چرا مرگ ترمز بریده؟

محمد بلوچ زهی | به تازگی آماری از میزان مرگ و میر ناشی از حوادث و سوانح جاده‌ای در سطح کشور منتشر شده که نشان می‌دهد سیستان و بلوچستان بالاترین نرخ این نوع مرگ و میر را در بین استان‌ها به خود اختصاص داده است.

گرچه در این آمار ارایه شده کی از مهم‌ترین عوامل وقوع تصادفات و سوانح مرگ‌بار جاده‌ای خطای انسانی و بی‌احتیاطی رانندگان اعلام شده است و نادیده گرفتن قوانین مربوطه، اما در ادامه یادداشت به علل مختلف و ریشه‌یابی قرار گرفتن این استان در رتبه نخست میزان حوادث و سوانح مرگ‌بار جاده‌ای کشور خواهیم پرداخت و نیز شاخص برخورداری و وضعیت مصیبت‌بار راه‌های شهری، روستایی و عشایری.

سیستان و بلوچستان دومین استان پهناور کشور بعد از کرمان است و اولین و توسعه‌نیافته‌ترین و در عین حال فقیرترین آن نیز، چه به لحاظ زیرساخت‌ها و شاخصه‌های توسعه‌ای یا چه از نظر سطح کیفیت زندگی و وضعیت اقتصادی و معیشتی که هر دو می‌توانند در به وجود آمدن وضعیت فعلی افزایش مرگ و میر جاده‌ای نقش داشته باشند. چگونه؟! در ادامه به بررسی این مهم خواهیم پرداخت.

اما فعلا برای ملموس‌تر شدن عمیق فاجعه وضعیت مصیبت‌بار راه‌های این استان رجوع خواهیم کرد به آماری که متولیان اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای جنوب استان یعنی بلوچستان ارایه داده‌اند تا شاید شرح این آمار بتواند گوشه‌ای از مشقت‌ها و رنج‌های تردد ساکنین مناطق مختلف این سامان را واضح‌تر بیان کند و عیان.

مطابق همین آمار‌های منتشر شده از ۱۳ هزار کیلومتر راه موجود در بلوچستان -توجه بفرمایید فقط در منطقه بلوچستان- تنها هزار و ۴۰ کیلومتر راه اصلی آسفالته هستند و مابقی راه‌های فرعی و روستایی که در این میان شاخص برخورداری از بزرگراه نیز قابل توجه است و تامل و بسنده شده به ۴۹ کیلومتر یعنی پنج کیلومتر حتی کمتر از دو بزرگراه معروف آزادگان و همت در تهران. همین.

حال می‌دانیم که ایمن‌سازی جاده‌ها و احداث بزرگراه‌ها در کنار عوامل انسانی و کیفیت خودرو‌ها و وسایط نقلیه یکی از مهم‌ترین عوامل در کاهش تلفات ناشی از حوادث و سوانح رانندگی است که متاسفانه این استان محروم است از دسترسی به جاده‌های ایمن و استاندارد.

در بالا اشاره‌ای گذرا شد به تاثیر وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم و ساکنین مناطق مختلف کشور بر میزان آمار مرگ و میر بالای جاده‌ای که بدون تردید پایین بودن قدرت خرید مردم در انتخاب خودرو‌های باکیفیت و نیز استاندارد ضعیف و حداقلی خودرو‌ها خواهد توانست تاثیر بسزایی بر افزایش آمار تلفات رانندگی در هر منطقه داشته باشد.

شاید نتوان آمار دقیقی از وضعیت و کیفیت خودرو‌های از رده خارج شده، فرسوده و اسقاطی که همچنان مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد دسترسی پیدا کرد و خرید و فروش این‌گونه خودروها، اما بی‌گمان با تردد در محور‌های مختلف شهری و روستای یعنی راه‌های اصلی و فرعی این استان درخواهیم یافت که حجم بسیار بالایی از رفت و آمد در مسیر‌ها به وسیله همین خودرو‌های فرسود انجام می‌گیرد و در کل باتوجه به وضعیت نامطلوب اقتصادی منطقه در اینجا بیشتر ملاک فقط گذران زندگی و تامین معیشت به وسیله جابه‌جایی مسافر و حمل و نقل بار است تا اهمیت دادن به کیفیت خودرو‌ها یا متاسفانه دغدغه حفاظت از جان.

روی دیگر غم‌بار و پنهان این مخاطرات جاده‌ای تردد در مسیر‌های خطرآفرین روستایی فاقد استاندارد‌های اولیه و راه‌های فرعی صعب‌العبور کوهستانی و خاکی است که همواره مرگ‌های تراژدیکی در دل پیچ و خم انبوه این راه‌ها رقم می‌خورد.

به استناد همین گزارش اداره کل راهداری از ۱۳ هزار کیلومتر راه‌های موجود در بلوچستان بیش از ۱۱ هزار کیلومتر راه‌های روستایی و فرعی هستند که همواره به دلیل غیراستاندارد بودن و ایمنی پایین و ناکافی با کمترین بارندگی تردد در این مسیر‌ها تا هفته‌ها یا امکان‌پذیر نخواهد بود یا اینکه با سختی انجام خواهد شد.

باید درنظر داشت که از سویی طی سال‌های گذشته روند احداث یا ایمن‌سازی و اصلاح جاده‌های مرگ‌بار این استان به دلیل تخصیص ناچیز بودجه و اعتبارات و اولویت‌گذاری‌های غیراصولی روندی لاک‌پشتی داشته، اما از سوی دیگر در بارندگی‌های سیل‌آسای سال ۹۸ و دی ماه امسال همان راه‌های غیراستاندارد روستایی و فرعی موجود که تردد را برای روستاییان و عشایر امکان‌پذیر می‌کرد یا به شدت تخریب شده و ازبین رفته‌اند یا اینکه تردد به سختی در حال انجام است یا نیز مسدود هستند.

به هر روی نباید فراموش کرد در مناطقی، چون سیستان و بلوچستان که اکثریت شهروندان و ساکنین آن از وضعیت ضعیف و نامطلوب اقتصادی رنج می‌برند و در چنین شرایطی مردم بیشتر غم نان دارند تا جان، دولت‌ها برای فائق آمدن بر خسارت‌های جبران‌ناپذیر جانی ناشی از تردد در جاده‌های ناایمن و صعب‌العبور در وهله نخست پا پیش بگذارند و اصلاح و ایمن‌سازی راه‌ها را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند و سپس فرهنگ‌سازی و آموزش لازم و بازدارنده در این خصوص مدنظر قرار گیرد در غیر این صورت مرگ همچنان ترمز خواهد برید در این استان کمتر توسعه‌یافته.