آب یک مطالبه ملی

مجید رضاییان | قبل از اینکه در مورد اطلاع‌رسانی در خصوص مساله آب صحبت کنیم باید چهار نکته را در نظر بگیریم که با پرداختن به آن‌ها می‌توان موضوع آب و کمبود منابع آبی و خطر‌های پیش‌رو را تبدیل به یک مطالبه و مساله ملی کرد.

نکته اول اینکه باید به یاد داشته باشیم دو نوع نگاه در مورد این موضوع وجود دارد. یک نگاه این است که مساله کمبود آب دارد بزرگنمایی می‌شود و باعث لطمه خوردن به کشاورزی می‌شود. این نوع نگاه معتقد است ما لزومی برای تغییر الگو‌های کِشتی در کشاورزی نداریم.

این نگاه با واقعیت منابع آبی ما هم‌خوانی ندارد. آمار‌ها و ارقام معلوم است، میزان بارندگی معلوم است و میزان کاهش ذخایر پشت سد‌ها نیز معلوم است. با توجه به این واقعیت‌ها لازم نیست بحث آب را به چشم یک بحث سیاسی‌شده بنگریم. برای رسیدن به راهکار، اولین نکته این است که بر روی «مساله بودن» کمبود آب به توافق و تفاهم برسیم...

آمار و ارقام را به عنوان واقعیت موجود بپذیریم که از یک مساله و مشکل جدی خبر می‌دهند.

نکته دوم موضوعی به نام بارورسازی ابر‌ها است که صددرصد نادیده گرفته شده است. برای ما رسانه‌ای‌ها این موضوع در حکم یک رویداد است. روزنامه‌نگار باید به سراغ این موضوع برود که چرا موضوعی به نام بارورسازی ابر‌ها عملی نمی‌شود؟

برخی‌ها می‌گویند این راهکار مشکل اصلی را حل نمی‌کند، چون در حد ١٥ تا ٢٠ درصد تاثیرگذار است. اینجا است که سوال من روزنامه‌نگار باید این باشد که مگر ١٥ درصد رقم کمی است؟ این یعنی حل یک پنجم از یک مساله بزرگ. از این طریق می‌توان به این نکته رسید که راهکاری به عنوان بارورسازی ابر‌ها را به عنوان یک موضوع و یک راه‌حل مطرح کنیم. موضوعی که تاکنون از آن غفلت کرده‌ایم و از این به بعد باید درمورد آن بگوییم و بنویسیم.

نکته سوم که خودش به عنوان یک مساله مطرح می‌شود، مدیریت منابع آبی است. اهل فن و متخصصان آب در مورد این مساله به شیوه خودشان حرف می‌زنند و ما به عنوان روزنامه‌نگار از زاویه دید خود باید آن را بیشتر مورد توجه قرار دهیم. مساله مدیریت آب از جمله موضوعاتی است که باید با قلمی کارشناسانه و با رویکرد روزنامه‌نگاری تحلیلی مورد بررسی قرار بگیرد.

چهارمین موضوع که باز هم در چارچوب روزنامه‌نگاری تحلیلی باید مورد توجه رسانه‌ها قرار بگیرد این است که پس از بحث مدیریت منابع آبی به موضوع مدیریت کِشت و کشاورزی برسیم. موضوع اصلی ما باید این باشد که الگو‌های کِشت باید در کشورمان بازخوانی شوند. ما یک‌سری از کشت‌ها را نباید داشته باشیم و تامین منابع آبی و نوع آبیاری در یک سری دیگر از انواع کشت باید متفاوت باشد و با هدف صرفه‌جویی اصلاح شوند.

در بحث منابع آبی، در مورد آب شرب و آب کشاورزی صحبت می‌کنیم و حقیقت این است که فاصله میان این دو ٩٢ به ٨ است. یعنی ٩٢ درصد از مساله مربوط به آب کشاورزی است و ٨ درصد در مناطق شهری. این آمار در گزارش‌ها و اظهارنظر‌های مختلف تفاوت‌هایی دارند، اما هیچ‌کدام نشانی از سهم عمده در آب شهری ندارند.

پس چهار مساله عمده در موضوع آب پیش روی روزنامه‌نگاران قرار دارد و دنبال کردن به این معنی نیست که تنها به مردم بگوییم: آب کم مصرف کنید! ترویج صرفه‌جویی در مصرف آب تنها یک جنبه از موضوع است. اما موضوع ریشه‌ای‌تر ما پرداختن به آن چهار مساله‌ای است که ذکر شد.

اگر نگاه ما به این چهار مورد درست و عمیق باشد نشان از این دارد که مساله آب برای ما واقعا مساله است. وظیفه ما در کسوت روزنامه‌نگار تبدیل این چهار مورد به مطالبه ملی است، مطالبه‌ای از سوی افکار عمومی، سازمان‌های مردم نهاد و متخصصانی که در این زمینه حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند.

ما کشوری با هشتاد میلیون جمعیت هستیم و نمی‌توانیم به این روند که در همه جوانب به اندازه ٢٤٠ میلیون نفر مصرف داریم، ادامه بدهیم.

پرداختن به این چهار جنبه هم انجام رسالت رسانه‌ای است و هم شیوه درست برای تبدیل کردن مساله آب به یک مطالبه ملی. هیچ یک از این چهار مورد را نمی‌توان نادیده گرفت، این چهار نکته همپای هم پیش می‌روند و باید به همه آن‌ها در کنار هم پرداخته شود.

چگونه می‌توان موضوع بارورسازی ابر‌ها را از مدیریت منابع آب جدا کرد؟ چگونه می‌توانیم مدیریت منابع را فارغ از الگو‌های کشت بررسی کنیم؟ و همه این‌ها در سایه آن وفاق و تفاهم ملی بر سر مساله آب به دست می‌آید. صحبت از آب که می‌شود نباید کسی به خودش بگیرد که قرار است یک نهاد یا یک دستگاه زیر سوال برود. آب یک مساله ملی است، نیازی به سیاسی کردن ندارد و باید نگاه‌مان به آن را به عنوان مشکل پیش‌روی کشور
حفظ کنیم.