خروج پلکانی بورس از رکود

پروانه کُبره | شاخص‌کل بورس اوراق‌بهادار، روزگذشته سرانجام پس از چند روز نزولی توانست از مسیر ناامیدکننده‌ای که در پیش گرفته بود بازگردد. دماسنج بازارسرمایه در نخستین روز از مرداد با یک‌هزار و ۵۹۹ واحد افزایش در سطح یک ‌‌‌‌‌‌‌‌میلیون و ٤۷۳‌هزار واحدی قرار گرفت اما همچنان این بازار با ریسک‌های بیشماری مواجه است.

گرچه رشد ۱۵۰۰ واحدی دماسنج بازار تا برآورده‌شدن انتظارات فاصله بسیاری دارد اما به‌وجود آمدن امیدواری‌های اندک برای خروج پلکانی از رکود‌مطلق از تبعات تحرکات ناچیز روزگذشته می‌تواند در نظر گرفته شود.

این در حالی است که به‌نظر می‌رسد بر اساس برآوردهای ابتدایی از روند گزارش‌های عملکرد منتشرشده فصل بهار به مرور شاهد شکل‌گیری موج جدیدی از تقاضا در بازارسهام باشیم، اما حتی ایستگاه پایانی گزارش‌های فصل بهار و بر‌گزاری مجامع نیز نتوانست پای سرمایه‌گذاران را به این بازار بازکند.

هرچند نگرانی‌ها از احتمال کاهش حاشیه سود بنگاه‌ها به‌دنبال انتشار گزارش‌ها به حداقل رسیده اما این مهم نیز تا به اینجای کار برگ برنده‌ای برای بازار نبوده است.

برآوردها از جریان دادوستدهای بورسی در ‌ماه‌های گذشته نشان می‌دهد امکان بازگشت رونق به تالارشیشه هرچند با اما و اگر وجود دارد اما عملکرد نسبتا مناسب برخی شرکت‌ها از جمله گروه بانک‌ها، پالایشی‌ها، گروه‌های مواد غذایی و حتی اوره‌سازان و بهبود نرخ فروش و حاشیه سود عملیاتی این صنایع موید این نکته است که به‌رغم کم‌رمقی این روزها و سردی تقاضا، امکان برگشت ورق معاملات با تکیه بر چند متغیر محتمل است.

در گذشته نه‌چندان دور بازگشت قیمت‌ها به مدارتعادلی و رونق نسبی گروه‌ها از منظرهای مختلف منتفی به‌نظر می‌رسید. حال باید دید آیا شرکت‌های بورسی پتانسیل خیز جدی برای رشد قابل‌ملاحظه قیمت‌ها را دارند؟ برای پاسخ به این سوال باید دید عوامل به‌وجود آورنده این شرایط در چه مرحله‌ای به‌سر می‌برند.

بررسی متغیرهای اثرگذار بر روند بازارهای دارایی کشور از بی‌ثباتی و حواشی ادامه‌دار حول عوامل اثرگذار حکایت می‌کند. تدابیر پولی بانک مرکزی و اصرار بر اجرای سیاست‌های جدید در مورد نرخ سود بین‌‌‌‌‌‌‌‌بانکی یکی از مهم‌ترین چالش‌های سرمایه‌گذاران طی چند وقت اخیر بوده است.

شاید بتوان سیاست‌های بانک مرکزی را چالش‌برانگیزترین متغیر اثرگذار بیرونی بر روند قیمت سهام دانست. در مدت یادشده هرگاه بازارسرمایه با تدابیر اقتصادی بانک مرکزی مواجه‌شده بلافاصله واکنش نشان داده است. تکرار این مورد نشان می‌دهد تصمیمات سیاستگذاران این بخش تا چه میزان بر رفتار سرمایه‌گذاران اثرگذار خواهد بود.

مذاکرات برای احیای برجام و رفت و آمدهای بدون سرانجام طرف‌های مذاکره‌کننده نیز چشم‌انداز مثبتی از بازارهای سرمایه‌گذاری ترسیم نمی‌کند. قیمت دلار به‌عنوان یکی از عوامل تعیین‌کننده در سرنوشت برخی شرکت‌های بورسی تا حدود زیادی بورس‌بازان را در لاک دفاعی فرو برده است.

طولانی شدن این پروسه و عدم‌اطمینان از فردای مذاکرات منجر به تردید سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران بازار سهام و افزایش شتاب حقیقی‌ها و سهامداران خرد در مسیر خروج شده است، اما برگردیم به‌کارنامه بورس در اولین‌ماه از بهار ۱۴۰۱.

بازار سرمایه از اوایل بهمن۱۴۰۰ تغییر مسیر را آغاز و وارد فاز جدیدی از صعود شد به‌طوری در دو‌ماه نخست قرن جدید در مقابل چشمان بازارهای رقیب نمایش قابل‌قبولی را نیز از خود به اجرا گذاشت. طی این مدت روند صعودی بازارهای دارایی از جمله بورس، ارز و سکه در ابتدای سال ‌به‌دنبال شدت‌گرفتن انتظارات تورمی و تغییرات قیمت کامودیتی‌ها در سطح جهانی آغاز شد.

این روند به قدری سریع اتفاق افتاد که منجر به تشدید گمانه‌زنی‌ها درخصوص احتمال تداوم رشد قیمت‌ها در ‌‌‌‌‌‌‌‌ماه‌های بعد از آن نیز شد، اما ازآنجا که کامودیتی‌ها در ادامه مسیر متوقف شدند و بعضا با افت ارزش خود در بازار‌‌‌‌‌‌‌‌های جهانی نیز همراه بودند، بورس تهران نیز اتفاقات منفی را به خود دید، به‌طوری که نه‌تنها از بازارهای دیگر جاماند، بلکه شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌کل بازار سهام نیز که ابرکانال ۶/ ۱میلیون واحد را به‌صورت مقطعی و ۲۴ ساعته لمس کرده بود، از دست داد.

این امر زمینه موج‌های نزولی شاخص در روزها و هفته‌های بعد از آن را سبب شد. قرارگرفتن در سطح روانی۶/ ۱‌میلیون واحدی گرچه از همان ابتدای امر با مقاومت‌های احتمالی مواجه بود اما با توجه به اینکه ارتفاع مزبور بعد از ریزش سال‌‌‌‌‌‌‌‌۹۹ در هیچ‌‌‌‌‌‌‌‌یک از موج‌های صعودی شاخص سهام تکرار نشده بود از اهمیت فوق‌العاده‌ای برای بورس‌‌‌‌‌‌‌‌بازان برخوردار بود اما به مرور و با قرارگرفتن کامودیتی‌ها در مسیر قیمتی متفاوت و تغییرات به‌وجود آمده در روند کشمکش جنگ روسیه و اوکراین، بازار سهام تحت‌تاثیر این مهم پا در سراشیبی سقوط گذاشت.

در حال‌حاضر بازار کامودیتی‌ها تغییرات جدیدی را به خود دیده است. پایداری این روند از آن جهت برای بازارهای داخلی اهمیت دارد که تغییر مسیر آن معمولا حساسیت سرمایه‌گذاران را به خود جلب می‌کند.

بر این اساس شاید این متغیر اثرگذار راه جدیدی برای سرمایه‌گذاری‌های جدید بگشاید. فعالان بورسی در بازه‌های زمانی مختلف ثابت کرده‌اند که در مباحث مرتبط با سرمایه‌گذاری نسبت به سرمایه‌گذاران بازارهای رقیب محتاط‌تر گام برمی‌دارند، بنابراین واکنش بورس‌بازان نسبت به سیاست‌های اقتصادی در مرزهای بیرونی از حساسیت بالای این بخش استراتژیک اقتصاد کشور حکایت می‌کند، از این‌رو طی ‌ماه‌های گذشته اخبار منتشرشده از بانک‌های مرکزی آمریکا و اروپا به‌شدت سمت و سوی سرمایه‌گذاری بورسی را تحت‌تاثیر قرار داده است به گونه‌ای که جلسات و نشست‌های کمیته پولی بانک مرکزی آمریکا جهت سیاست‌های پولی دلار را مشخص می‌کند و از سوی سرمایه‌گذاران داخلی با دقت پیگیری می‌شود.

تحولات به‌وجود آمده و سیگنال‌های مختلف از سوی بانک مرکزی آمریکا با همه تدابیر به‌کار گرفته‌شده بر امکان تداوم انتظارات تورمی در آنسوی مرزها دلالت می‌کند؛ امری که کالاهای داخلی و مرتبط با این بخش را می‌تواند تا حدی وادار به خروج از رخوت به‌صورت مقطعی کند.

سقوط ارزش معاملات روزانه سهام از سقف ۷هزارمیلیارد‌‌‌‌‌‌‌‌ تومان اردیبهشت‌ماه به محدوده ۲هزارمیلیارد ‌تومان فعلی در روز نمی‌تواند از جذابیت خاصی برخوردار باشد کما اینکه حضور کم‌‌‌‌‌‌‌‌رمق سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران حقیقی در پی سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌‌‌های مبهم اقتصادی و سایه عوامل اثرگذار خارجی همچنان به قوت خود باقی است و به‌عنوان عاملی بازدارنده منجر به افزایش ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاری در بورس شده به‌طوری‌که هم‌اکنون حرکت دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای به سمت ارتفاعات بالاتر را با اختلال مواجه کرده است اما تحلیلگران بورسی نسبت به تغییر این روند فعلی و مایوس‌کننده با تکیه بر روزنه‌های امید در انتظار خوش‌بینی‌های جدید نسبت به سرمایه‌گذاری‌های این بازار هستند.