هویت رهبر جدید داعش واقعی است؟!

این عکس که گفته می‌شود به رهبر جدید داعش تعلق دارد از ماه اوت پارسال در رسانه‌ها منتشر شده است

روزنامه گاردین اخیرا با بررسی اطلاعاتی که توسط دو سرویس امنیتی ناشناس در اختیار این روزنامه قرار گرفته است، نام رهبر جدید داعش را فاش کرد، اما هنوز پرسش‌های بی‌پاسخ مهمی وجود دارد.

البته افشای نام رهبر جدید داعش - امیر محمد عبدالرحمان المولا الصلبی - اتفاق جدیدی نیست. ما اولین بار در ماه اوت و سپس اکتبر سال گذشته و در پی کشته شدن ابوبکر بغدادی، رهبر پیشین این گروه، با این فرد آشنا شده بودیم. اما در هر صورت تایید این نام از طرف روزنامه گاردین اتفاق مهمی است.

داعش تا به امروز هویت واقعی "خلیفه" جدید را مخفی نگه داشته است و او را با نام مستعار ابو ابراهیم هاشمی القریشی معرفی می‌کند. حتی اعضای این گروه هم نتوانسته‌اند هویت واقعی او را حدس بزنند.

گزارش اخیر روزنامه گاردین دو پرسش جدید را پیش می‌کشد.

گاردین می‌گوید الصلبی تنها چند ساعت بعد از مرگ ابوبکر بغدادی در ماه اکتبر به عنوان رهبر معرفی شد

اول اینکه آیا او همانطور که گزارش می‌شود ترکمان است؟ اهمیت این مساله در این است که اگر چنین باشد او شرط لازم برای خلافت را ندارد، چرا که خلیفه باید حتما از نوادگان پیامبر اسلام باشد؛ و دوم اینکه آیا اسامی مختلفی که به رهبر جدید داعش نسبت داده شده است - امیر المولا الصلبی، "عبدالله قرداش" و "حاجی عبدالله" - همگی به یک فرد اشاره می‌کنند؟

در ادامه سعی خواهیم کرد که به برخی از پرسش‌هایی که پیرامون هویت این شخص مطرح است پاسخ دهیم.

همه نام‌ها
بهتر است در قدم اول تمامی نام‌هایی را که به این مرد نسبت داده می‌شود مشخص کنیم: امیر محمد عبدالرحمان المولا الصلبی، امیر محمد سعید عبدالرحمن المولا، حاجی عبدالله، عبدالله قرداش، عبدالله قرداش العفری (که به معنی اهل تلعفر عراق است)، و لقب‌های "نابودگر" (اشاره به بی‌رحمی او) و "پروفسور" (اشاره به تحصیلات دانشگاهی او در رشته مطالعات اسلامی).

به نظر می‌رسد که عمده گزارش‌هایی که از این نام‌ها استفاده کرده‌اند بر سر یک موضوع اتفاق نظر دارند: مرد مورد نظر یا یک ترکمان عراقی است، یا برخی از اجدادش بوده‌اند، و اهل ناحیه ترکمان‌نشین تلعفر است که در غرب موصل و شمال‌غرب عراق واقع شده است.

مقاله‌ای که روز ۲۰ ژانویه در گاردین منتشر شد و در رسانه‌های غربی و خاورمیانه‌ای بازتاب پیدا کرد، شناسایی رهبر جدید داعش را به دو سرویس اطلاعاتی نسبت می‌دهد، اما نمی‌گوید که این منابع اطلاعاتی به کدام کشور‌ها تعلق دارند.

"امیر محمد عبدالرحمان المولی الصلبی"، نامی که در گاردین مطرح شده است، در لیست افراد تحت تعقیب ایالات متحده که روز ۲۱ اوت، یعنی دو ماه پیش از کشته شدن ابوبکر بغدادی، منتشر شده بود دیده می‌شود. البته بخش پایانی نام (الصلبی) در آن پوستر وجود نداشت و "المولی" نیز با دیکته درست "المولا" نوشته شده بود.

ایالات متحده در ماه اوت سال پیش گفت که المولا که با نام "حاجی عبدالله" نیز شناخته می‌شود احتمالا "خلیفه" بعدی داعش خواهد بود

وزارت خارجه ایالات متحده در آن زمان گفته بود که المولا با نام "حاجی عبدالله" هم شناخته می‌شود و او را به عنوان یکی از جانشینان بالقوه رهبر پیشین داعش قلمداد کرده بود.

رسانه‌هایی که در ماه اوت گزارش‌هایی درباره المولا منتشر کرده بودند، از او با عنوان عبدالله قرداش نیز نام می‌بردند. برای نمونه، شبکه خبری العربیه که توسط عربستان سعودی تامین بودجه می‌شود، در گزارش مبسوطی که از "امیر محمد سعید عبدالرحمان المولا" منتشر کرد به جزئیاتی اشاره کرده است که با مقاله اخیر گاردین همخوانی دارد. نام "عبدالله قرداش" در گزارش این تلویزیون هم ذکر شده است.

چند روز پیش از انتشار آن پوستر آمریکایی، نام "عبدالله قرداش" داشت در رسانه‌های عرب‌زبان و بعضی از رسانه‌های غربی خبرساز می‌شد و گفته می‌شد که او به عنوان جانشین ابوبکر بغدادی انتخاب شده است. اما این موج رسانه‌ای ناشی از اطلاعیه‌ای جعلی بود که روز ۷ اوت بیرون آمد و در آن ادعا شده بود که عبدالله قرداش توسط ابوبکر بغدادی به عنوان جانشین انتخاب شده است.

پوستر وزارت خارجه آمریکا و این اطلاعیه جعلی داعش به گمانه‌زنی‌ها مبنی بر جایگاه این شخص به عنوان رهبر بعدی داعش دامن زد، گمانه‌زنی‌هایی که در پی مرگ ابوبکر بغدادی در جریان عملیات نیرو‌های آمریکایی در شمال سوریه در ماه اکتبر مجددا اوج گرفت.

پیش از موج رسانه‌ای ماه اوت که ناشی از آن اطلاعیه جعلی و پوستر آمریکایی بود، به نظر نمی‌رسد که نام و اسامی مستعار این مرد چندان در محافل جهادی و جریان اصلی مطرح بوده باشد.

او کیست؟
جزئیاتی که روزنامه گاردین درباره المولا الصلبی برملا کرده است تفاوت خاصی با اطلاعاتی که توسط وزارت خارجه آمریکا و رسانه‌های عرب‌زبان در ماه اوت و اکتبر سال گذشته مطرح شده بود ندارد.

گزارش‌هایی که در ماه اوت درباره "قرداش" در رسانه‌ها پخش شد بر اساس یک اطلاعیه جعلی تنظیم شده بود

این اطلاعات شامل جزئیات متفاوتی می‌شود، از جمله تلعفر به عنوان زادگاه این شخص، تحصیل او در رشته مطالعات شریعت در دانشگاه موصل، بازداشت او توسط نیرو‌های آمریکایی در کمپ بوکا در جنوب عراق و آشنایی با بغدادی در آنجا، فعالیت به عنوان مشاور مذهبی و داشتن نقش‌های اجرایی در داعش و پیش از آن در گروه القاعده در عراق.

در عین حال گزارش‌های متعددی مبنی بر نقش کلیدی او در فراهم کردن توجیه مذهبی برای بازداشت، کشتن و به بردگی کشیدن ایزدی‌ها در شمال عراق وجود دارد.از طرف دیگر گزارش‌های متناقضی درباره عضویت او در ارتش بعث عراق دیده شده است، اما بیشتر گزارش‌ها این مساله را رد می‌کنند.

همزمان هیچ یک از گروه‌های جهادی موافق یا مخالف داعش نیز چیزی درباره او افشا نکرده‌اند که نشان می‌دهد داعش در مخفی نگه داشتن هویت واقعی او موفق عمل کرده است. وقتی داعش نام سازمانی او را در ۳۱ اکتبر سال گذشته اعلام کرد، به نظر نمی‌رسید که گروه‌های جهادی هیچ شناختی از او داشته باشند. بعضی از گروه‌های جهادی مخالف داعش از او با عناوینی، چون "ناشناس" و "بی‌نام" یاد کردند.

رابطه با ترکمان‌ها
هم در گزارش گاردین و هم در گزارش‌هایی که در ماه اوت توسط رسانه‌های عرب‌زبان منتشر شده بود ادعا شده است که المولا برادری به نام عادل صلبی در ترکیه دارد که عضو فعلی یا سابق حزب سیاسی جبهه ترکمان عراق است.

در فیسبوک صفحه‌ای وجود دارد به نام "جبهه ترکمان عراق در آنکارا" که به نظر می‌رسد مهاجران ترکمان ساکن ترکیه مخاطبش باشند. در گذشته اشاراتی به فردی به نام "عادل صلبی" در این صفحه شده است که برخی از فعالیت‌های اجتماعی این گروه را هدایت می‌کرده است. اما معلوم نیست که این "عادل صلبی" همان برادری باشد که در رسانه‌ها آمده است.

شبکه خبری العربیه اوت سال پیش گزارش مفصلی درباره "قرداش" منتشر کرد

جبهه ترکمان عراق در واکنش به گزارش اخیر گاردین با صدور اعلامیه‌ای هرگونه رابطه میان اعضایش و رهبر جدید داعش را تکذیب کرده است. محمت توتونجو، سخنگوی این حزب، پیش از این اعلام کرده بود که عادل صلبی قبلا از اعضای میانی این حزب بوده است، اما "سه چهار ماه پیش" به خاطر مشغله کاری تصمیم به جدایی از این حزب گرفت. آقای توتونجو مطمئن نبود که این عضو سابق حزب از اقوام رهبر ادعایی داعش است یا نه، با این حال تاکید داشت "ما ۱۰۰ درصد اطمینان داریم که در زمانی که با ما کار می‌کرد هیچ ارتباطی با این مسائل نداشت. "

شاخه ترکیه جبهه ترکمان عراق هم هرگونه ارتباط با رهبر جدید داعش را رد می‌کند. در سال ۲۰۰۷، وبسایتی که به مسائل ترکمان‌ها می‌پردازد گزارش داده بود که شخصی به نام "عادل صلبی" که رئیس شاخه موصل جبهه ترکمان عراق بود، توانست تلاش‌های "خصمانه" مقامات برای بازداشتش را خنثی کند و بگریزد.

در جریان این واقعه ماموران وارد دفتر جبهه ترکمان شده بودند و بعضی از کارمندان را بازداشت کرده بودند. این مقاله که از "بدرفتاری" با ترکمان‌های تلعفر گله داشت مدعی بود که نیرو‌های آمریکایی برخی از شخصیت‌های ترکمان را بازداشت کرده بودند و به کمپ بوکا فرستاده بودند.

ساکنان تلعفر عمدتا از اقلیت ترکمان مسلمان تشکیل شده‌اند. مذهب برخی از آن‌ها سنی است و دیگران شیعه. تلاش‌های گروه‌ها و احزاب سیاسی شیعه برای کسب حمایت ترکمان‌های شیعه در تلعفر در سال‌های بعد از ۲۰۰۳ از یک طرف، و حملات مرگبار نیرو‌های جهادی به شیعیان ساکن تلعفر از طرف دیگر، باعث افزایش تنش‌های مذهبی در این منطقه شد.

مذهب در مقایسه با قومیت اهمیت بیشتری پیدا کرد و مردم دو دسته شدند. بعضی از سنی‌های تلعفر به جهادی‌های انصار السنه و انصار الاسلام که در منطقه حضور داشتند پیوستند و در ادامه هم عضو القاعده و داعش شدند.

بعضی از افراطی‌ترین و بلندپایه‌ترین اعضای القاعده و داعش در عراق اهل تلعفر بودند؛ از جمله دو تن از معاونان ابوبکر بغدادی: ابوعلا العفری که در مارس ۲۰۱۶ توسط نیرو‌های آمریکایی در سوریه کشته شد، و ابومسلم الترکمانی که در اوت ۲۰۱۵ در حمله هوایی آمریکایی‌ها در عراق کشته شد.

در محافل جهادی از ابوعلا العفری به عنوان کسی یاد می‌شود که ایدئولوژی افراطی و انعطاف‌ناپذیر فعلی داعش را در این گروه باب کرد و جا انداخت. حتی گفته می‌شود که قرداش به شدت تحت تاثیر العفری بوده است.

نام‌های مستعار گیج‌کننده
نام‌ها و نام‌های مستعار متعددی که به رهبر فعلی داعش نسبت داده می‌شوند به شک و شبهه موجود درباره هویت او می‌افزایند.

داعش در روز ۳۱ اکتبر از نام مستعار رهبر جدیدش که به اصلیت عرب او اشاره می‌کرد پرده برداشت

برای مثال، نسبت به اینکه الصلبی و عبدالله قرداش یک نفر باشند تردید وجود دارد و حتی معلوم نیست که قرداش اصلا زنده باشد. حتی گاردین هم وجود این شک و شبهه را تایید می‌کند و از قول مقامات عراقی می‌گوید که قرداش شاید دو سال پیش مرده باشد.

پیام رسان سابق بغدادی که حالا در زندان است، در مصاحبه‌ای که در ۲۷ اکتبر با تلویزیون العربیه داشت گفت که مردی که او صرفا به نام "حاجی عبدالله" می‌شناسد به احتمال زیاد جانشین بغدادی شده است. اما نه مشخص است که حاجی عبدالله همان عبدالله قرداش باشد و نه مشخص است که این نام‌ها به المولا الصلبی اشاره کنند.

مساله‌ای که باید در نظر گرفت این است که بسیاری از جهادی‌ها برای حفظ امنیت خود از چند نام مستعار استفاده می‌کنند. داعش در گذشته ادعا کرده است که بسیاری از اعضایش به خاطر داشتن چند نام مستعار توانسته‌اند یا از دست نیرو‌های آمریکایی در عراق بگریزند یا تنها برای مدت کوتاهی در بازداشت بمانند.

هفته‌نامه النباء، چاپ داعش، در اوت ۲۰۱۶ زندگی‌نامه ابوعلا العفری، معاون ترکمان بغدادی، را منتشر کرد. در این مطلب به نام‌های مستعار او اشاره شده بود و گفته می‌شد که این کار به او کمک کرده بود تا هویت واقعی خود را برای مدتی طولانی مخفی نگه دارد.

داعش در شماره دیگر این هفته‌نامه که در مارس ۲۰۱۶ منتشر شد ادعا کرده بود که ابو المغیره القحطانی، نماینده این گروه در لیبی که در نوامبر ۲۰۱۵ در حمله آمریکایی‌ها کشته شد، حداقل ۶ نام مستعار داشت. به گفته این مقاله او هر بار که وظیفه جدید به عهده می‌گرفت نام مستعار جدیدی هم انتخاب می‌کرد.

این حقیقت که به نظر می‌رسد هیچکس در محافل اطلاعاتی و جهادی قبلا نام مستعار رهبر جدید داعش، ابو ابراهیم هاشمی القریشی، را نشینده است، آن هم وقتی داعش ادعا می‌کند که او از جهادی‌های باسابقه است، نشان می‌دهد که این نام مستعار تازه و ناشنیده به منظور حفظ هویتش به او داده شده است.

گروه‌های وابسته به داعش در سراسر دنیا در ماه نوامبر با "خلیفه" جدید بیعت کردند

برخی از تحلیلگران و کارشناسان به این پرسش داده‌اند این است که قبیله المولا در عراق یا انشعابات آن در اصل عرب بوده‌اند.نام مستعاری که برای رهبر جدید داعش در نظر گرفته شده است هم نشان می‌دهد که او از نوادگان پیامبر اسلام است و نه تنها به قبیله قریش تعلق دارد، بلکه عضو طایفه بنی هاشم هم است.

بعضی از حامیان داعش نسبت به گزارش‌های اخیری که راجع به اصلیت ترکمان رهبر این گروه منتشر شده است واکنش نشان داده‌اند و در پیام‌رسان تم‌تم این گزارش‌های "دروغ" را رد کرده‌اند و گفته‌اند که "امیر ما قریشی هاشمی است، نه یک ترکمان. "