علی کریمی و #گران_نمیخریم

محمد رهبری | افزایش تصاعدی قیمت ارز، سکه، خودرو و... در هفته‌های گذشته علی کریمی، ملی پوش سابق کشورمان را بر آن داشت تا در اینستاگرام خود با انتشار پستی از مردم درخواست کند تا به مدت یک ماه خرید کالا‌های گران شده را تحریم کنند به این امید که شاهد کاهش قیمت آن‌ها باشیم.

این اقدام علی کریمی واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی برانگیخت...، بسیاری از ورزشکاران، هنرمندان و عموم مردم با اشتراک پست علی کریمی با این کمپین همراهی کردند و گفت‌وگو‌های زیادی حول آن شکل گرفت. در این میان برخی با انتقاد از علی کریمی، این اقدام او را غیر تخصصی دانستند.

اما چه اتفاقی افتاده است که کسانی مانند علی کریمی که در میان ایرانیان اعتبار و شهرت ورزشی فراوانی دارد آغازگر کمپینی اقتصادی شده است که کالا‌های گران‌شده در آن تحریم می‌شود و آیا این قبیل اقدامات واقعا باعث کاهش قیمت این کالا‌ها می‌شود؟

افزایش قیمت کالاها، نگرانی مردم را برای از دست رفتن سرمایه‌های خود به همراه داشته است و کسانی که تا چند ماه پیش پول‌های‌شان را در بانک‌ها نگه داشته بودند، این روز‌ها نگرانی از بین رفتن سرمایه‌شان، پول‌های‌شان را از بانک خارج کرده و اقدام به خرید کالا یا سرمایه‌گذاری در بازار‌های مختلف کرده‌اند. تحولات بازار بورس در روز‌های اخیر حاکی از این همین مساله است.

برخلاف آنچه «علی کریمی» در رابطه با علت افزایش قیمت‌ها گفته بود که آن را به دزدان و دلالان نسبت داده بود، برخی معتقدند همین افزایش نقدینگی در کنار سیاست‌های بانک مرکزی باعث افزایش قیمت‌ها شده است. اما از سوی دیگر برخی دقیقا به همین دلیل معتقدند که کمپین علی کریمی در صورت موفقیت با خارج کردن پول از بازار‌های بی‌ثبات مثل ارز، سکه و انحصاری مانند خودرو و کاهش تقاضا، می‌تواند منجر به کاهش قیمت‌ها شود. بنابراین در صورت موفقیت این کمپین، می‌توان امیدوار بود که شاهد کاهش قیمت‌ها باشیم.

اما در رابطه با موفقیت این کمپین ابهامات زیادی مطرح است. سودجویی برخی افراد در هر شرایطی و میل به حداکثر رساندن منافع فردی با وجود کاهش منافع جمعی، می‌تواند یکی از موانع جدی موفقیت کمپین #گران_نمیخریم و تحریم گسترده کالا‌های گران شده باشد.

واقعیت آن است که مطابق با پژوهش‌های جامعه شناختی، جامعه ایران یک جامعه اتمیزه شده و فردگرایی خودخواهانه در سال‌های اخیر در آن به‌شدت شیوع یافته است و به همین دلیل نگرانی بابت موفقیت این کمپین کاملا موجه است.

زمانی که فرد احساس می‌کند که آینده‌ای مبهم پیش روی خود می‌بیند، فردگرایی خودخواهانه گسترش پیدا می‌کند که مصداق آن را ما در افزایش گرایش مردم به خرید ارز در ماه‌های گذشته برخلاف گران شدن آن می‌بینیم.

مشکلات اقتصادی در کنار ترس از تبعات اقتصادی خروج امریکا از برجام، باعث شده است که فرد نسبت به آینده خود چندان خوشبین نباشد و به همین جهت نیز شاهد شکل‌گیری صف‌های طویل خرید دلار در ماه‌های گذشته بودیم. خرید سریع خودرو‌های پیش فروش شده در روز‌های اخیر نیز مصداقی دیگر در تایید همین موضوع است.

در این میان و در شرایطی که چهره‌های سیاسی- اقتصادی نتوانسته‌اند مردم را اقناع کنند تا برای خرید کالا‌های مختلف هجوم نبرند و شکاف میان مردم و مسوولان فزونی یافته است، این چهره‌های ورزشی و هنری هستند که صدای‌شان بیشتر شنیده می‌شود و اگرچه علی کریمی در حوزه اقتصاد تخصصی ندارد، اما احساس مسوولیت اجتماعی‌اش، او را وادار می‌کند تا به این حوزه ورود کند و برای کاهش آلام مردم، اقدام به انتشار آن پست اینستاگرامی کند و کمپینی را آغاز کند که طی آن کالا‌های گران شده خریداری نشوند و فارغ از اثرگذاری این کمپین، این حس مسوولیت اجتماعی علی کریمی و سایر هنرمندان و ورزشکارانی که از کمپین اون حمایت کرده‌اند قابل تقدیر است.