کم‌آبی وکم‌کاری ما
اینکه چرا مردم آب را درست مصرف نمی‌کنند، چرا برق را درست مصرف نمی‌کنند، چرا به گازگرفتگی دچار می‌شوند و جان خود را از دست می‌دهند، چرا آمار تصادف این همه بالاست، همه به مبحث «تأخر فرهنگی» مربوط می‌شود.
کد خبر :
۵۲۱۲۸
بازدید :
۱۳۵۹
امان‌الله قرایی‌مقدم | مفهوم «تأخر فرهنگی» (Cultural Lag) را که دورکیم به‌عنوان یک تئوری مطرح کرد، اکنون دیگر یک اصل پذیرفته‌شده می‌دانیم. تأخر فرهنگی یعنی استفاده نادرست از امکانات موجود. بین فرهنگ استفاده درست از آب و تکنولوژی آب، فاصله‌ای وجود دارد. اینکه مردم ندانند آب را چگونه مصرف کنند، ناشی از «تأخر فرهنگی» است.
فردی آب را رها می‌کند و بی‌دلیل باز نگه می‌دارد و وقتی به او اعتراض می‌شود، می‌گوید خودم پولش را می‌دهم. چون پیش از آن در روستا هر موقع می‌توانسته از چشمه آب برداشته، تصور می‌کند که هنوز هم در آب لوله‌کشی شهری همین وضع برقرار است. همچنین اینکه عده‌ای نمی‌دانند چگونه از ماشین استفاده کنند؛ مثلا با خودروی بنز روی خط عابر پیاده می‌ایستند یا به خیابانی با تابلوی ورود ممنوع وارد می‌شوند.
این نقشی است که مردم در بحران‌های محیط‌زیستی مانند بحران آب ایفا می‌کنند. علت اینکه فرهنگ استفاده درست را ندارند، این است که پرورش نیافته‌اند. مردم نقش بسیار بارزی دارند و باید راه درست مصرف‌کردن آب را بدانند. اما این را نه در کتاب‌های درسی خوانده‌اند و نه در برنامه‌های رادیو و تلویزیون دیده‌اند.
اما استفاده نادرست از منابعی مانند آب، سویه دیگری هم دارد و آن، دولت است. در سال ١٩٧٠ «کلوپ رم» یک گردهمایی از جامعه‌شناسان برگزار و این خطر را اعلام کرد که از مدیترانه تا هند دچار قحطی آب خواهد شد و جنگ آینده جنگ آب خواهد بود. آن‌ها حدود ٩ سال قبل از انقلاب هشدار دادند که اگر تمهیداتی به عمل نیاید، قحطی آب پیش خواهد آمد و ما نیز در سال‌های پس از آن مقالاتی در این مورد نوشتیم.
بارورکردن ابر‌ها در زمان پیش از انقلاب با فرستادن متخصصانی به آلمان به صورت یک طرح درآمد و در سال‌های اخیر نیز بحث‌هایی درباره انتقال آب دریای خزر به دشت مرکزی و انتقال آب از جنوب به سیستان و بلوچستان و کرمان و اصفهان و سایر استان‌ها مطرح شد.
اما دولت آب را ارزان کرده است. به‌این‌ترتیب نقش مردم در بحران‌های زیست‌محیطی مشخص است، اما این را نیز باید در نظر گرفت که دولت کاری را که باید انجام بدهد، انجام نداده است. در مورد بحران آب می‌توان گفت: نه از طریق آموزش‌وپرورش در این زمینه آموزشی داده شده است و نه آگاهی‌بخشی شده و نه تمهیدات لازم برای مهارکردن آب‌های سطح‌الارضی و تحت‌الارضی صورت گرفته است.
اینکه چرا مردم آب را درست مصرف نمی‌کنند، چرا برق را درست مصرف نمی‌کنند، چرا به گازگرفتگی دچار می‌شوند و جان خود را از دست می‌دهند، چرا آمار تصادف این همه بالاست، همه به مبحث «تأخر فرهنگی» مربوط می‌شود، اما تأخر فرهنگی نیز علت‌ها و ریشه‌هایی دارد که باید مورد مطالعه قرار گیرد.
۰
