چگونه کودکان را به کتاب خواندن علاقمند کنیم؟

فرادید | کمتری کسی به این موضوع شک دارد که اگر یک نفر از دوران کودکی با کتاب آشنا شود، احتمال موفقیت، پیشرفت و سطح سواد علمی و اجتماعی‌اش در آینده و حتی نسبت به هم سن و سالانش بالاتر خواهد رفت. اما سوال اساسی اینجاست. «چگونه یک کودک کتابخوان تربیت کنیم؟»

به گزارش فرادید؛ پر واضح است که کتابخوان شدن نیز مثل هر چیز دیگر، با اعمال فشار و اجبار امکان‌پذیر نیست، به خصوص برای کودکان. تربیت کودک کتابخوان، یک هنر و یا بهتر بگوییم یک علم روانشناختی است و اصول و مراحلی دارد. در این مطلب به تعدادی از این روش‌ها میپردازیم.

✓ خودتان یک الگو باشید و جلوی کودکان کتاب بخوانید

خلق یک الگو برای کودکان، همیشه مهم است. اگر خودتان کتاب خواندن را دوست دارید، جلوی کودک خود کتاب بخوانید. اگر علاقه‌ای به کتاب‌ها ندارید، می‌توانید یک مجله یا روزنامه را مطالعه کنید. به هر صورت، اگر خودتان یک الگو باشید و اثری را انتخاب کنید و در حضور کودکان خود بخوانید، آن‌ها نیز ممکن است از شما پیروی و کتابی را برای خواندن انتخاب کنند.

✓ وقتی به کتابفروشی میروید کودکتان را با خودتان ببرید

کودکان بسیار تمایل دارند که در امور بیرون از خانه و یا چیز‌هایی که هنوز به آن‌ها مربوط نیست، مشارکت کنند. این حس کنجکاوی کودکانه میتوتند بسیار مفید باشد. وقتی به کتابفروشی می‌روید حتما کودکتان را با خودتان ببرید تا بداند دارد یک کار مهم را انجام می‌دهد. این امر در ضمیر ناخودگاه کودکتان اثر می‌گذارد و رفتن به کتابفروشی را برایشان به عنوان یک فعالیت مهم بازتاب می‌دهد. به علاوه کودک با دیدن محیط کتاب فروشی و قفسه بندی‌ها، علاقه بیشتری به کتاب پیدا می‌کند.

✓ از همان نخستین روز‌ها با صدای بلند برای کودک کتاب بخوانید

بله، نوزادان بیش از آن که تصور می‌کنیم پیرامون خود را درک می‌کنند، و اگرچه نمی‌توانند پاسخی بدهند، تمامی اطلاعاتی را که می‌شنوند پردازش می‌کنند. نخستین سال‌های زندگی، مهم‌ترین دوران برای گسترش توانایی‌های زبان به حساب می‌آید و کودک هر چه کلمات بیشتری را بشنود، این گسترش با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد؛ بنابراین کتاب خواندن برای نوزادان را هرگز فراموش نکنید.

✓ «همراه با» کودکان بخوانید نه فقط «برای» آن‌ها

با این که کتاب خواندن برای کودک بسیار مهم است، اما دخیل کردن آن‌ها در این کار به همان اندازه اهمیت دارد. به جای خواندن سریع کلمات یکی پس از دیگر و رد شدن از صفحه ها، زمانی را در نظر بگیرید تا با کودک درباره‌ی اتفاقات هر صفحه گفتگو کنید و نظرش درباره‌ی اتفاقات بعدی بپرسید. این که به کودک بیاموزید مطالب خوانده شده را درک کند، درست به اندازه‌ی مطالعه کردن مهم است.

✓ کتاب خواندن با کودک قبل از زمان خواب را به یک عادت تبدیل کنید

خواندن قصه قبل از خوابیدن اگر هر شب انجام شود، روندی را به وجود می‌آورد که کودک می‌تواند به آن عادت کند. علاوه بر این، کتاب خواندن برای کودکان اندکی قبل از خواب به آن‌ها کمک می‌کند پس از گذراندن یک روز شلوغ، به آرامش بیشتری دست پیدا کنند. این کار همچنین رابطه‌ی شما و کودک را تقویت می‌کند. تشویق کودکان به انجام این روتین ممکن است باعث شود آن‌ها با افزایش سن، خودشان این کار را ادامه دهند.

✓ به کودکانتان اجازه دهید صفحات را ورق بزنند

تصور کنید در حال خواندن کتاب برای کودک خردسال خود هستید و تنها کاری که او می‌خواهد انجام دهد، ورق زدن صفحه‌ها است؛ این وضعیت می‌تواند برای بزرگسالان کاملا خسته کننده باشد: وقتی هنوز چند کلمه هم نخوانده اید، اما کودک چند صفحه جلوتر رفته است. با این وجود، مهم است که کتاب خواندن برای کودکان تجربه‌ای لذت بخش باشد، تا آن‌ها را به این کار علاقه‌مند کند.

اگر به شکل پیوسته به آن‌ها اجازه ندهید در صفحات جلو و عقب بروند و آن‌ها را مجبور کنید که به صفحه‌ای که نمی‌خواهند، نگاه کنند، فقط در حال دلسرد کردن آن‌ها نسبت به کتاب خواندن هستید. صحبت کردن درباره‌ی اتفاقات هر صفحه باعث می‌شود آن‌ها زمان بیشتری را به هر کدام از صفحات اختصاص دهند، اما به شکل کلی اگر کودک می‌خواهد صفحات را ورق بزند، این اجازه را به او بدهید.

✓ مجموعه‌ای متنوع از کتاب‌ها در خانه داشته باشید

وجود یک کتابخانه در خانه، برای همه‌ی کودکان مفید است. این کتابخانه حتما نباید بزرگ یا پر زرق و برق باشد و حتی می‌توان گوشه‌ای از یک اتاق را با جعبه یا قفسه به کتابخانه تبدیل کرد. مهم‌ترین نکته این است که کتاب‌ها در دیدرس و دسترس کودک باشند و همچنین طیفی گسترده و متنوع از آثار وجود داشته باشد تا کودک هر چه را که خودش می‌خواهد انتخاب کند. از کتاب‌های تصویری گرفته تا آثار داستانی و غیر داستانی، موضوعات کتاب‌ها باید متنوع باشد تا کودک به کتاب خواندن علاقه پیدا کند و علاقه‌مند باقی بماند.

✓ اجازه دهید کودک، موضوع را خودش انتخاب کند
اگر به کودک خود یک کتاب داستان داده اید، اما او ترجیح می‌دهد یک مجله را بخواند، جلوی او را نگیرید. البته همیشه باید اطمینان حاصل کنید چیزی که می‌خوانند مناسب سن آن‌ها باشد؛ اما تا جایی که معقول به نظر می‌رسد، اجازه دهید اثری را که خودشان می‌خواهند، مطالعه کنند. همین نکته که کودکان خودشان در حال انتخاب یک موضوع برای مطالعه هستند، نشان می‌دهد در علاقه‌مند کردن آن‌ها به کتاب خواندن موفق عمل کرده اید!

✓ فعالیت‌هایی را درباره‌ی کتاب‌هایی که خوانده اید، انجام دهید
ساختن یک بازی یا فعالیت سرگرم کننده که از دل کتاب‌هایی که خوانده اید به وجود آمده، راهکاری بسیار مؤثر برای تشویق کودکان به کتاب خواندن است: به عنوان نمونه، کشیدن شخصیت‌های کتاب مورد علاقه‌ی کودک، یا اجرای صحنه‌های مورد علاقه‌ی آن‌ها همراه با هم. این کار همچنین به کودکان کمک می‌کند کتاب‌های خوانده شده را بهتر درک کنند.

✓ کودک را قبل از این که آماده باشد، مجبور به یاد گرفتن خواندن نکنید
سرعت و چگونگی رشد توانایی‌های مختلف در هر کودک، با دیگران متفاوت است. در حالی که برخی کودکان خیلی زود آماده‌ی آموختنِ خواندن می‌شوند، این اتفاق برای بسیاری دیگر رقم نمی‌خورد. اگر کودک شما به این کار علاقه‌مند است، به هر طریق او را تشویق کنید، اما مجبور کردن کودک باعث می‌شود او احساس کند کتاب خواندن یک وظیفه و کار اجباری است، و نه چیزی که قرار است لذت بخش باشد.