یین و یانگ؛ فلسفۀ پیدا کردنِ «راه»

فرادید | فلسفه‌ی تائو یا تائوئیسم/دائوئیسم، فلسفه‌ای است مبنی بر این عقیده که زندگی کردن، یک راهِ درست دارد و آن راه دربرگیرنده‌ی یافتن و دنبال کردنِ «دائو» یا «راهِ» زندگی و همین‌طور جهان است. یینگ-یانگ نمادی است که نشان‌دهنده‌ی اختلاف و در عین حال وحدت در زندگی است. وقتی زندگی بر وفق مراد نیست یا حس دvونی‌تان به شما می‌گوید در مسیر درست گام برنمی‌دارید، دائوئیسم درباره‌ی بازگشتن به مسیر درست شما را راهنمایی می‌کند.

به گزارش فرادید ، هیچ فردی دارای خلوص نیست. مهربان‌ترین فردی که می‌شناسید ذره‌ای بی‌رحمی در وجودش دارد. شادترین فردی که تا به حال دیده‌اید، لحظات حزن‌انگیز خودش را دارد. آرام‌ترین فردی که می‌توانید به او فکر کنید از یک چیز خاص خشمگین می‌شود. پس هیچ خلوصی از هیچ نوعی وجود ندارد و زندگی ترکیب آشفته‌ای از حالات است. این حقیقتی است که در پس یکی از مشهورترین نماد‌های دنیا قرار دارد: یینگ و یانگ . برای چنین ایده‌ی شاخته‌شده‌ای، یینگ و یانگ تنها در یک خط از کتاب مهم دائوئیست « دائو ده جینگ » ظاهر می‌شود.

لائوتسه بنیان‌گذار نیمه-اسطوره‌ایِ دائوئیسم یا تائوئیسم (آوای حرف ابتدایی برای غیرچینی‌ها چیزی بین ت و د است) است. معنای نام او «استاد پیر» است و روشن نیست این نام را روی یک فرد تاریخی گذاشته‌اند یا لقبی است که به مجموعه‌ای از حکیمان و آثارشان داده‌اند. اما چیزی که اهمیت دارد نفوذِ لائوتسه برای حداقل ۲۰ میلیون دائوئیست در سراسر جهان است.

کلمۀ دائو به معنی «راه» است و معمولاً با جریان رود مقایسه می‌شود. دائو مانند یک رود حرکت می‌کند و تمام چیز‌ها را هدایت می‌کند. ما نیز مانند قایق‌های شناور در مسیر آن هستیم. شاد بودن در گروی سپردن خودمان به دائو است. حرکت کردن بر خلاف جریان رود دشوار است و توصیه‌ی دائوئیسم این است که ما نیز با جریان هستی هم‌مسیر شویم. دائوئیسم یافتن توازن در زندگی است؛ یعنی اجازه دهیم نفس ما قالب هستی را به خود بگیرد، درست شبیه آب که قالب فنجان را به خود می‌گیرد، یعنی سازگاری، سازش و پذیرشِ زندگی آن‌طور که هست نه آن‌طور که ما به زور خواهان آن هستیم. اگر زندگی شما جنگل باشد، دائو راهِ عریض، سنگفرش‌شده و سهل است. معنایش این نیست که هیچ راه دیگری (نظیر «راه انسانی») وجود ندارد، اما وقتی زندگی می‌تواند شاد و سهل باشد چرا خودمان را درگیر خار‌ها و بیشه‌ها کنیم؟ دائو ده جینگ شگ فتیِ متراکمی از گفتار‌های حکیمانه، نصایح، فضیلت‌ها و حکایات اخلاقی برای هدایت دائوئیست در یافتن این راه است.

دوگانگیِ یین و یانگ

پس یینگ-یانگ راهنمای راه است؛ اشاره و تابلوی راهنمایی درباره‌ی شکل و شمایل دائو است. به طور خلاصه، یین-یانگ ایده‌ی وجودِ دوگانگی در هر چیزی است. اما این دوگانگی حاکی از تضادِ مقابله‌جویانه یا ویرانگر میان دو حریف نیست بلکه به معنای توازن در تضاد میان چیز‌ها است. نماد آن نیز صرفاً نمایانگر یک سوی کاملاً سیاه در مقابل یک سوی کاملاً سفید نیست. سفید در خود اندکی سیاه و سیاه در خود اندکی سفید دارد؛ یعنی تضاد و در عین حال توازن.

یین با تاریکی، زنانگی، کنش‌پذیری، آسمان تیره و پیری و یانگ با روشنی، انرژی، فعالیت، وضوح، خورشید و جوانی ارتباط دارد. یین و یانگ هیچ‌یک بر دیگری به هیچ شکلی تفوق ندارد. هر دوی آن‌ها از نظر اخلاقی کاملاً خنثی هستند، یعنی هیچ‌یک نه درست است نه غلط. با اینکه یین به منفی وابسته است، اما معنایش قضاوت بر مبنای ارزش نیست بلکه باید آن را مانند ترمینال منفی یک باطری تصور کرد. درست زندگی کردن حاصلِ هیچ‌یک از آن‌ها به تنهایی نیست بلکه حاصل یافتنِ توازن است، یعنی همان دائو، نه تنها در زندگی‌مان بلکه در تمام وجود؛ به عبارت دیگر، حسی است که به ما می‌گوید راه درست را پیدا کرده‌ایم.

برای انجام این کار، هم یین و هم یانگ ضروری هستند. نماد آن‌ها بیانگر این ایده است که توازن و هماهنگی برای تمام چیز‌ها ضروری است. برای نمونه در هنر‌های رزمی، سخت، قوی و تندرست بودن (یانگ) مهم است، اما این‌ها بدون آرام، متمرکز و انعطاف‌پذیر بودن (یین) هیچ است. در یک رابطه، می‌توانیم مهمانی بگیریم و بخندیم (یانگ)، اما گریه و به اشتراک گذاشتن راز‌ها (یین) هم بخشی از رابطه است.

راهِ زندگی

گاهی‌اوقات احساس می‌کنیم اوضاع آن‌طور که باید باشد نیست. شاید منظور از اوضاع، رابطه، کار یا حتی یک کتاب یا نمایش تلویزیونی باشد. اوضاع طوری به نظر می‌رسد که انگار برای ادامه دادن باید میزان تلاش شما افراط‌آمیز باشد و شما احساس می‌کنید برای مسدود کردن مسیر شما، مدام سروکله‌ی موانع ریز و درشت پیدا می‌شود. دقیقاً همین احساس است که دائوئیسم با آن مقابله می‌کند. این نوع کشمکش نشانه‌ی قطعی بیرون افتادن شما از «راه» است. زندگی نباید چنین حسی به شما بدهد و این یعنی یک جای کار می‌لنگد.

دائوئیسم به طور کلی و یین-یانگ به طور خاص درباره‌ی هماهنگی و توازن است. اوضاع زمانی آشفته می‌شود که توازن بهم می‌خورد. دائوئیست‌ها هیچ‌کدام نه ریاضت‌کش هستند نه شکم‌پرست‌های باده‌نوش، چون دارندگانِ هر دوی این صفات از اعتدال منحرف شده‌اند. حکمتِ یین-یانگ این است که ببینید جهان بدون نور چطور جهنمی به نظر می‌رسد، اما فکر کردن به روز و روشنایی مداوم (حالتی آزاردهنده) نیز هست. قدرت نماد یین-یانگ اثبات‌شده است، چون دائماً به ما یادآوری می‌کند که معنای زندگی یافتن هماهنگی در عین ضدیت است. هر زمان احساس کردید اوضاع آن طور نیست که باید باشد، شاید وقتِ یافتنِ دوبارۀ توازن است.

منبع: Bigthink

مترجم: زهرا ذوالقدر