاه نبودند. آنها به دنبال آن بودند که تمام عرضه‌کنندگان خدمات کسب‌وکارهای خانگی را در یک سایت تبلیغ کنند. شیوه کارشان هم براساس پیامک بود. هرخانواده‌ای که کسب‌وکاری خانگی داشت، با یک پیامک به آنها اطلاع می‌داد و آنها تقاضاکنندگان را از وجود این عرضه آگاه می‌کردند.

تیم «رادیکال L&T» ایده رتبه‌بندی مدارس و آموزشگاه‌های خصوصی در کابل را ارایه داده بود؛ چراکه در کابل مدارس دولتی رونقی نداشتند. خدماتی ارایه نمی‌دادند. بیشتر کسانی که می‌خواهند به دانشگاه بروند، به مدارس خصوصی روی می‌آورند. اما همیشه این دغدغه را دارند که کدام مدرسه خوب است. کدام مدرسه خوب نیست. آنها می‌خواستند با طراحی یک سایت و جمع‌آوری نظرات مردم و امتیازدهی‌های گذشته مدارس کابل را رتبه‌بندی کنند.

اعضای تیم «روبه فردا» یک مشکل بزرگ در افغانستان را متوجه شده بودند: عرضه دارو در داروخانه‌های افغانستان. دارو در این کشور به ‌صورت کامل وارداتی است. آنها ایده پخش و طراحی لجستیک عرضه دارو به داروخانه‌های کابل را به ‌صورت الکترونیک و از طریق سایت طراحی کرده بودند. ارایه تیم «بست جاب» تمیز و شسته‌ رفته بود. اول به بیان مشکل پرداختند و بعد راه‌حلشان را خلاصه و شفاف بیان کردند.

مشکل تجربیات آنها از زندگی در ایران بود. پدری که شغلش کارگری ساختمانی بود و هر روز سر میدانی می‌رفت تا کار پیدا کند، اما خیلی روزها ناموفق به خانه برمی‌گشت. دوستی که پروژه‌ای ساختمانی را گرفته بود و نیاز به گچ‌کار داشت، اما در زمانی که می‌خواست، هیچ گچ‌کاری پیدا نمی‌کرد.

معضل خورده‌شدن حق کارگران، ندادن پولشان و مورد ظلم واقع‌شدنشان... آنها ایده طراحی اپلیکیشنی را معرفی کردند که کارگران روزمزد و فصلی را به کارفرمایانی که به آنها نیاز دارند، لینک کند.

سخنران دوم همایش پروفسور «محمدمهدی مظاهری»، رئیس نهاد بین‌المللی اکو بود. او در مورد نوآوری و نقش آن در اقتصاد حرف زد: «منابع طبیعی پایان‌پذیر و محدود هستند. از این‌رو بشر به فکر روش‌های بهره‌وری اقتصادی گوناگونی افتاده است. کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه اقتصاد خودشان را بر مبنای صنایع سخت مثل معادن، انرژی و بهره‌وری از نیروی کارگر دیگر کمتر بنا می‌کنند و سیستم اقتصادی خودشان را در حوزه فناوری‌های دانش‌بنیان هدایت می‌کنند.»

تیم «من پارک» به یک معضل دیوانه‌کننده در شهر تهران پرداخته بود: جای پارک در تهران. ایده‌شان این بود که از پارکینگ‌های خانگی برای ایام روز و در ساعات اداری استفاده شود. چگونه؟ با استفاده از اپلیکیشن رزرو جای پارکی که آنها طرح اولیه‌اش را ریخته بودند.

تیم «Peken» به مشکل تأمین پایدار برق در افغانستان پرداخته بود. نبود نیروگاه‌های برق، روی‌آوردن خانواده‌ها به پنل‌های خورشیدی که هزینه‌بر است. از طرف دیگر، زباله و دفن آن در افغانستان به یک معضل تبدیل شده. ایده آنها تأسیس نیروگاه‌های کوچک با سوخت زباله و در شهرهای افغانستان به‌خصوص کابل بود.

تیم «آریانا» از ٤ زن مهندس خلاق تشکیل شده بود: هر ٤نفرشان مهندسی برق خوانده بودند و دستی مصنوعی را طراحی کرده بودند که می‌توانست برای افرادی که در اثر حادثه دستشان را از دست داده‌اند، جایگزینی قابل‌ اعتماد باشد. آنها ایده‌شان را اجرا هم کرده بودند و در نمایشگاه ایران اپن هم به خاطر اجرای این ایده تقدیر شده بودند.

تیم «شهریار» به معضل زباله در شهر کابل پرداخته بود. این‌که هزینه زیادی برای شهرداری کابل دارد، ولی باز هم زباله در شهر کابل چهره شهر را مخدوش کرده است. ایده آنها طراحی اپلیکیشنی برای جمع‌آوری زباله بود. به ‌این ‌ترتیب که شهروندان کابل هرجا زباله دیدند، آن را به مسئولان جمع‌آوری و متقاضیان زباله از طریق اپلیکیشن اطلاع دهند. شرکت‌های بازیافت زباله و متکدیان زباله جمع‌کن به ‌این ‌ترتیب می‌توانستند هدفمند زباله‌ها را جمع کنند و انرژی کمتری برای جست‌وجو بپردازند. ایده آنها برای شهر کابل نویدبخش تمیزی و سلامت بود.

تیم «رویان تک» با اعضای خوش‌اخلاقش به موضوع گردشگری در افغانستان پرداخته بودند. این‌که سرزمین افغانستان چقدر جاذبه‌های بکر گردشگری دارد و درآمدش از گردشگری تقریبا صفر است. ایده از یک جشن دوستانه در پارک لاله تهران به ذهنشان رسیده بود. وقتی‌که یک زوج لهستانی را دیدند که تصمیم داشتند کل خاورمیانه را بروند، اما افغانستان در برنامه‌شان نبود، چون ‌که هیچ اطلاعاتی از افغانستان نداشتند. اعضای تیم «رویان تک» در مرحله طراحی سایتی بودند که به سه زبان دنیا جاذبه‌های گردشگری و پلتفرم‌های مورد نیاز برای آن (معرفی و هماهنگی با هتل‌ها،‌ برگزاری تور و...) را طراحی و معرفی کنند.

آخرین سخنران برنامه کاوه مرادی سرپرست سازمان مبارزه با جرم و موادمخدر سازمان ملل در ایران بود. او به مسأله معیشت پایدار در مبارزه با موادمخدر اشاره کرد. این‌که خیل عظیمی از کشاورزان موادمخدر در افغانستان از بیکاری به این کار روی می‌آورند و خودشان هم این کار را دوست ندارند. این‌که جوانان کارآفرین باید مردم جوامع محلی در افغانستان را هم در نظر بگیرند و برای اشتغالزایی آنها هم‌ فکر کنند.

بعد از ارایه‌ها حساس‌ترین بخش مراسم اختتامیه اعلام گروه‌های برتر بود. اول از سه تیم تقدیر شد و به آنها مدال دادند. مدال کمک‌رسان برای تیمی که در کارگاه‌ها بیشترین کمک را به بقیه می‌کرد، به تیم «رویان تک» تعلق گرفت. مدال شوالیه را به تیمی دادند که در دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های ٣روزه بیشترین امتیاز را از مربیان گرفتند: تیم «دانش آنلاین». و مدال نوآوری به تیمی اعطا شد که نوآورانه‌ترین ایده را معرفی کرده بود: تیم «اتوپیا» با ایده آسان تبلیغ.

بعد گروه‌های برتر این رویداد به ترتیب از آخر به اول معرفی شدند. تیم سوم: «شهریار» با ایده طراحی اپلیکیشن جمع‌آوری زباله در کابل. تیم دوم: به‌ صورت مشترک: «رویان تک» (ایده سایت معرفی جاذبه‌های گردشگری افغانستان) و بست جاب (طراحی اپلیکیشن لینک کارگران فصلی و روزمزد به کارفرمایان) و تیم اول «دانش آنلاین» (ایده سایت آموزش آنلاین مواد درسی به دانش‌آموزان افغانستانی).

نخستین رویداد کارآفرینی مهاجران افغانستانی در ایران پر بود از ایده‌های نو. ایده‌هایی که جوانان مهاجر مطمئنا آنها را دنبال می‌کنند. این رویداد پر بود از انرژی مثبت حرکت و رشدکردن. ارتباط ٧٠-٦٠نفر از خلاق‌ترین مهاجران دانشجو با هم مطمئنا ثمراتی فراتر از این رویداد هم برای جامعه ایران و هم برای جامعه افغانستان خواهد داشت.