چگونه جانِ بیمار سکته مغزی را نجات دهیم؟
«مشخص شده است افرادی که قویترین، حامیترین و عاشقانهترین شبکههای ارتباطی و اجتماعی را دارند، درنهایت کمتر دچار بیماریهای قلبی-عروقی میشوند.»
فرادید | سرعتِ عمل در سکته مغزی یک اصل مهم است. برطبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا، «ازدستدادنِ زمان به معنیِ مرگِ مغز است. هر یکدقیقه اهمیت دارد.»
به گزارش فرادید، دکتر اندرو فریمن، رئیس مرکز ملی پیشگیری از بیماریهای قلبی-عروقی در آمریکا، میگوید: «سکته مغزی یک رخداد پزشکی جدی است که اگر سریع درمان نشود، میتواند منجر به معلولیت یا حتی مرگ شود.»
سکته مغزی یک پدیده رایج است: هر ۴۰ثانیه یک نفر در آمریکا دچار سکته مغزی میشود؛ بنابراین لازم است که مردم درباره علائم سکته مغزی بیشتر بدانند تا بتوانند آن را سریع شناسایی و برای درمان اقدام کنند.
سکته مغزی دقیقاً چیست؟
فریمن میگوید: «سکته مغزی معمولاً به دنبالِ کاهشِ ناگهانیِ جریان خون به مغز رخ میدهد.» معنایش میتواند این باشد که چیزی جریان خون به مغز را مسدود میکند یا یکی ار رگهای خونی مغز پاره میشود.
دو نوع سکته مغزی وجود دارد: ایسکمیک و هموراژیک.
بیشتر سکتههای مغز ایسکمیک هستند و زمانی رخ میدهند که جریان خون بهواسطه لخته یا ذراتی مثل رسوب چربی که پلاک نامیده میشوند، مسدود میشود. وقتی شریان مغز دچار نشتی یا پارگی میشود به آن سکته مغزیِ هموراژیک گفته میشود.
برخیاوقات، خون به مدتِ خیلی کوتاه ـ نهایتاً ۵ دقیقه ـ مسدود میشود که به این وضعیت سکتهِ گذرای ایسکمیک یا سکته خفیف گفته میشود. این حملات هنوز هم نیاز به درمانِ فوری پزشکی دارند و میتوانند نشانههای هشداردهندهای برای وقوع سکتهای در آینده باشند.
چه اتفاقی برای مغز میفتد؟
در سکته هموراژیک، اگر خونی که از شریان خارج شده است فشار زیادی داشته باشد میتواند به سلولهای مغز آسیب بزند. وقتی در یک سکته اسکمیک، جریان خون به مغز مختل میشود، سلولهای مغز اکسیژن و مواد مغذیِ لازم را دریافت نمیکنند. سلولهای مغز میتوانند ظرف چند دقیقه از بین بروند.
بهدنبال چه علائمی باشیم؟
برطبق کلینیک مایو، سکتهها اغلب با سردردهای شدید و ناگهانی، مشکلات دیداری در یک چشم یا هردو، مشکل در راه رفتن، فلج یا کرخت شدن صورت یا اعضای بدن و مشکل در صحبت یا فهمِ دیگران آغاز میشوند.
در اصطلاح پزشکی مخففِ «فَست» برای توصیفِ کاری که اطرافیانِ بیمار در هنگام سکته مغزی باید انجام دهند، استفاده میشود. در این مخفف ف. سرواژه کلمه «فِیس» به معنای صورت؛ فتحه. سرواژه کلمه «آرمز»، به معنای بازوها؛ س. سرواژه کلمه «سپیچ» به معنای کلام و ت. سرواژه کلمه «تایم» به معنای زمانِ تماس با پزشک است.
برایناساس، نخست باید از فرد درخواست کنیم لبخند بزند و ببینیم آیا در هنگام عملِ لبخند زدن یکطرف صورت دچار افتادگی میشود یا خیر. بعد باید از او درخواست کنیم که بازوها را بالا نگه دارد. دراینهنگام باید توجه کنیم که آیا هر دو بازو بالا میماند یا یک یا هردو بازو به سمت پایین میفتند. سوم، باید کلام بیمار را بررسی کنیم تا ببینیم آیا دچار گنگگویی، مالیدنِ کلمات یا هذیانگویی شده است یا خیر. میتوانیم از او بخواهیم یک عبارتِ ساده را چندبار تکرار کند.
هر کدام از این وضعیتها که در بیمار مشاهده شد باید در سریعترین زمان ممکن با اورژانس تماس گرفت.
سکته مغزی چطور درمان میشود؟
درمان و بهبود به شدتِ سکته و سرعتی دارد که بیمار خدمات پزشکی دریافت میکند. فریمن میگوید، سکتههای خفیف اثراتِ خفیفی دارند، اما سکتههای بزرگ میتوانند زندگی فرد را تغییر دهند. او میافزاید، ناحیهای از مغز که دچار آسیب شده نیز بر شدتِ تأثیرات اثر میگذارد، برای مثال آیا فرد نیاز دارد دوباره کارهایی مثل راه رفتن و صحبت کردن را یاد بگیرد یا نه.
اگر فرد بهموقع به بیمارستان رسانده شود، میتواند درمانهای حیاتی مانند داروهای ازبینبرنده لخته یا باز کردنِ جریان خون را دریافت کند.
سکته مغزی میتواند منجر به معلولیت شود، اما قابلِ درمان است. فریمن میگوید: «بااینکه سکته مغزی نخستین عاملِ مرگ در کشورهایی مثل آمریکاست، اگر فرد بهموقع به بیمارستان رسانده شود و مداخلات پزشکی در موردِ او استفاده شود میتوان با بازگرداندنِ جریان خون به مغز، نتیجه را بهبود بخشید.»
چطور از سکته پیشگیری کنیم؟
فشار خون بالا، سن و تاریخچه بیماریهای عروقی میتوانند خطر ابتلا به سکته مغزی را در افراد افزایش دهند. دکتر تینی تایی، رئیس بخش سلامت رفتاری و عصبی در مرکز ملی سلامت آمریکا نیز میگوید: «دیابت و مصرف الکل عواملی هستند که خطر سکته مغزی را افزایش میدهند.»
شش کار است که فریمن به همه افراد توصیه میکند، تا نهتنها خطر سکته مغزی بلکه خطر سایر بیماریهای عروقی را کاهش دهند. او میگوید: «همان کارهایی که از سکته قلبی پیشگیری میکنند از سایر بیماریهای مغزی-عروقی نیز پیشگیری میکنند.»
او میگوید، سیگار نکشیدن در کاهش دادنِ خطر سکته مغزی یک اصل است. او همچنین توصیه میکند که افراد رژیمِ غذایی کامل و کمچرب ـ برای پیشگیری از تشکیل پلاک در عروق ـ داشته باشند، روزی ۳۰دقیقه ـ یا مقداری که پزشک برایشان ایمن میداند ـ ورزش کنند؛ استرسشان را کم کنند و خواب کافی داشته باشند.
او ۷ ساعت خواب پیوسته شبانه را برای یک بزرگسال معمولی توصیه میکند. فریمن نهایتاً توصیه میکند که افراد شبکهای از افرادِ حامی که دوستشان دارند، در اطرافشان داشته باشند.
او میگوید: «مشخص شده است افرادی که قویترین، حامیترین و عاشقانهترین شبکههای ارتباطی و اجتماعی را دارند، درنهایت کمتر دچار بیماریهای قلبی-عروقی میشوند.»
منبع: CNN
ترجمه: سایت فرادید