دعای روز بیست و چهارم ماه رمضان

فرادید | در دعای روز بیست و چهارم ماه مبارک رمضان آمده است: «خدایا! از تو، خواهش مى‌کنم که مرا برآن‌کارهایى بدارى که موجب رضا و خشنودى توست و پناه‌مى‌برم به تو از اینکه به کارهایى دست بزنم که موجب‌ناخشنودى و نارضایتى توست.

خدایا! مرا توفیق بده تا اینکه در این روز و در این ماه همیشه تو را اطاعت بکنم و مطیع و فرمانبردار تو باشم و توفیق بده که تو رامعصیت نکنم «یا جواد السائلین» اى کسى که بخشنده‌هستى به همه کسانى که از تو سئوال و خواهش مى‌کنند.»

بسم الله الرحمن الرحیم
«اللهمّ إنّی أسْألُکَ فیه ما یُرْضیکَ وأعوذُ بِکَ ممّا یؤذیک وأسألُکَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَکَ ولا أعْصیکَ یا جَوادَ السّائلین»

«خدایا در این روز از تو درخواست می‌کنم آنچه را که رضای تو در اوست، و به تو پناه می‌برم از آنچه تو را پسند است و از تو توفیق می‌خواهم که در این روز به فرمان تو باشم و هیچ نافرمانی نکنم،‌ای عطا بخش سوال‌کنندگان.»

اگر ما دقت و توجه داشته باشیم، همه دعاهاى ماه‌رمضان بر گشتن به دو کلمه بیشتر نیست، منتهى به‌عبارات مختلف، اول اینکه از خدا مى‌خواهیم که: خدایا! ما را در این ماه و همیشه طورى قرار بده که تو رااطاعت بکنیم و ما را طورى قرار بده که معصیت نکنیم‌یعنى بتوانیم وظیفه بندگى خودمان را نسبت به تو انجام‌بدهیم.

خلاصه اینکه از خداوند مسئلت مى‌کنیم که به مابندگان توفیق بندگى خودش را بدهد، تا بتوانیم به وظیفه‌بندگى خودمان عمل بکنیم. وظیفه بندگى و بنده شایسته‌خدا بودن نیز، این است که انسان اطاعت خدا بکند ومعصیت خدا را نکند. اگر دقت بکنیم در این دعا‌ها همه‌یا اغلب برگشتن به همین خواهش از خداست که: ما رابنده شایسته خودت قرار بده و ما را بنده مطیع خودت‌قرار بده.

منتهى این‌ها را به عبارات گوناگون بیان‌مى‌کنیم. یک وقت مى‌گوییم در جهنم را به روى ما ببند. یک وقت مى‌گوییم خدایا! در کارهایى که موجب رضاى‌توست ما را توفیق بده و از کارهایى که موجب سخط توست ما را بازدار. ما سئوال و درخواست مى‌کنیم از توکه ما را موفق به عبادت بدارى و سئوال و درخواست‌مى‌کنیم از تو که ما را از معصیت باز بدارى. مى‌بینیم که‌همه این‌ها برگشتن به همین یک کلمه است، که آن‌حقیقت بندگى است.

حالا مضمون دعاى امروز هم بازهمین است. مى‌فرماید: «اللهم انى اسئلک فیه مایرضیک» یعنى؛ خدایا! من از تو مى‌خواهم که من‌کارهایى را بکنم که موجب رضاى تو باشد؛ از تو سئوال‌مى‌کنم، از تو کمک مى‌خواهم، از تو توفیق مى‌خواهم که‌من را به کارهایى وابدارى که آن کار‌ها موجب رضایت‌خاطر تو باشد و پناه مى‌برم به تو و باز تکیه به تو دارم که‌مرا نگاهدارى از آن چیزهایى که موجب اذیت تومى‌شود.

عبارت «اذیت شدن براى خدا»، معناى مجازى‌دارد. اذیت به معناى آزار دادن است و آزار دادن، یعنى‌اینکه کارى بکند که طرف صدمه ببیند. خدا که‌العیاذبالله صدمه نمى‌بیند. خدا غنى به ذات و بر همه‌چیز مسلط است؛ یعنى به هیچ چیز و هیچکس احتیاج‌ندارد. هیچ احدى نمى‌تواند به ساحت مقدس او بدى‌برساند یا اذیت بکند، خدا منزه از هر نقصى و داراى هرکمالى است؛ بنابراین در اینجا معناى مجازى اذیت به کار رفته‌است و مى‌بینیم که در مقام بیان این حرف، خدا هم این‌الفاظ را استعمال کرده. همان طور که در قرآن‌مى‌فرماید:

«ان الذین یوذون‌الله و رسوله لعنهم‌الله فى‌الدنیا والاخرة واعدلهم عذاباً مهینا»

یعنى: آنان که خدا و رسول را به عصیان و مخالفت‌آزار و اذیت مى‌کنند، خدا آن‌ها را در دنیا و آخرت لعن‌کرده و براى آنان عذابى با ذلت و خوارى مهیا ساخته‌است.

نتیجه اینکه اگر برخلاف میل کسى رفتار بکنى‌مى‌توان گفت که این امر باعث اذیتش مى‌شود؛ بنابراین برخلاف رضاى خدا عمل کردن هم اذیت خدا محسوب‌مى‌شود. به طور اجمال حاصل مضمون این دعا چنین‌است: خدایا! من از تو مى‌خواهم که مرا موفق بدارى ویارى کنى براینکه کارهایى انجام بدهم که در آن کارها، رضاى تو است و باز پناه مى‌برم به تو از این که با عمل‌خلاف رضاى تو موجبات ناراحتى تو را فراهم آورم.

انسان براى معصیت نکردن هم باید به خدا پناه‌ببرد، گواینکه در معصیت، خود انسان مدخلیت دارد.

در جمله سوم دعا هم مى‌گوید: «و اسئلک التوفیق‌فیه لان‌اطیعک» به من توفیق بده که از تو اطاعت بکنم. این نظیر همان معناى جمله اولى است که گفتیم خدایا! سئوال و در خواست مى‌کنم از تو که مرا توفیق دهى تااینکه موجبات رضاى تو را فراهم بیاورم.

اطاعت کردن، همان موجبات رضاى خدا را فراهم‌آوردن است، ما در ماه رمضان، در این روز‌ها پناه‌مى‌بریم به خدا، که خدا ما را از معصیت نگاه دارد و ما راتوفیق بدهد به اینکه همیشه او را اطاعت بکنیم و معلوم‌است که به صرف دعا نباید اکتفا بکنیم.

باید خودمان‌همیشه سعى و کوشش داشته باشیم و در صدد این‌باشیم که همیشه خدا را اطاعت بکنیم و همیشه سعى‌بکنیم که پیرامون معصیت خدا نگردیم و آن وقت البته‌از خدا هم بخواهیم و پناه به خدا ببریم. این است که این‌دعا با دعاهاى دیگر از نظر معنا و محتوا یکسان است.

در اینجا خلاصه و حاصل مضمون این دعا رامى‌آوریم. خدایا! از تو، خواهش مى‌کنم که مرا برآن‌کارهایى بدارى که موجب رضا و خشنودى توست و پناه‌مى‌برم به تو از اینکه به کارهایى دست بزنم که موجب‌ناخشنودى و نارضایتى توست.

خدایا! مرا توفیق بده تا اینکه در این روز و در این ماه همیشه تو را اطاعت بکنم و مطیع و فرمانبردار تو باشم و توفیق بده که تو رامعصیت نکنم «یا جواد السائلین» اى کسى که بخشنده‌هستى به همه کسانى که از تو سئوال و خواهش مى‌کنند.

تفسیر دعا از زبان آیت الله مجتهدی

آیت‌الله مجتهدی تهرانی در ترجمه این دعا می‌گوید: در این دعا رو به پروردگار می‌گوییم؛ «ای خدا، من از تو چند چیز را در ماه رمضان سوال می‌کنم، اول اینکه تو از من راضی شوی و زندگی من طوری باشد که از من رضایت داشته باشم. این توفیق است که آدم کار‌های خود را به گونه‌ای انجام دهد که خدا از او راضی باشد و پناه می‌برم به تو از چیز‌هایی که تو را اذیت می‌کند، یعنی از گناه و اطاعت از شیطان و اطاعت از نفس.»

وی می‌گوید: اگر می‌خواهید بدانید که خدا از شما راضی هست یا نه، ببینید خودتان در ته دل از خدا راضی هستید؟ اگر راضی باشید، خدا هم از شما راضی است.

این عالم ربانی می‌افزاید: حدیث داریم که شما مانند بیمار هستید و خدا مانند دکتر و طبیب. همان‌طور که دکتر هر چه بگوید، بیمار می‌پذیرد، خدا هر چه به ما داد، ما هم باید رضایت داشته باشیم.

آیت‌الله مجتهدی تهرانی ادامه می‌دهد: اگر در مصیبت‌ها و نداری‌ها از خدا گله نکنیم و تسلیم خدا باشیم، یعنی اینکه ما از خدای راضی هستیم و خدا هم از ما رضایت دارد. اما خیلی سخت است که انسان ذره‌ای گله از خدا نداشته باشد.

وی در شرح فراز «وأسألُکَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَکَ» می‌گوید: خدایا از تو توفیق می‌خواهم که در ماه رمضان اطاعت تو را کنم و گناه انجام ندهم. روایت داریم از امام نهم (ع) که فرمود: مومن باید سه خصلت داشته باشد؛ اول توفیق داشته باشد، دوم خودش را موعظه کند و سوم اینکه نصیحت دیگران را قبول کند.

این استاد اخلاق با اشاره به مال‌اندوزی برخی از مردم برای وراث، گفت: وارثان خود را به خدا بسپارید و نه به پول. حدیث داریم که اگر وارث خوب هستند، خدا خودش نگهبان آنهاست و اگر بد و دشمن خدا هستند؛ چرا برای دشمنان خدا زحمت می‌کشید؟

آیت‌الله مجتهدی تهرانی می‌گوید: در پایان دعا برای استجابت دعا می‌گوییم؛‌ای خدایی که به هر کسی که از تو چیزی سوال می‌کند، تو جود می‌کنی و نسبت به او بخشش داری، دعای ما را استجابت کن. ما گاهی سائلین را رد می‌کنیم؛ اما خدا درخواست همه را می‌دهد و رد نمی‌کند؛ ولی گاهی چیزی که صلاح ما نیست را از خدا می‌خواهیم و خدا نمی‌دهد؛ البته آن خواسته را هم در قیامت برآورده می‌کند.

وی در پایان می‌گوید: در قیامت بندگان می‌پرسند؛ خدایا این‌ها که به ما می‌دهی، چیست؟ خطاب می‌آید که در دنیا خواستی صلاح نبود بدهیم و الان آن را برآورده می‌کنیم.