محرم و نذر پاکیزگی
البته ما برای چای لیوان کاغذی استفاده میکنیم که هم سالمتر است و هم ضرر کمتری به طبیعت میزند. برای شربت هم همین لیوانهای پلاستیکی را استفاده میکنیم که خب چاره دیگری هم نیست.
مریم طالشی | جوانان سیاهپوش دارند جلوی هیأت را مرتب میکنند. فردای شام غریبان است و آثاری از شمعهای خاموش شده روی زمین و کنار دیوارها دیده میشود و منظره خوشایندی را پیش روی بیننده قرار میدهد؛ فضایی ساده و معنوی.
پسری حدوداً ۲۰ ساله یک نایلون بزرگ را روی زمین میکشد و باقی مانده لیوانهای استفاده شده را داخل آن میاندازد.
چیز زیادی هم نیست، چون آنطور که میگویند امسال عزاداران خیلی بیشتر از همیشه مراعات کردهاند و مقدار پسماندهای روی زمین از همیشه کمتر بوده است. شاید اگر خودتان هم دقت کرده باشید میبینید که مقدار ظروف یک بار مصرف استفاده و رها شده روی زمین نسبت به سالهای قبل خیلی کمتر است.
«ما هر شب چند کیسه زباله بزرگ کنار بساط چای و شربت گذاشته بودیم و میدیدیم مردم وقتی چای و شربت مینوشند لیوان را داخل کیسهها میاندازند، حتی بعضی که کیسهها را نمیدیدند دنبال جایی برای انداختن زباله میگشتند که این خیلی خوب و قابل توجه بود، چون قبلاً میدیدم که خیلیها لیوان را همانجا میاندازند و میروند و در نتیجه هر شب حجم زیادی زباله روی زمین دیده میشد.»
این را مردی میگوید که به گفته خودش از اول محرم برای عزاداران حسینی چای ریخته و از آنها پذیرایی کرده است و تا هفتم امام حسین (ع) هم قرار است به این کار ادامه دهد.
او ادامه میدهد: «همیشه از اینکه میدیدم چقدر لیوانهای یک بار مصرف روی زمین ریخته شدهاند خجالت میکشیدم و فکر میکردم آن رفتگر بنده خدا گناه دارد که این شبها باید زحمت بیشتری بکشد، اما خوشبختانه سطح آگاهی در مورد نریختن زباله در فضای عمومی بین مردم بالا رفته و این مسأله در شبهای ماه محرم هم خودش را بخوبی نشان میدهد، حتی میدیدم کسانی را که در لیوانی شربت میخوردند و دوباره همان لیوان را میآوردند که پر کنیم و این نشان میدهد که میدانند باید ظروف پلاستیکی کمتری مصرف کنند.
البته ما برای چای لیوان کاغذی استفاده میکنیم که هم سالمتر است و هم ضرر کمتری به طبیعت میزند. برای شربت هم همین لیوانهای پلاستیکی را استفاده میکنیم که خب چاره دیگری هم نیست.
ما که سن مان بیشتر است یادمان میآید که قدیمترها مثلاً یک نوجوان یا آدم بزرگ با یک پارچ شربت یا شیر و یک لیوان میان مردم میگشت و با همان یک لیوان همه هم شربت یا شیر میخوردند که الان چنین چیزی اصلاً مورد پذیرش نیست؛ هم اینکه زمانه تغییر کرده و هم به خاطر کرونا دیگر نمیشود از این کارها کرد.
آن وقتها البته خبری هم از لیوان یک بار مصرف و این چیزها نبود و به قولی باب نبود. حالا به هرحال این امکان برای پخش نذور ماه محرم وجود دارد و مجبوریم از همین لیوانها و ظروف یک بار مصرف استفاده کنیم، اما همین که بقایای آن را روی زمین رها نکنیم خودش خیلی خوب است.»
یکی از متصدیان هیأتی دیگر در همان خیابان هم تصدیق میکند که امسال نسبت به سالهای قبل حجم زباله رها شده روی زمین کمتر بوده است.
«عصر عاشورای هر سال شاهد بودیم که چه مقدار ظروف یک بار مصرف روی زمین ریخته شده است. یک سال یادم میآید تقریباً زمین با لیوان یک بار مصرف فرش شده بود. خیلی صحنه ناراحت کنندهای بود، اما امسال هم مردم بیشتر رعایت میکنند و هم خود هیأتها مکانهایی برای دور ریختن زباله تعبیه کردهاند.
ما خودمان چند سطل زباله در نقاط مختلف اطراف هیأت گذاشتهایم و سطلهای زباله شهرداری هم هست که ممکن است تعدادشان خیلی زیاد نباشد، اما به هرحال در هر محدودهای دیده میشوند. در این شرایط دیگر بستگی به فرهنگ خود مردم دارد که رعایت کنند.
فکر میکنم در حال حاضر فرهنگسازی خوبی انجام شده و آنقدر روی این موضوع صحبت شده و مردم شنیدهاند که خودشان بهصورت اتوماتیک رعایت میکنند. البته که هنوز هم تا رسیدن به آن نقطهای که همه رعایت کنند فاصله داریم، اما کم کم به آنجا هم میرسیم.
من میبینم که بچههای کوچک هم روی زمین آشغال نمیاندازند و این نشان میدهد والدین به آموزش فرزندانشان توجه میکنند. وقتی بچهای میبیند که پدر و مادرش توی سطل زباله آشغال میریزد از آنها یاد میگیرد.
متأسفانه در این شبها والدینی را هم دیدهام که جلوی فرزندانشان روی زمین آشغال میریختند یا لیوان را از دست بچه میگرفتند و جلوی چشم او به زمین میانداختند و الگوی خوبی برای بچههایشان نبودند. به هرحال آنها هم دیر یا زود یاد میگیرند محیط زیست را باید تمیز نگه دارند.»
صادق از جمله کسانی است که خودش دست به کار شده تا نقشی هرچند کوچک، اما مهم در حفاظت از محیط زیست داشته باشد. «روز عاشورا برای شرکت در مراسم عزاداری به محله قدیمیمان رفته بودم. حوالی ظهر دیدم تعداد زیادی بطریهای کوچک آب روی زمین ریخته شده است.
رفتم به اهل هیأت پیشنهاد دادم که خودم بطریها و لیوانهای یک بار مصرف را از روی زمین جمع کنم. یک نایلون بزرگ گرفتم و مشغول جمع کردن بطریهای پلاستیکی از روی زمین شدم. چند کیسه بزرگ جمع کردم و بردم داخل سطل زباله شهرداری انداختم.
دیدم آنجا خانم مسنی ایستاده و از من پرسید که بطریها را نمیخواهم؟ من هم گفتم نه. بعد او بطریها را جمع کرد تا برای فروش ببرد. همانجا یک ماشین ضایعاتی آمد و همه بطریهای پلاستیکی را یکجا از او خرید و زن خیلی خوشحال شد.
رفتم و دوباره مشغول جمع کردن بطریها و لیوانهای پلاستیکی شدم. جالب است مردمی که میدیدند من دارم پلاستیکها را از روی زمین جمع میکنند توجهشان جلب میشد و بطریها را دیگر روی زمین نمیانداختند و میآوردند داخل نایلون زباله میانداختند و تشکر میکردند که دارم زبالهها را از روی زمین جمع میکنم. انگار خجالت میکشیدند آشغال روی زمین بریزند. یکی دو نفر هم کمکم کردند تا زبالهها زودتر جمع شود.»
توزیع غذای نذری در ظروف یک بار مصرف که چند سالی است رواج پیدا کرده، امسال هم کماکان انجام شد البته به گفته برخی دست اندرکاران صنف ظروف پلاستیکی، محرم امسال تقاضا برای این ظروف به نسبت سالهای قبل کمتر شده است که البته دلایل مختلفی دارد.
از آن جمله میتوان به صحبتهای اخیر احمد فکری، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان ظروف پلاستیکی مشهد اشاره کرد که گفته است: «هرساله در ایامی مانند ماه رمضان یا محرم و صفر تقاضا برای خرید ظروف یکبار مصرف افزایش پیدا میکند، اما در حال حاضر تقاضا برای این کالا نسبت به سالهای گذشته کاهش محسوسی پیدا کرده است.
این در حالی است که میزان سفارش ظروف یکبار مصرف هیأتها طی سالهای گذشته در دهه اول ماه محرم و دهه آخر ماه صفر به بالای ۲ الی ۳ هزارسفارش در روز میرسید.»
این موضوع نشان میدهد آگاهی عمومی نسبت به مصرف ظروف یکبار مصرف و آسیبهای زیست محیطی آن بالا رفته است. گرچه کاهش میزان خرید ظروف یک بار مصرف را میتوان به دلایل اقتصادی هم ربط داد، اما میشود امیدوار بود که لزوم استفاده کمتر از این ظروف هم شاید بتواند در آینده دلیل خوبی برای تقاضای کمتر این اقلام باشد.
اما سؤال این است که اگر نذور خود را در ظروف یک بار مصرف توزیع نکنیم، چه راهکار دیگری وجود دارد؟ امیررضا میرجعفری، کارشناس بهداشت محیط به این پرسش پاسخ میدهد: «یکی از کارهای مهم در این رابطه، حذف آب و نوشیدنیهای با ظرف پلاستیکی (PET) از سفرههای نذری است که در این خصوص میتوان ظروف دیگر غیر از آن را جایگزین کرد.
گرچه به دلایل شرایط کرونایی امکان استفاده از ظروف چند بار مصرف برای توزیع نذری خصوصاً بین جمعیت بیرون هیأت وجود ندارد، اما در داخل خود هیأتها میشود از ظروف چند بار مصرف به شرط رعایت موارد بهداشتی استفاده کرد.
همچنین میتوان سفرههای پارچهای یا پلاستیکی چند بار مصرف را جایگزین سفرههای یک بار مصرف کرد یا غذا را در سینیهای بزرگ توزیع کرد. در بسیاری از شهرها هم همچنان توزیع غذا در ظروف ملامین یا آلومینیومی رواج دارد که کمک زیادی به حفظ محیط زیست میکند.
برای توزیع نوشیدنیهای گرم هم لیوانهای یک بار مصرف پلاستیکی خیلی برای سلامتی مضر هستند و باید از لیوانهای شیشهای استفاده کرد و چه اشکالی دارد که کسانی در هیأتها مسئول شست و شوی لیوانها باشند.»
منبع: روزنامه ایران