طرح یارانه آمریکایی در ایران موفق می شود؟!

پس از پیشنهاد رفراندوم یارانه در مجلس هر روز مباحث جدیدی در این مورد مطرح می‌شود.

اخیرا مرکز پژوهش‌های مجلس هم از گزینه یارانه‌های شبه نقدی، به‌جای پرداخت مستقیم پول نقد رونمایی کرد که به نوعی می‌تواند یارانه پدرانه باشد.

نویسندگان گزارش به‌گفته خودشان آموزه‌هایی را از تجربه آمریکا برای ایران استخراج کرده‌اند و تأکید دارند: ارائه یارانه شبه نقدی روی غذا می‌تواند گام مناسبی برای رفع فقر در ایران باشد؛ به شرط اینکه از نظام کوپنی سابق درس عبرت گرفته و به‌جای آن از ظرفیت‌های فناوری استفاده شود تا فروش دوباره کالا‌های توزیع‌شده به حداقل برسد.

آن طور که همشهری روایت کرده، پیشنهاد این پژوهشگران این است که می‌توان مانند برنامه کمک غذایی مکمل، به جای مشخص کردن اجناس خاص برای استفاده مشمولان یارانه، با تعداد زیادی خرده‌فروش مواد غذایی قرارداد منعقد شود و مشمولان یارانه، محدود به خرید مواد غذایی از این فروشگاه‌ها شوند تا در این صورت، افراد در انتخاب کیفیت اجناس مصرفی آزادی داشته و جلوی فساد در توزیع کالا‌ها گرفته شود.

در بخشی از این گزارش اشاره شده که یکی از معایب یارانه نقدی این است که می‌تواند در مکان‌های دورافتاده باعث ایجاد تورم محلی شود؛ به‌عنوان مثال اگر به ۵۰درصد از اهالی یک روستا یارانه نقدی پرداخت شود، قیمت لوازم زندگی در آن محل افزایش می‌یابد و افرادی که مشمول یارانه نیستند، متضرر می‌شوند.

نویسندگان این گزارش به تناقض در برنامه کمک موقت به خانوار‌ها اشاره می‌کنند که براساس آن با هدف تشویق افراد به بازگشت به کار، حمایت‌ها به‌صورت حداکثر پنج‌ساله تعریف می‌شود. این در حالی است که موقت بودن حمایت‌ها باعث می‌شود افرادی که اصلاً توان بازگشت به‌کار ندارند مانند معلولان، بعد از اتمام دوره، دچار مشکل شوند.

بر این اساس تناقض رخ داده ممکن است در تعریف نظام حمایتی ایران نیز به‌وجود بیاید، اما مرکز پژوهش‌های مجلس اذعان می‌کند که آسان‌ترین روش برای حل این مشکل بهبود شناسایی افراد است؛ به‌نحوی که تفاوت میان افرادی که می‌توانند به‌کار بازگردند و افرادی که نمی‌توانند، آشکار شود؛ در غیراین صورت باید مقداری خطا را از سوی سیستم پذیرفت تا از محروم ماندن فقرای واقعی جلوگیری شود.

بازوی تحقیقاتی مجلس تأکید دارد؛ یارانه شبه نقدی در برخی شرایط مطلوب‌تر از یارانه نقدی است، اما باید توجه کرد که به‌طورکلی آفات اجرایی بیشتری نسبت به یارانه نقدی دارد؛ برای مثال فساد از سوی مجری در یارانه شبه نقد آسان‌تر است و برداشتن بخشی از یارانه ۴۵هزار تومانی عملاً ممکن نیست، اما برداشتن یک مقدار روغن و مرغ یارانه‌ای آسان است.

در مقابل، اگر یارانه شبه نقدی به‌صورت کارت اعتباری اجرا شود، این مشکلات از بین می‌روند؛ به همین دلیل باید به نحوه اجرای یارانه شبه نقدی توجه مضاعف شود.

منبع: تجارت نیوز