شکاف عدالت آموزشی در کنکور

محمد داوری | ترکیب رتبه‌های برتر کنکور امسال نیز مانند سال‌های گذشته نشان از شکاف عدالت آموزشی دارد که سال به سال بر عمق و گستره این شکاف افزوده می‌شود و بیش از هر چیزی نشان از ناکارآمدی نظام آموزشی به ویژه در زمینه شاخص عدالت آموزشی دارد؛ شاخصی که هم یکی از شعار‌ها و مطالبات انقلاب ۵۷ بود و هم یکی از شاخص‌های مورد ارزیابی نهاد‌های بین‌المللی برای مقایسه نظام‌های آموزشی دنیاست.

سهم قبول‌شدگان دانش‌آموزان مدارس غیردولتی و تیزهوشان در رتبه‌های برتر بیش از آنکه نشان‌دهنده نقش این‌گونه مدارس باشد، بیانگر تجمیع دانش‌آموزان مستعد در مدارس خاص است و از سویی نشان از تفاوت فاحش کیفیت آموزشی در بین مدارس مختلف دارد که مصداق آشکار انتقاد کارشناسان حوزه آموزشی به تنوع مدارس است که سال‌هاست توسط منتقدان فریاد می‌شود.

این آمار‌ها بیشتر به نظام آموزشی ما آسیب می‌زند، چراکه دانش‌آموزان و خانواده‌ها را به سمت مدارس غیردولتی و مدارس خاص ترغیب می‌کند و باعث می‌شود نگرش‌ها و توجه‌ها به سمت مدارس دولتی و عادی تضعیف شود و به تبع آن سطح کیفیت آموزش نیز در این مدارس روزبه‌روز کاهش یابد و مطالبه اصلی که یکی از مسوولیت‌های دولت است که قانون اساسی بر اساس اصل سی‌ام بر دوش دولت‌ها گذاشته است، به فراموشی سپرده شود و به بهانه مشارکت والدین سال به سال بر آمار مدارس غیردولتی افزوده می‌شود و به موازات آن عدالت و کیفیت آموزشی در مدارس دولتی کاهش می‌یابد.

اگر به ترکیب رتبه‌های برتر کنکور دقیق‌تر نظر بیندازیم، متوجه خواهیم شد چرا بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان برای انتخاب رشته اقدام نکرده‌اند، چون آن‌ها از قبل خود را در این رقابت نابرابر بازنده می‌دانند و انگیزه‌ای برای شرکت ندارند و به اجبار خانواده‌ها در کنکور شرکت می‌کنند و اگر آمار کسانی که با ناامیدی دست به انتخاب رشته می‌زنند را هم بر این درصد اضافه کنیم...

بی‌تردید درخواهیم یافت که بیش از ۷۰ درصد شرکت‌کنندگان امیدی به موفقیت در این ماراتونی که بی‌عدالتی قبل از شروع مسابقه باخت عده زیادی را حتمی کرده است، ندارند.

در میان اسامی چهل نفر از رتبه‌های برتر کنکور، مدارس استعداد‌های درخشان ۲۹ نفر، مدارس غیرانتفاعی خاص ۹ نفر، مدارس نمونه دولتی یک نفر و مدارس دولتی یک نفر را به خود اختصاص داده‌اند که در واقع مدارس استعداد‌های درخشان ۷۲.۵ درصد، مدارس غیرانتفاعی خاص ۲۲.۵ درصد، مدارس نمونه دولتی ۲.۵ درصد و مدارس دولتی ۲.۵ درصد در قبولی‌ها رتبه‌های برتر سهم دارند که بی‌تردید این نسبت در سایر رتبه‌ها نیز تا حد زیادی وجود دارد.

این نوک کوه یخ ناکارآمدی و بی‌عدالتی و ضعف کیفیت آموزش در نظام آموزشی است که نشان از بحرانی بودن آن دارد و دلایل ترک تحصیل، بی‌انگیزگی، کودکان کار، مادرکودک و بسیاری از آسیب‌های اجتماعی را باید در واقعیت‌های این کوه یخ جست‌وجو کرد. امید است به جای تبلیغ رتبه‌های برتر و نصب اسامی و عکس دانش‌آموزان برتر لیستی از قربانیان این ناکارآمدی بر سر در مدارس دولتی و سردر وزارت آموزش و پرورش نصب شود تا بانیان این وضع پاسخگو شوند.