شیوع آنفلوانزای پرندگان در کشور؛ چه اتفاقی می افتد؟

فرادید | درحالی که همگان در تکاپوی مهار کردن ویروس کرونا بودند، بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان نیز از آذرماه سال جاری به جمع بیماری پیشین پیوسته است. بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان از بیماری‌های واگیر و کشنده پرندگان است که توسط ویروس نوع A که تمایل زیادی به سلول‌های مخاطی به ویژه دستگاه تنفس و گوارش دارد، ایجاد می‌شود.

به گزارش فرادید، آذرماه امسال، رئیس سازمان دامپزشکی از شیوع مجدد آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در کشور خبر داد و تاکید کرد: «براساس برنامه رصد و پایش برنامه ملی کنترل آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، این بیماری در حیات وحش منطقه میقان استان مرکزی شناسایی و عملیات مهار آن در حال اجرا است.»

بااین حال، ۱۳ دی ماه مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی اعلام کرده بود که «دو واحد صنعتی مرغ تخم گذار به آنفلوانزای حاد پرندگان آلوده شده اند.» آنفلوانزای مرغی نوعی بیماری تنفسی بسیار عفونی و شدید در میان پرندگان است که توسط ویروس «اچ وان ان وان - H ۱ N ۱» منتشر می‌شود.

هرساله با شروع پاییز، مهاجرت پرندگان از عرض‌های شمالی به سمت نواحی جنوب و گرمسیر کشور آغاز می‌شود که تعدای از این پرندگان در مسیر مهاجرت، روز‌های سرد خود را در تالاب‌ها می‌گذرانند و تعدادی دیگر نیز به مناطق گرم‌تر کشور کوچ می‌کنند.

تغییرات اقلیمی آب و هوایی، میزان آب رودخانه‌ها و تالاب‌های فصلی و آبگیر‌هایی که در کشور وجود دارند باعث می‌شود تا سالانه هزار پرنده مهاجر برای سپری کردن روز‌های سرد پاییز و زمستان، تالاب‌های موجو در ایران را انتخاب کنند که این موضوع سبب بالا رفتن احتمال شیوع ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان می‌شود.

با مهاجرت و تجمع پرندگان در کانون‌های خاص کشور، موضوع شیوع بیماری آنفلوانزای حاد پرندگان به عنوان یکی از مسائل مورد توجه صنایع مرغداری قرار می‌گیرد. این نوع از بیماری هرساله خسارت سنگینی به صنعت مرغ داری وارد می‌کند که براساس تخمین ها، سال گذشته خسارت این بیماری هزار میلیارد برآورد شد.

براساس گزارش ها، از ابتدای سال جاری تاکنون تعداد ۶ میلیون و ۳۴۷ هزار و ۲۶۵ دوز واکسن آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در واحد‌های صنعتی استان به تعداد ۹ میلیون و ۴۷۴ هزار و ۳۲۴ قطعه طیور تزریق شده است.

آنفلوانزای پرندگان نوعی بیماری ویروسی است که علاوه بر مرگ و میر پرندگان، به انسان و برخی حیوانات نیز انتقال می‌یابد و سبب مرگ پرندگان نیز می‌شود. ویروس آنفلوانزا سندرم‌های متعددی را در پرندگان ایجاد می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به «آلودگی‌های بدون علامت تا آلودگی خفیف دستگاه تنفسی فوقانی و کاهش تولید تخم»، «بیماری عمومیت یافته با علائم تنفسی»، «رال (خس خس سینه)»، «ریزش اشک»، «سینوزیت»، «سیاه شدن قسمت‌های بدون پر مانند تاج و ریش»، «تورم سر و صورت»، «ژولیدگی پرها»، «اسهال» و بروز درگیری سیستم عصبی همراه با مرگ سریع در پرندگان اشاره کرد.

دوره نهفتگی در اشکال مختلف بیماری، متفاوت و بین چند ساعت تا ۳ روز در یک پرنده و در یک گله تا ۱۴ روز خواهد بود. طول دوره بیماری پرندگان به میزان آلودگی ویروسی، راه عفونت، گونه پرنده، قدرت بیماری‌زایی ویروس و عوامل محیطی مانند گرد و غبار و آمونیاک بستگی دارد که بیماری آنفلوانزا فوق حاد در طیور تخم‌گذار و مادر شروعی ناگهانی و دوره‌ای کوتاه بین ۳ تا ۷ روز خواهد داشت.

به نظر می‌رسد که با آغاز ورود پرندگان به کشور از اوایل پاییز، رصد و پایش زیستگاه‌های آبی همچون سدها، تالاب‌ها، آب بند‌ها و آبگیر‌ها با هدف پیشگیری از شیوع بیماری آنفلوآنزا فوق حاد پرندگان در دستور کار محیط بانان و تیم‌های بازرسی مشترک محیط زیست و دامپزشکی استان‌ها قرار گرفته است.

به گفته غلامرضا توکلی مدیرکل دامپزشکی استان البرز، در هنگام استفاده به طور حتم گوشت مرغ را کاملا پخته و تا حد ممکن از استفاده گوشت مرغ به صورت جوجه‌ای خودداری کرده و یا به صورت کامل بپزید، ضمن اینکه تخم مرغ را نیز به صورت کامل بپزید.

مدیرکل دامپزشکی استان البرز تاکید کرد که «به مردم توصیه می‌شود در صورتی که در منزل پرنده‌ای نگهداری می‌کنند، اگر با کاهش مصرف دان یا تلفات غیرمتعارف پرندگان روبرو شدند، موضوع را فوری به شبکه‌های دامپزشکی اطلاع دهند، ضمن اینکه باید از تماس کودکان با پرندگان نیز جلوگیری کنند.»

علی صفر ماکنعلی، رئیس سازمان دامپزشکی کشور، درباره شیوع بیماری آنفلوانزای پرندگان می‌گوید که «بیماری آنفولانزای فوق حاد پرندگان وسیع‌ترین و شدیدترین بیماری مختص به پرندگان در قاره‌های مختلف است به طوری که از ابتدای سال ۲۰۲۱ تا ۲۳ روز بعد آن در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا به ویژه فرانسه ۲۹۹ کانون بیماری رخ داده است و کشور ما از این قاعده مستثنی نیست.

او افزود: «سازمان دامپزشکی کشور برای مدیریت این بیماری سه نسخه را برای استان‌های شمالی، استان‌های با تراکم با جمعیت تراکم شیوع و استان‌هایی که در معرض ورود ویروس قرار دارند اجرایی کرده است. تاکنون ۳۵ نقطه کشور را تحت برنامه رصد، پایش، تایید، تشخیص، مهار و معدوم سازی بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان تحت پوشش قرار داده ایم.»

به گفته رئیس سازمان دامپزشکی، گزارش‌هایی از مشاهده بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در استان‌های آذربایجان شرقی، البرز، تهران، قزوین، خراسان جنوبی، اردبیل، مرکزی، کرمانشاه و مازندران وجود داشته و شناسایی شده است. در تالاب میقان یک هزارو ۲۶۴ قطعه پرنده تلف شدند، اما با اقدامات انجام شده به واحد‌های صنعتی و روستایی سرایت نکرده است، به طور مثال در مازندران هیچ واحد صنعتی درگیرنشده است.

طبق اعلام این مقام مسئول، استان خراسان جنوبی تنها استانی است که واحد‌های صنعتی آن درگیر شده اند و یک واحد صنعتی پس از سه هفته پنهان کاری باعث شد واحد‌های مجاور نیز درگیر شوند. او به واحد‌هایی که بیمه شده و دریافتغرامت از سوی آن‌ها اشاره کرد و گفت: «کل خسارت ناشی از این بیماری تاکنون ۱.۲ میلیارد تومان بوده ضمن اینکه میزان طیور معدوم شده چندان زیاد نیست.»

سیدبهمن نقیبی، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور می‌گوید که «۲واحد پرورش طیور بومی در استان‌های آذربایجان غربی و البرز نیز گرفتار آنفلوانزای فوق حاد پرندگان گرفتار شدند. بنابر آخرین آمار ۳۴ کانون در ۹ استان کشور گرفتار آنفلوانزا شده اند. تاکنون ۹۶۰ هزار قطعه طیور درگیر آنفلوانزا حاد پرندگان شده و تمام آن‌ها معدوم شدند.»

طبق گفته‌های معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی، امکان پیش بینی خاصی در خصوص آنفلوانزای حاد پرندگان وجود ندارد و میزان تلفات طیور بومی استان‌های البرز و آذربایجان غربی بلافاصله اعلام شدند و همچنین تشخیص و معدوم سازی هم صورت گرفته است.

نقیبی یادآور شد: «در واحد‌های صنعتی، مدیران واحد‌ها و مسئولان فنی بهداشتی افت مصرف دان، آب یا تولید و یا تلفات غیرعادی را در اسرع وقت به دامپزشکی اطلاع رسانی کنند و از پنهان کاری بپرهیزند چرا که سیر بیماری به گونه‌ای است که امکان پنهان کاری برای مدت طولانی وجود ندارد. طی یک تا ۲ ماه اخیر، بیماری آغاز شده و تقریبا تمامی کشور‌های اروپایی، شرق آسیا و کشور‌های همسایه ما درگیر این بیماری شدند که در سایه شیوع این بیماری آسیب جدی به صنعت طیور وارد شده است.»