فشارهای ترامپ بر نتانیاهو

از پروژه آشتی فلسطینی‌ها که بگذریم، متوقف‌شدن تصویب «قانون قدس بزرگ» و واداشتن اسرائیل به «تعامل با دولت خودگردان» را باید از جمله تازه‌ترین فشارهای دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا بر بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل دانست.

مجموع این سیاست‌ها نشان می‌دهد دونالد ترامپ به مسئله صلح اسرائیل و فلسطینی‌ها بسیار جدی‌تر از دولت باراک اوباما می‌نگرد و به صورت آشکار و پنهان تلاش می‌کند تا آنجا که قادر است، این روند را به سرانجام مطلوبی برساند.

پیش از این دیدیم که هرچند ترامپ در دوران رقابت‌های انتخاباتی خود وعده انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس را داده بود، اما این وعده را صرفا به دلیل خوشایند فلسطینی‌ها اجرائی نکرد و مانند اسلاف خود با آوردن بهانه‌هایی آن را به تعویق انداخت.

درست است که تبلیغات ظاهری اسرائیل این‌گونه وانمود می‌کند که رئیس‌جمهور آمریکا صددرصد موافق سیاست‌های نتانیاهو بوده و از آن‌ها پشتیبانی می‌کند، اما به نظر می‌رسد دونالد ترامپ راه دیگری را می‌رود و حداقل اینکه تصمیم گرفته است همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد نتانیاهو نگذارد.

پروژه قدس بزرگ، یکی از پروژه‌های استعماری - شهرک‌سازی و در راستای حاکمیت کامل اسرائیل بر تمام قدس و شهرک‌های تابعه آن بود. بنیامین نتانیاهو بسیار امید داشت این پروژه را بتواند در کنست به تصویب برساند، اما در آخرین دقایق اعلام شد به دلیل فقدان «بستر مناسب دیپلماتیک» به تعویق افتاده است.

مسئولان اسرائیلی در سال جاری میلادی وعده گسترش شهرک‌سازی‌ها را داده و اعلام کردند ۱۲ هزار واحد مسکونی جدید در سال ۲۰۱۷ خواهند ساخت. این رقم چهار برابر تعداد واحدهای مسکونی‌ای است که در سال ۲۰۱۶ ساخته شد.

پیش‌تر نتانیاهو در سفر خود به واشنگتن به اندازه کافی درباره این پروژه بازارگرمی کرده بود. او در حضور ترامپ بر قدس به عنوان «پایتخت یکپارچه و ابدی» اسرائیل پافشاری کرد و گفت: ساخت‌وساز‌ها در سراسر این شهر ادامه خواهد یافت.

او در اولین نشست پس از سفر خود نیز به سرعت ١٤ میلیون دلار برای توسعه حوزه منطقه قدیم و احداث تونلی تازه زیر مسجد‌الاقصی اختصاص داد. وزارت آموزش‌وپرورش اسرائیل نیز اعلام کرد اگر مدارس بیت‌المقدس منابع آموزشی اسرائیل را اجرا کنند، از مشوق‌های مالی برخوردار خواهند شد. طرح قدس بزرگ مناطق واقع در خارج از اراضی اشغالی سال ١٩٤٨ را تحت حاکمیت اسرائیل و شهرداری بیت‌المقدس قرار می‌دهد.

فشار ترامپ بر نتانیاهو تنها به تعویق پروژه قدس بزرگ ختم نمی‌شود. چندی‌پیش رادیو ارتش اسرائیل در خبری اعلام کرد موشه کحلون وزیر دارایی اسرائیل با رامی حمدالله نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطینی و هیئت همراهش دیدار داشته است.

بنا بر گزارش‌های موجود در این دیدار از سوی هیئت فلسطینی وزیر حسین الشیخ و سرلشکر ماجد فرج و شکری بشاره وزیر اقتصاد حضور داشتند.

در این دیدار مسائل مهمی از جمله توقف شهرک‌سازی‌ها به‌خصوص در بیت‌المقدس، توقف حملات شهرک‌نشینان به مزارع فلسطینی خصوصا در مقطع کنونی که فصل برداشت زیتون است، توقف هتک‌حرمت‌های متعدد به مسجدالاقصی و اماکن مقدس از سوی شهرک‌نشینان، ضرورت انجام مسئولیت‌های اسرائیل درخصوص رفع محاصره غزه و ضرورت تسهیل عبور و مرور افراد، تجارت و جابه‌جایی کالا میان کرانه باختری و نوار غزه و از همه این‌ها مهم‌تر پرداخت بدهی‌های مالی اسرائیل به تشکیلات خودگردان و سازوکار حسابرسی الکترونیکی، دادوستد تجاری و تنظیم روابط بانکی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

بعضی از گروه‌های فلسطینی مخالف دولت خودگردان از این دیدار به عنوان یک دیدار پنهانی و مشکوک یاد کردند و به نوعی درصدد تخطئه آن برآمدند. در مقابل، منابع اسرائیلی گفتند این دیدار به دنبال فشارهای مستقیم آمریکا برای تقویت همکاری‌های اقتصادی بین اسرائیل و فلسطین صورت گرفته است.

شاید همین فشار‌ها و اقدامات بود که گروه حماس را نیز تشویق به آن کرد که این بار به صورتی جدی‌تر وارد پروژه آشتی ملی با دولت خودگردان شود.

موسی ابومرزوق در گفت‌وگو با روزنامه العربی‌الجدید با اشاره به همین موضوع از برداشته‌شدن یک نوع «وتوی آمریکایی- اسرائیلی» بر سر راه آشتی فلسطینی‌ها پرده برداشت و گفت: مقامات آمریکایی به این تحلیل رسیده اند که «یکپارچه‌شدن حاکمیت فلسطینی» به نفع حل بحران‌های منطقه‌ای خواهد بود.

به عبارت دیگر فشارهای مستقیم دونالد ترامپ بر اسرائیل تأثیری غیرمستقیم بر همکاری گروه‌های فلسطینی نیز داشته است. طبیعی است که تأکید دولت‌های غربی به‌ویژه آمریکا و انگلستان بر اجرای طرح دو دولت می‌تواند به این روند شتاب تازه‌ای دهد.