چرا بورس به قله صعود نمی‌کند؟!
به‌طور کلی از نظر وضعیت بازدهی در بین همه بازار‌های سرمایه‌گذاری در سال۱۴۰۱ با توجه به موارد گفته‌شده به نظرمی‌رسد بورس بازدهی بالاتر همراه با ریسک‌پذیری بیشتر نسبت به سایر بازار‌ها را در کارنامه ۱۴۰۱ به ثبت برساند.
بازار دارایی‌ها در حالی چهره متفاوتی از رشد را در نخستین‌ماه از قرن جدید نشان دادند که تحلیلگران اقتصادی تداوم این روند را چندان هم آسان نمی‌بینند.
کارنامه نسبتا مثبت بازارسرمایه درمیان سایر بازار‌های پرمخاطب و البته پرحاشیه فروردین‌ماه حاکی از اتفاقات مثبتی است که می‌تواند به چرخش انتظارات از این بازار منجر شود. شاخص‌کل بورس تهران، ۱۴۰۱ را توفانی آغاز کرد و در این‌ماه توانست بیش از ۱۰درصد افزایش ارتفاع دهد تا رقبای سرسخت خود را پشت‌سر بگذارد.
بعد از بورس، فعالان دو بازار ارز و سکه که معمولا طرفداران بسیاری دارند با ۶درصد افزایش قیمت، پایین‌تر از بورس‌بازان قرارگرفتند. رخدادی عجیب که بعد از ۲۰ماه طاقت‌فرسا زوایای دیگری از غیرقابل پیش‌بینی بودن این بازار را عیان کرد. تحلیلگران دلایل گوناگونی را برای پیشتازی بورس به‌عنوان بازاری برنده درمیان بازار‌های سرمایه گذاری در فروردین۱۴۰۱ بیان می‌کنند.
برخی اظهارنظر‌ها روند صعودی قیمت ارز و ادامه مذاکرات هسته‌ای کشور را مسبب چرخش معاملات بورسی عنوان می‌کنند. برخی دیگر نیز از وضعیت مناسب قیمت سهام همراه با افزایش ریسک‌پذیری حقیقی‌ها برای ورود دوباره به تالار‌های شیشه‌ای حکایت می‌کنند، اما این همه ماجرا نیست.
روی کاغذ اوضاع به نفع بازار سرمایه است، اما آیا این وضعیت می‌تواند در اردیبهشت‌ماه نیز تکرار شود؟ صدرنشینی این بازار تا چه زمانی تداوم می‌یابد و نقش سیاستگذار در این میان چیست؟ در این بین کارشناسان بورسی به نقش مهم سیاستگذار در ادامه این روند اشاره می‌کنند و بر این باورند که دو اقدام مهم برای عبور از رکود به‌وجود آمده در بورس طی ماه گذشته تاحدود بسیاری توانست از مصائب ایجاد شده بکاهد.
افزایش یک‌درصدی دامنه‌نوسان در جهت بهبود نقد شوندگی بازار همراه با نمایش نامحدود مظنه‌های معاملاتی برای سهامداران در سال جاری بخشی از اعتماد رخت بربسته سرمایه‌گذاران را به این بازار بازگرداند، اما از آنجا که خاطرات تلخ ۹۹ تداعی کننده وضعیت ناامیدکننده یک سال و نیم گذشته بوده است، سهامداران با احتیاط بیشتری وارد وادی سرمایه‌گذاری می‌شوند. این وضعیت می‌تواند تداوم صدرنشینی بورس درمیان بازار‌های موازی را سخت کند.
در این میان کارشناسان بازارسرمایه ضمن در نظر گرفتن احتمالات گوناگون از موانع پیش‌روی بازارسهام در مسیر صعود گفتند.
عوامل اثرگذار در روند صعودی
چشم‌انداز بازار سهام در سال‌جاری نسبت به سال‌گذشته روشن است. این را کارشناسان بازارسرمایه می‌گویند و این موضوع نیز از روند معاملات هفته‌های اخیر تاحدودی مشخص است. افزایش معنادار حجم داد و ستد‌ها و ارزش بیش از ۵هزارمیلیارد تومانی معاملات روزانه نشانه‌های مثبتی از وضعیت فعلی بازار است.
ورود پول به بازار سرمایه سیگنال مثبتی برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود، اما پایدار بودن این مهم منوط به شروط مهمی است. در همین رابطه حسن برادران‌هاشمی، کارشناس بازارسرمایه با نگاهی به وضعیت بازار‌های مالی و سرمایه‌گذاری در اولین‌ماه سال‌جاری اظهارکرد:
بازارسهام در فروردین‌ماه امسال بازدهی بهتری نسبت به سایر بازار‌های موازی داشته است به‌طوری که در فروردین‌ماه قیمت دلار در بازار آزاد ۵/ ۵ درصد، طلا حدود ۵/ ۶ درصد، سرمایه‌گذاری در مسکن تقریبا ۲درصد ونیز در بازار خوردروسازان چه خودرو‌های داخلی و چه خارجی بیش از ۳درصد رشد را به رخ سرمایه‌گذاران خود کشیدند.
گرچه از بازار خودرو نمی‌توان به‌عنوان بازار سرمایه‌گذاری نام برد، اما متاسفانه در ایران به دلیل انحصاری بودن فعالیت تولیدکننده‌ها و نیز محدودیت در واردات شاهد شکل‌گیری بازار سفته‌بازی در خودرو هستیم. وی افزود:، اما در سایر بازار‌ها نیز ارز‌های دیجیتال با لیدری بیت‌کوین طی این مدت بازدهی منفی داشته و این در حالی است که بازارسرمایه برای سرمایه‌گذاران بورسی در سال‌جاری حدود ۱۳درصد عایدی داشته است.
در این میان شاخص هم‌وزن نیز رشد بیشتری نسبت به شاخص‌کل را رقم زده است. این مهم نشان‌دهنده اقبال بیشتر فعالان بازارسرمایه به نماد‌های کوچکتر بوده است.
احتمال افزایش بازدهی شرکت‌ها
البته بازدهی بیشتر بورس طی مدت یادشده کاملا منطقی و قابل انتظار بود و دلایل متعددی را نیز می‌توان برای آن برشمرد. درهمین راستا برادران‌هاشمی به نقش متغیر‌های اثرگذار بر وضعیت بازارسرمایه پرداخت و گفت: بخشی از روند صعودی خوشایند اخیر را می‌توان به جبران افت شدید قیمت سهام طی دو سال‌گذشته و عقب‌افتادگی بورس از سایر بازار‌ها و نرخ تورم نسبت داد، در واقع بازارسرمایه طی سال‌گذشته کمترین میزان بازدهی را نسبت به سایر بازار‌ها به معرض نمایش گذاشت، به‌طوری‌که بسیاری از نماد‌ها سال‌گذشته بازدهی منفی را به سهامداران خود تحمیل کردند، اما موضوع مسیر رو به جلو بازار سرمایه نسبت به بازار‌های رقیب صرفا به این عامل محدود نمی‌شود.
یکی دیگر از دلایل اثرگذار در وقوع این امر را می‌توان در مصوبات لایحه بودجه و به‌خصوص حذف ارز ۴۲۰۰تومانی دانست که با اقبال اهالی بازار مواجه شد.
این کارشناس سومین عامل اثرگذار در رونق بورس را با افزایش جهانی قیمت نفت، محصولات معدنی و فلزات اساسی مرتبط دانست و اظهارکرد: همزمان با آغاز درگیری روسیه و اوکراین قیمت جهانی این محصولات رشد قابل‌توجهی داشت. با توجه به اینکه اکثر شرکت‌های بورسی ایران کامودیتی‌محورند این رویداد بر بازار بورس اثر مثبت گذاشت.
به گفته وی، انتشارگزارش‌های رو به رشد فعالیت اکثر شرکت‌ها نقش بسزایی در حرکت شاخص بورس به سمت مدارصعودی ایفا کرد.
از آنجا که این اتفاق می‌تواند منجر به افزایش سود آتی سهام شود، بر اساس آن می‌توان در بیشتر نماد‌ها سود انتظاری را افزایشی پیش‌بینی کرد. همچنین همه ساله با آغاز فصل بهار و با نزدیک‌شدن به فصل مجامع شاهد رونق بازار سرمایه هستیم؛ همه این دلایل درمجموع موجب بازدهی بهتر بازار بورس در سال‌جدید نسبت به سایر بازار‌های موازی شد.
«گمانه‌زنی‌ها از وضعیت بازار‌های سرمایه‌گذاری در سال۱۴۰۱ حاکی از بازیگری قیمت اسکناس آمریکایی و اثرگذاری آن بر بازار‌های مذکور است به‌طوری که می‌توان گفت بخش سرنوشت این بازار‌ها به وضعیت قیمت ارز در سال‌جاری بستگی دارد.»
این کارشناس با تاکید بر مطلب فوق افزود: قیمت ارز پایه و محور نرخ تورم و همچنین از مهم‌ترین پارامتر‌های تعیین وضعیت نرخ بازدهی بازار‌های سرمایه‌گذاری در ایران است. وی در توضیح این موضوع بیان کرد: پرواضح است که قیمت دلار نیز در سال‌جاری به روند تحولات سیاسی و به‌ویژه نتیجه مذاکرات برجام گره خورده است.
البته حتی در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات برجامی نیز انتظار نمی‌رود شاهد افت معنادار در قیمت ارز باشیم، اما دراین صورت و با فرض بر این احتمال، می‌توان سال‌آرامی را برای اقتصاد متصور بود، اما در صورت عدم‌توافق وضعیت متفاوتی را پشت‌سر خواهیم گذاشت. در همین راستا به‌نظر می‌رسد مجددا شاهد افزایش نرخ تورم خواهیم بود.
در چنین شرایطی به‌طور طبیعی شاهد افزایش قیمت‌ها در همه بازار‌ها به دلیل جبران و حفظ ارزش سرمایه خواهیم بود با توجه به موارد ذکرشده و در نظر گرفتن احتمالات به‌نظر می‌رسد قیمت دلار در سال‌جدید در محدوده ۲۵ تا ۳۳هزار‌تومان قرار داشته باشد؛ محدوده‌ای تعیین‌کننده برای سرنوشت همه بازار‌های سرمایه‌گذاری.
برآیند اظهارات اکثرکارشناسان بورسی حاکی از چشم‌انداز روشن بازارسهام در سال‌جاری نسبت به سال‌گذشته است. این موضوع از روند معاملات هفته‌های اخیر نیز تاحدودی ملموس بود به گونه‌ای که حجم داد و ستد‌ها به‌طور معناداری افزایش یافت و ارزش معاملات روزانه به بیش از ۵هزارمیلیارد تومان رسید‌که نشانه ورود پول به بازار سرمایه است، بنابراین در صورت ثبات نسبی در اعمال قوانین و همچنین با تکیه برعدم اظهارنظر‌های غیر کارشناسی‌شده سیاستگذاران، می‌توان سال مطلوب تری را برای این بازار نسبت به سال‌قبل متصور بود.
به‌طور کلی از نظر وضعیت بازدهی در بین همه بازار‌های سرمایه‌گذاری در سال۱۴۰۱ با توجه به موارد گفته‌شده به نظرمی‌رسد بورس بازدهی بالاتر همراه با ریسک‌پذیری بیشتر نسبت به سایر بازار‌ها را در کارنامه ۱۴۰۱ به ثبت برساند.
خطر ورود سیاستگذار به تصمیمات اشتباه
محمد شکری از آن دسته از کارشناسانی است که تداوم شرایط مثبت کنونی را قطعی و پایدار نمی‌داند. به اعتقاد وی، کوچک‌ترین اشتباه استراتژیک از سوی سیاستگذار، بورس را به لبه پرتگاه می‌کشاند. درحال‌حاضر وضعیت بازار سرمایه با توجه به بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به گونه‌ای است که ورود سیاستگذار به ورطه تصمیمات خلق‌الساعه و ناگهانی وضعیت نامطلوبی را در این بازار رقم می‌زند.
این کارشناس با اشاره به افزایش یک‌درصدی دامنه‌نوسان و نقش مثبت این گام در کارآیی بازارسهام، اظهار کرد: این تغییر و تحول یکی از درخواست‌های همیشگی اهالی بازار و سهامداران از سیاستگذاران بورسی بوده است که پس از کش و قوس فراوان در نهایت به وقوع پیوست، اما با توجه به میزان افزایش اندک آن، بازار نتوانست آنطور که باید اثر افزایش دامنه‌نوسان بر بورس را به نمایش بگذارد.
با این‌حال حرکت مثبت سیاستگذار درجهت بازگردان اعتماد به بورس نقش اثرگذاری ایفا کرد. واقعیت این است که افزایش یک‌درصدی دامنه‌نوسان و این میزان به تنهایی نمی‌تواند منجر به رونق معاملات بورسی شود. به گفته این کارشناس هم‌اکنون بازار در مسیر تعادلی حرکت می‌کند و شرایط تورمی در حوزه اقتصاد انتظارات جدیدی از بازار‌های سرمایه‌گذاری به‌خصوص بازار سرمایه ایجاد می‌کند.
این شرایط، بازگشت بورس به مدار رکودی را به تعویق می‌اندازد از این‌رو به‌نظر می‌رسد وضعیت مثبت این روز‌های معاملات با اندکی کاهش در سرعت آن به راه خود ادامه دهد.
وی با بیان اینکه در دو سال‌گذشته بار‌ها تدابیر سیاستگذار به ضرر بورس‌بازان تمام شده، خاطرنشان کرد جدا از عوامل داخلی و خارجی اثرگذار بر بازار سرمایه اقداماتی که سیاستگذاران اقتصادی اتخاذ می‌کنند، می‌تواند اثربخشی مهمی در این راستا داشته باشد.
یکی از دلایل خروج پول از بازار عدم‌اطمینان از وضع قوانین موجود است به این صورت که سرمایه‌گذاران نمی‌توانند چشم‌انداز مشخصی نسبت به سرمایه‌گذاری خود داشته باشند. شکری در ادامه یادآور شد:
داد و ستد‌های بازار سرمایه در روز‌های اخیر خبر از جابه‌جایی پول در صنایع مختلف می‌دهد، اما از آنجا که متغیر‌های اصلی و اثرگذار اقتصادی و غیراقتصادی کشور که مسیرحرکتی بورس را مشخص می‌کنند، در ابهام قرار دارند سرمایه‌گذاران نمی‌توانند تصمیمات جدی در این زمینه اتخاذ کنند.
در این میان مقاومت قیمت ارز از سقوط به پله‌های پایین‌تر نیز تا حدودی نگرانی سهامداران در مورد افت نرخ دلار را کاهش داده؛ این در حالی است که بازار‌های رقیب نیز امید چندانی به پرش بیشتر ندارند. این اتفاقات می‌تواند خوش‌بینی‌های جدیدی نسبت به قیمت سهام ایجاد کند.
این کارشناس در پایان بیان کرد: جنگ درگرفته میان روسیه و اوکراین و تبعات تورمی آن درمیان برخی کالا‌ها به نفع بورس تهران است. این شرایط در کنار انتشار اخبار مرتبط با احیای برجام نقش پررنگی در وضعیت مساعد بازارسهام ایجاد می‌کند.
