نیاز فوری به فداکاری طبقه متوسط

علی رستگار | سفیر جدید بریتانیا این خاطره طنز آمیز را حتی بعد رفتن از ایران تا سال‌ها می‌تواند برای اطرافیانش تعریف کند. او با خانواده اش زمینی به ایران آمده و از تبریز تا تهران با قطار سفر کرده. در صفحه شخصی اش کیفیت قطار ایران را خوب توصیف کرده بعد خود ایرانی‌ها رفته اند در صفحه اش فحش می‌دهند که چرا می‌گویی قطار ما خوب است!

انگار ما نمی‌خواهیم باور کنیم در کنار ضعف‌ها و کمبودها، بالاخره در کشورمان نکات مثبتی هم داریم. ما چند مورد از این نکات مثبت را که بر اساس تجربیات عینی خودمان است فهرست کردیم.

تجربه سفر‌های خارجی خود بچه‌های تحریریه هفت صبح می‌گوید ما حداقل در زمینه قیمت اینترنت، خدمات نظام سلامت، کیفیت حمل و نقل و جاده‌ها و قیمت حامل‌های انرژی از کشور‌های توسعه یافته جهان اوضاع مان بدتر نیست.

به بیان دیگر در مواردی که با رفاه عمومی و زندگی روزمره ما ارتباط پیدا می‌کند شرایط طبقه متوسط شهرنشین ایران بد نیست.

اگر شما با ما هم عقیده نیستید لطفا از الان عصبانی نشوید. گزارش را بخوانید شاید دلایل ما برایتان قانع کننده بود. شاید بپرسید اگر در این چند مورد وضعیت ما از کشور‌های توسعه یافته بهتر است پس درآمد سرشار و سرانه تولید ناخالص داخلی آن‌ها که چند برابر ماست صرف چه چیزی می‌شود؟

جواب این سوال احتمالا در این نکته نهفته است که آن‌ها در زمینه توزیع ثروت و عدالت اجتماعی از ما جلوتر هستند. یعنی در کشور‌های غربی شاهد توسعه یکدست‌تر و متوازنی در مناطق شهری و غیر شهری هستیم.

در حالی که در کشور ما رشد نامتوازن باعث به وجود آمدن سکونتگاه‌های غیر رسمی و حاشیه نشینی شده که در کشور‌های غربی خبری از این موارد نیست؛ بنابراین اگر قرار باشد به طور مثال فقر مطلق در کشور ما ریشه کن شود، باید طبقه متوسط شهرنشین ما که از این مواهب بیشتر از طبقات فرودست بهره مند می‌شود، کمی از خود گذشتگی نشان بدهد. با این نوع نگاه به طور مثال اینکه قیمت بنزین یا حامل‌های انرژی کمی افزایش پیدا کند و منابع حاصل از آن صرف ایجاد اشتغال و رفع فقر مطلق شود از دید شما ایرادی دارد؟

مقایسه کیفیت قطار‌های ایران با کشور‌های دیگر

راب مک کر، سفیر جدید بریتانیا دو روز پیش توئیت کرد: «من و خانواده ام از راه زمینی به ایران وارد شدیم. با اتومبیل از مرز ترکیه به تبریز آمدیم و از آنجا با یکی از بهترین قطار‌هایی که سوار شده بودم به تهران رسیدیم.

برخورد فوق العاده گرم با ما در تبریز نیز اثبات کننده مهماندوستی ایرانیان بود که به آن مشهور هستند.» اینکه یک خارجی از مهمان نوازی ایرانی‌ها تعریف و تمجید کند چیز جدیدی نیست، اما اینکه آن‌ها کیفیت قطار‌های ما را تحسین کنند انگار برای بعضی خیلی عجیب است.

نکته طنز آمیز اینجاست که خود طرف غربی آمده می‌گوید کیفیت قطار شما خوب است بعضی کاربران رفتند زوری به او می‌گویند نه قطار‌های ما خوب نیست؟ برای اینکه ببینیم حق با کدام طرف ماجراست؛ اول نگاهی بیندازیم به کیفیت و قیمت قطار‌های ایران. همین الان قیمت قطار تهران مشهد (حدود ۹۰۰ کیلومتر) کوپه‌ای از ۵۰ هزار تومان شروع می‌شود تا ۲۰۰ هزار تومان.

قطار لوکس فدک با عصرانه و امکانات صوتی و تصویری و تهویه داخل کوپه ۱۲۰ هزار تومان تا ۲۰۰ هزار تومان قیمت خورده. یعنی با دلار ۴۲۰۰ تومانی حساب کنیم می‌شود حدود ۲۸ دلار.

در صورتی که مثلا در فرانسه همین الان قیمت بلیت قطار درجه دو از پاریس به الیون (۳۹۲ کیلومتر) در ارزان‌ترین حالت ۹۷ یورو است.

ضمن اینکه در کشور‌های حتی توسعه یافته گرفتن یک کوپه دربست هزینه هنگفتی دارد و برای خود شهروندان آنجا هم سنگین است. بد نیست حالا مقایسه‌ای هم بکنیم با کشور ژاپن. اگر مسیرتان به توکیو خورد و دیدید خود ژاپنی‌ها برای سوار شدن یک قطار فرسوده بین شهری باید حدود ۲۱ هزار ین (حدود یک میلیون تومان) پرداخت کنند و تازه صندلی هم پیدا نکنند و در فاصله‌های طولانی بایستند تعجب نکنید.

پس اجازه بدهید این یکبار به سفیر بریتانیا حق بدهیم که قطار‌های ما قیمت و کیفیت قابل قبولی دارند. حتی ایستگاه‌ها و قطار‌های متروی درون شهری ما هم به مراتب اوضاع مرتب تری دارد.

قیمت اینترنت در ایران بالا نیست
ممکن است از مقایسه سرعت اینترنت ایران با کشور‌های دیگر اندکی مایوس شوید، اما از نظر قیمت نشانه‌های امیدوار کننده‌ای می‌یابیم. اگرچه کشوری مثل مالزی استثناست و اینترنت پر سرعت‌تر و ارزان تری ارائه می‌دهد.

در عوض هر توریستی که وارد ژاپن می‌شود باید یک سیمکارت سه ماهه بخرد (انتخاب دیگری برای بازه زمانی کوتاه‌تر وجود ندارد که با حجم ترافیک ۲ گیگابایت بیش از ۴ هزار این یا ۲۰۰ هزار تومان خرج بر می‌دارد.

هر بار شارژ ۲ گیگابایتی همین سیمکارت هم ۱۵۰ هزار تومان هزینه دارد. اگر این قیمت‌ها برایتان عجیب است و تصورات دیگری داشتید به ما اعتماد کنید. چون این‌ها عین تجربیات یکی از همکاران ما در روزنامه هفت صبح است که در نوروز امسال به ژاپن سفر کرد.

حالا مقایسه کنید با ایران که اپراتور‌ها سیمکارت رایگان می‌دهند و قیمت هر گیگابایت حجم اینترنت هم حدودا ۱۵۰۰ تومان است. می‌توانیم قیمت اینترنت در کانادا را هم مقایسه کنیم که اپراتور‌ها بین ۴ تا ۸ دلار برای فعال کردن بسته ماهانه اینترنت می‌گیرند و بعد برای هر یک گیگابایت ترافیک اضافه بسته به سرعت از یک تا ۴ دلار باید شارژ کنند.

مالیات‌های سنگین شهروندان کشور‌های توسعه یافته
اغلب کشور‌های توسعه یافته نرخ مالیات بالایی دارند. مثلا نرخ مالیات در فرانسه برای یک کارفرما با احتساب مالیات ملک، بیمه کارمندان، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر درآمد و ... به بیش از ۶۶ درصد می‌رسد.

این آمار را مجمع جهانی اقتصاد که مقر آن در سوئیس است اعلام کرده. یعنی اگر در این کشور سرمایه گذاری کنید یا بخواهید کسب و کاری راه اندازی کنید خیلی باید مواظب این مالیات‌های سنگین باشید افرادی که از ایران به کشور‌های اروپایی یا آمریکای شمالی مهاجرت کرده اند گاهی به این نکته اشاره می‌کنند اجاره کردن یک منزل مسکونی را به خرید همان خانه ترجیح می‌دهند.

چون نرخ مالیات بر ملک آنقدر بالاست که خریدن آن ممکن است مقرون به صرفه نباشد. مثلا در یکی از ایالت‌های آمریکا برای یک خانه مسکونی به ارزش ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار دلار باید سالانه بین ۱۰ تا ۲۰ هزار دلار مالیات پرداخت کرد.

میانگین درآمد یک شهروند در این کشور حدود ۳۷۰۰ دلار است؛ بنابراین پرداخت این مالیات دردسر بزرگی برای افرادی با این سطح درآمد متوسط است. در کشور‌های مختلف قوانین عجیب و غریبی برای مالکیت مهاجران وجود دارد که بهتر است قبل از سفر درباره آن‌ها اطلاعات کسب کنید.

مثلا کشور سوئد اخیرا که موج مهاجرت از کشور‌های خاورمیانه اوج گرفته، قانونی وضع کرده که تا ۱۰ سال حق مالکیت منزل مسکونی به مهاجران را نمی‌دهد. یعنی باید به مدت ۱۰ سال مستاجر یک شهروند سوئدی باشید که آپارتمان‌هایی که دولت در نقاطی خارج از محدوده شهر مشخص کرده ساکن شوید.

البته اگر مجوز خرید خانه داشته باشید هم باید پول زیادی را صرف این کار کنید. قیمت هر متر مربع آپارتمان در مرکز شهر استکهلم ۹۰ هزار کرون و معادل ۱۰ هزار دلار است. یعنی قیمت آپارتمان در استکهلم دو برابر قیمت لس آنجلس آمریکاست.

هزینه‌های سرسام آور سلامت در کشور‌های دیگر
روز گذشته سخنگوی وزارت بهداشت قیمت جدید خدمات پزشکی در سال جدید را اعلام کرد. هزینه ویزیت‌ها
رشد کرده. یعنی تعرفه آزاد ویزیت پزشک عمومی شده ۲۴ هزار و ۵۰۰ تومان، ویزیت متخصص ۳۸ هزار و ۴۰۰ تومان و فوق تخصص ۴۷ هزار و ۹۰۰ تومان.

در بخش دولتی هم این ارقام به ترتیب ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان، ۱۴ هزار و ۸۰۰ تومان و ۱۷ هزار و ۸۰۰ تومان شده. حالا همین قیمت ویزیت پزشک را مقایسه کنید با کشور‌های دیگر تا متوجه شوید چرا خیلی از ایرانیان خارج از کشور و حتی گردشگران خارجی برای استفاده از خدمات پزشکی به ایران سفر می‌کنند. به طور مثال در ایرلند ویزیت دکتر بین ۴۰ تا ۶۰ یورو هزینه دارد و هزینه هر نسخه دارو هم به طور متوسط ۱۴۴ یورو است.

در سوئد که معروف است هزینه‌های درمان پائینی دارد، یک ویزیت پزشک متخصص ۳۰ یورو آب می‌خورد. در استرالیا هزینه‌ها به مراتب سنگین‌تر است و برای هر ویزیت بین ۵۰ تا ۸۰ دلار باید پرداخت کرد.

این وسط البته باید به این نکته هم توجه کرد. کشور‌های توسعه یافته معمولا یک پوشش سراسری رایگان (یا حداقل هزینه برای ارائه خدمات درمانی دارند. یعنی ضعیف‌ترین طبقات جامعه هم می‌توانند از خدمات بخش عمومی استفاده کنند، اما اگر کسی بخواهد از خدمات بخش خصوصی استفاده کند و به طور مثال به جای رزیدنت‌ها خود پزشک متخصص آن‌ها را ویزیت کند باید این هزینه‌های هنگفت را پرداخت کند.

از چند سال پیش در ایران هم قرار شده همین سیستم تحت عنوان نظام بیمه‌ای چند لایه اجرا شود که نمی‌دانیم الان در چه مرحله‌ای قرار دارد.

بنزین ایران ارزان‌تر از همه جا
در این مورد که قیمت حامل‌های انرژی در ایران در مقایسه با کشور‌های دیگر خیلی کمتر است زیاد گفته شده و گزارش‌های مفصلی بار‌ها در رسانه‌ها منتشر شده.

اینجا فقط قیمت بنزین را یکبار دیگر مقایسه می‌کنیم. قیمت فوب خلیج فارس با ارز ۴۲۰۰ تومانی حدود ۱۸۰۰ تومان می‌شود، اما در ایران بنزین معمولی ۱۰۰۰ تومان است. بر اساس گزارش سایت‌های بین المللی قیمت متوسط بنزین در جهان حدود ۱۱ دلار ۴۶۰۰ تومان) است. در هنگ کنگ بنزین ۲ دلار است و در همین ترکیه هم قیمت بنزین حدود ۵، ۱ دلار است.

منبع: روزنامه هفت صبح