زیروبم‌های قانون بیمه بیکاری

بیمه بیکاری تعریف ساده‌ای دارد؛ با پرداخت رقمی مشخص به شکل ماهیانه برای مدت زمانی معین، خودتان را در برابر حوادث ناگهانی که به بیکار شدن غیرارادی منجر می‌شود بیمه کنید! هروقت که به خاطر شرایط اقتصادی خاص خطر این نوع بیکاری بیش از پیش افراد را تهدید کند، جست وجو برای فهمیدن قوانین و مقررات یا ریزه کاری‌های بیمه بیکاری سرعت بیشتری به خود می‌گیرد. این در حالی است که قوانین بیمه بیکاری معمولا کمتر به صورت شفاف و عیان بیان می‌شود.

پولی که به عنوان بیمه بیکاری قرار است دریافت کنید، رقم خیلی زیادی نیست. اگر می‌خواهید بگویید بالاخره از هیچی بهتر است، باید بدانید این پول در شرایط فعلی واقعا هیچ فرقی با هیچی ندارد. از همه مهمتر اینکه همین هیچی را تا ابد به حساب شما واریز نمی‌کنند و مدت زمان پرداخت آن هم شرط و شروطی دارد. شاید به همین خاطر در چند وقت اخیر بحث‌های زیادی درباره نحوه پرداخت و هزینه کرد این پول بین کارشناسان مختلف در گرفته است.

خیلی‌ها می‌گویند بهتر است به جای پرداخت پول به کسی که بیکار شده، آن را به بنگاه‌های کاریابی بدهیم تا آن را در راه آموزش فرد بیکار شده خرج کنند. یعنی چیزی شبیه ماجرای ماهی دادن و یاد دادن ماهی گیری با این حال ما به شدت توصیه می‌کنیم که اگر خطر بیکاری را نزدیک به خودتان یا اطرافیان تان احساس نمی‌کنید، باز هم این نوشته را از دست ندهید. مرور یک سری قوانین و مقررات است که دیر یا زود می‌تواند به درد خودتان بخورد یا باعث شود افراد دیگری را راهنمایی کنید.

بیمه بیکاری چیست؟

تبصره دو ماده دوم قانون و نمودار گردش کار بیمه بیکاری می‌گوید بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایت‌های تأمین اجتماعی است و سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر به بیمه شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار می‌شوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت کند. ماده چهار نیز می‌گوید بیمه شده بیکار با معرفی کتبی واحد کار و امور اجتماعی محل از مزایای این قانون منتفع خواهد شد. بر اساس ماده پنج قانون، حق بیمه بیکاری به میزان سه درصد مزد بیمه شده است که کلا توسط کارفرما تأمین و پرداخت خواهد شد.

چه کسانی بیمه بیکاری می‌گیرند؟

بر اساس ماده یک قانون و نمودار گردش کار بیمه بیکاری» کلیه مشمولان قانون تأمین اجتماعی که تابع قوانین کار و کار کشاورزی هستند مشمول مقررات این قانون اند. بر اساس تبصره یک ماده در این قانون، بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه مربوطه و تائید شورای عالی کار بیکار موقت شناخته شوند نیز مشمول مقررات این قانون خواهند بود.

چه کسانی بیمه بیکاری نمی‌گیرند؟

سه گروه هستند که بر تبصره ماده یک «قانون و نمودار گردش کار بیمه بیکاری»، مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند. این افراد بازنشستگان و از کارافتادگان کلی»، «صاحبان حرفه‌ها و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اجباری» و «اتباع خارجی» هستند.

ناظر و مجری، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است

مزد بیمه شده و نحوه تشخیص، تعیین حق بیمه بیکاری، چگونگی وصول آن، تکلیف بیمه شده و کارفرما و همچنین نحوه رسیدگی به اعتراض، تخلفات و سایر مقررات مربوطه در این مورد بر اساس ضوابطی است که برای حق بیمه سایر حمایت‌های تأمین اجتماعی در قانون و مقررات تامین اجتماعی پیش بینی شده است.

بیمه شده‌ها باید این شرایط را داشته باشند

ماده شش قانون به صورت صریح توضیح می‌دهد که کدام بیمه شده‌ها می‌توانند بیمه بیکاری بگیرند. بیمه شده قبل از بیکار شدن حداقل شش ماه سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشد. بیمه شده مکلف است ظرف ۳۰ روز از تاریخ بیکاری با اعلام مراتب بیکاری به واحد‌های کار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد.

مراجعه بعد از ۳۰ روز با عذر موجه و با تشخیص هیات حل اختلاف تا سه ماه امکان پذیر خواهد بود. بیمه شده بیکار موظف است در دوره‌های کارآموزی و سواد آموزی که توسط واحد کار و امور اجتماعی و نهضت سواد آموزی و یا سایر واحد‌های مربوطه با تائید وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود شرکت کرده و هر دو ماه یکبار گواهی لازم در این مورد را به شعب تامین اجتماعی تسلیم کند.

کارگرانی که در زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری به شغل یا مشاغلی گمارده شوند که میزان حقوق و مزایای آن از مقرری بیمه بیکاری متعلقه کمتر باشد مابه التفاوت دریافتی بیمه شده از حساب صندوق بیمه بیکاری پرداخت خواهد شد.

چه مدت بیمه بیکاری پرداخت می‌شود؟

جمع مدت پرداخت مقرری از زمان برخورداری از مزایای بیمه بیکاری اعم از دوره اجرای آزمایشی و یا دائمی آن برای مجردین حداکثر ۳۶ ماه و برای متأهلین یا متکلفین حداکثر ۵۰ ماه است. اگر فرد بین شش تا ۲۴ ماه کار کرده باشد، در صورت تاهل ۱۲ ماه و در صورت تجرد شش ماه بیمه بیکاری می‌گیرد.

اگر فرد بین ۲۵ تا ۱۲۰ ماه کار کرده باشد، در صورت تاهل ۱۸ ماه و در صورت تجرد، ۱۲ ماه بیمه بیکاری می‌گیرد. این فرد اگر بین ۱۲۱ ماه تا ۱۸۰ ماه مشغول به کار بوده باشد، در صورت تاهل ۲۶ ماه و در صورت تجرد ۱۲۱ ماه بیمه بیکاری دریافت می‌کند. اگر فرد بین ۱۸۱ تا ۲۴۰ روز کار کرده باشد، می‌تواند در صورت تاهل ۳۶ ماه و در صورت تجرد ۲۶ ماه بیمه بیکاری بگیرد.

در پایان، در صورتی که ۲۴۱ ماه و بیشتر از آن کار کرده باشد، اگر متاهل باشد ۵۰ ماه و اگر مجرد باشد ۳۶ ماه بیمه بیکاری دریافت کند. یک تبصره هم وجود دارد که بر اساس آن، افراد مسن مشمول این قانون که دارای ۵۵ سال سن و بیشتر هستند، مادامی که مشغول به کار نشده اند می‌توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیکاری باقی بمانند. دریافت مقرری بیمه بیکاری مانع از دریافت مستمری جزئی نمی‌شود.

مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟

میزان مقرری روزانه بیمه شده بیکار معادل ۵۵ درصد متوسط مزد یا حقوق و یا کارمزد روزانه بیمه شده است. به مقرری افراد متاهل یا متکفل، تا حداکثر چهار ۴ نفر از افراد تحت تکفل به ازا هر یک از آن‌ها به میزان ۱۰ درصد حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. در هر حال مجموع دریافتی مقرری بگیر نباید از حداقل دستمزد کمتر و از ۸۰ درصد متوسط مزد یا حقوق او بیشتر باشد.

مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری قابل پرداخت است. متوسط مزد یاحقوق روزانه بیمه شده بیکار به منظور محاسبه مقرری بیمه بیکاری عبارت است از جمع کل دریافتی بیمه شده که به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین ۹۰ روز قبل از شروع بیکاری تقسیم بر روز‌های کار در مورد بیمه شدگانی که کارمزد دریافت می‌کنند. آخرین مزد عبارت است از جمع کل دریافتی بیمه شده که به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین ۹۰ روز قبل از شروع بیکاری تقسیم بر ۹۰ در صورتی که بیمه شده کارمزد، ظرف سه ماه گفته شده، مدتی از غرامت دستمزد استفاده کرده باشد. متوسط مزدی که مبنای محاسبه غرامت دستمزد قرار گرفته به منزله دستمزد ایام بیکاری تلقی و در محاسبه منظور خواهد شد. مقرری بیمه بیکاری مانند سایر مستمری‌های تامین اجتماعی از پرداخت هر گونه مالیات معاف خواهد بود.

افراد تحت تکفل فرد بیکار

همسر اعم از زن یا شوهر، فرزندان دختری که ازدواج نکرده و البته، شغلی نداشته باشند. فرزندان پسری که سن کمتر از ۱۸ سال داشته یا فقط مشغول تحصیل بوده و یا طبق نظر پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی از کار افتاده کلی باشد. پدر اگر از سن ۶۰ سال عبور کرده و مادر فرد بیکار هم تحت تکفل او قرار دارند. در صورت بیکاری زوجین، فقط یکی از آنان یعنی زن یا شوهر، محق به استفاده از افزایش مقرری به ازا هر یک از فرزندان خواهد بود.

اگر این شرایط را داشته باشید بیمه بیکاری تان قطع می‌شود

خیلی واضح است زمانی که بیمه شده مجددأ شغل پیدا کند و سر کار برود، بیمه بیکاری نخواهد گرفت. اگر بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری ورزد، نیز مشمول قطع بیمه بیکاری می‌شود. اگر بیمه شده بیکار ضمن دریافت مقرری بیمه بیکاری مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی و یا از کارافتادگی کلی شود نیز بیمه بیکاری اش دیگر پرداخت نخواهد شد.

در صوتی که پس از پرداخت مقرری بیمه بیکاری محرز شود که بیکاری بیمه شده ناشی از میل و اراده او بوده، کارگر موظف به استرداد وجوه دریافتی به سازمان تامین اجتماعی خواهد بود. چنانچه بیمه شده بیکار، اشتغال مجدد خود را پنهان کند و در عین حال، مقرری بیمه بیکاری را دریافت کرده باشد، ملزم به باز پرداخت مقرری دریافتی از تاریخ اشتغال خواهد بود. اما نکته اینجاست که دریافت کمک هزینه حین کارآموزی مانع استفاده از مقرری بیمه بیکاری نخواهد بود.