بازگشت قیمت‌های بورس به مدارنزولی

بازارسهام دومین روز از آخرین هفته مرداد‌ماه را نیز نزولی به پایان برد. در روز‌های اخیر علائم حیاتی جدی از سوی متقاضیان سهام در این بازار دیده نشده و این در حالی است که برخی گمانه‌زنی‌ها از ایجاد موج جدید تقاضا در برخی گروه‌ها به‌ویژه خودرو و بانک به‌دنبال از سر گرفته‌شدن گفتگو‌ها و رایزنی‌های جدید برجامی در فضایی حاکی از بیم و امید حکایت می‌کرد، اما بازار سهام در هفته‌های گذشته به رغم برخی انتظارات با افت روزانه شاخص همچنان دست به‌گریبان است، به‌طوری‌که دماسنج بورس عملا با عقبگرد به محدوده ۴۲۹/ ۱میلیون واحدی چیزی برای عرض‌اندام ندارد.

در این روز ارزش معاملات خرد بورس به ۱۸۲۷میلیارد‌تومان رسید. ارزش بازار به کمترین سطح از محدوده ۲۵‌اسفند بازگشت که در نوع خود می‌تواند ناامیدکننده باشد. فشار فروش از سوی معامله‌گران بورس تهران درحالی ادامه دارد که تحلیلگران بازارسرمایه دلایل متعددی را در به‌وجود آمدن این وضعیت عنوان می‌کنند.

برخی از تحلیل‌ها افت شاخص‌های سهام در روز‌های گذشته را نشانه تداوم بازگشت قیمت‌ها به مدارنزولی عنوان می‌کنند. انحراف شاخص از مسیر صعودی ابتدای‌سال و قرارگرفتن در دومینوی ریزش قیمت‌ها مجددا بر نگرانی اهالی بازار افزوده است.

استمرار این شرایط و بدتر از آن غیر‌قابل پیش‌بینی بودن چشم‌انداز قیمتی در بازار سهام این نکته را مطرح می‌کند که این وضعیت تا کجا می‌تواند ادامه داشته باشد و چه عواملی در ایجاد ریسک‌های سیستماتیک بازار دخلیند؟

گروه بیشماری از فعالان اقتصادی با ابراز نگرانی از شرایط فرسایشی ایجاد‌شده در معاملات بورسی بر این باورند که از این روند گروه‌های بسیاری متضرر خواهند شد. نوسانات شدید بورس این روز‌ها نه‌تنها مورد رضایت فعالان بازار سرمایه نیست و منجر به انزوای معاملاتی در گروه‌های مختلف شده است، حتی فعالان اقتصادی سایر بازار‌های دارایی را به لاک دفاعی و قبول‌شکست حمایت‌های مهم وادار کرده است، به‌طوری‌که عقبگرد بازار سهام و دلار در روز گذشته می‌تواند با فرض ثبات شرایط فعلی و عدم‌بروز ریسک جدید نقاط حمایت تکنیکالی پیش‌رو را نیز متزلزل به تصویر بکشد.

جدال بورس با ریسک‌های متعدد

در روز‌های گذشته به‌نظر می‌رسید ورود خودرو به بورس کالا همزمان با افزایش برخی زمزمه‌ها درخصوص افزایش نرخ بهره در ایالات متحده، بتواند طرفداران برخی از نماد‌ها از جمله خودرویی‌ها و علاقه‌مندان به سهام کامودیتی‌محور را وادار به عکس‌العمل کند، اما این مهم نیز نتوانست امیدواری‌های جدیدی از افزایش تقاضا در بازارسهام را رقم بزند.

افت مجدد قیمت‌ها در بازارسهام براساس نظریات کارشناسان بورسی به عوامل متعددی بازمی‌گردد. در همین رابطه مهدی افنانی، کارشناس بازارسرمایه با بیان اینکه همه عوامل دست به‌دست هم داده‌اند تا بازار سهام روی‌خوش خود را به رخ سرمایه‌گذاران نکشد، اظهار می‌کند: برآیند تحولات داخلی و خارجی موجب‌شده تا سایه متغیر‌های اثرگذار بر نحوه فعالیت صنایع بورسی سنگینی کند.

بازار سهام با عدم‌قطعیت در موضوعات مختلف سیاسی و مباحث اقتصاد کلان درگیر شده است. کاهش ارزش معاملات روزانه که از عدم‌قطعیت در حوزه سیاست خارجی کشور به‌خصوص پرونده مذاکرات هسته‌ای کشور نشات می‌گیرد، معامله گران را وارد فاز فرسایشی توام با رویکردی محتاطانه کرده است. قدر مسلم در چنین فضای غبارآلودی که همه بازار‌های دارایی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، انتظار رونق بورس تهران انتظاری نابجا است.

قرارگرفتن در یک و بام دو هوای معادلات چند‌مجهولی بازار‌های مختلف هر از چند گاهی بی‌اعتمادی مسبوق به‌سابقه سهامداران را مجددا شارژ و شرایط ضعیف بازار را بحرانی می‌کند. این روند تا حدودی سبب‌شده تا بازار حتی در مواجهه با دریافت اخباری مبنی بر پیشرفت مذاکرات هسته‌ای یا دریافت گزارش‌های فراتر از انتظار از عملکرد فصلی شرکت‌ها رغبتی از سوی پول حقیقی مشاهده نکند.

حتی ثبات نرخ بهره و پایان‌یافتن حواشی مربوط با آن بحث نیز نتوانسته عایدی چندانی برای بازار به ارمغان بیاورد. به گفته این کارشناس، بازار سهام نخستین روز هفته را با شوک خبر تخلفات گسترده در راستای انتشار تحقیق و تفحص از شرکت فولادمبارکه آغاز کرد. انتشار برخی اخبار کارشناسی‌نشده و قطعی درخصوص تخلفات یک شرکت بزرگ منجر به ریزش قیمت‌ها در دو روز معاملاتی اخیر شد.

این مهم در حالی بازار را متوجه غضب سهامداران کرده است که برخی تحلیل‌ها از آتش‌بس اصلاح قیمتی طی هفته گذشته در بازارسهام خبر می‌داد. در چنین شرایطی نمی‌توان از سهامداران رفتاری غیر از رفتار انجام‌شده را انتظارداشت.

او با برشمردن نقش عوامل متعدد در وضعیت کنونی بازارسرمایه عنوان می‌کند: رفتار دوگانه دولت و بانک مرکزی نسبت به میزان کاهش نرخ دلار یکی از عوامل مبهمی است که به تغییر آرایش معاملاتی بازیگران بورسی دامن زده است.

کارشناسان اقتصادی برای نرخ دلار اعداد و ارقامی در محدوده ۲۵ تا ۲۷‌هزارتوامان متصورند، اما از آنجا که متولیان اقتصادی کشور نسبت به سرنوشت قیمت دلار واکنش یکسانی نشان ندادند، ترس از ورود به بازار سهام درمیان سرمایه‌گذاران ادامه دارد. این‌گونه رفتار‌های ضد‌ونقیض از سوی بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت همگام با عدم‌اجماع‌نظر از سوی مسوولان مذکور، متذکر این نکته است که بازار‌های دارایی با چه میزان ابهام درگیرند.

رفتار دوگانه سیاستگذار

«روند نامشخص در قیمت‌گذاری بلوک خودرویی نیز از سوی وزارت صمت بر ابهامات این صنعت افزوده است.» او با بیان این مطلب تاکید می‌کند: افزایش شایعات در این‌خصوص بار روانی منفی در جریان دادوستد‌های بورسی ایجاد می‌کند. در همین راستا به‌نظر می‌رسد سازمان بورس با جلوگیری از انتشار اخبار ضد‌و‌نقیض این بخش می‌تواند تا حدود زیادی به این بازی خاتمه دهد تا اطمینان سلب‌شده از بازار مجددا برگردد.

یکی دیگر از موضوعات مهمی که اثرات منفی بر روند بازار ایجاد کرده به رفتار «بازارگردان‌ها» بازمی‌گردد. هم‌اکنون صندوق‌های بازارگردانی به یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌کننده‌های بازار تبدیل شده‌اند. بازارسرمایه تحت‌تاثیر کارکرد غیرشفاف صندوق‌ها همچنان رمقی برای خیز به ارتفاعات بالاتر را ندارد.

مهدی افنانی با اشاره به وضعیت متغیر‌های اثرگذار خارجی بر وضعیت بورس تهران، خاطرنشان می‌کند: از سوی دیگر آینده بازار‌های جهانی نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. پیش‌بینی‌ها از پیشروی رکود در چین به‌ویژه بازار مسکن این کشور موید این موضوع است که واردات برخی کالا‌ها از جمله فولاد از سوی چین با کاهش چشمگیری نسبت به سال‌های گذشته مواجه شده است.

برخی از کارشناسان اقتصادی نیز نسبت به تداوم وضعیت مذکور و اثرگذاری آن بر برخی از صنایع و شرکت‌های فعال در بورس هشدار می‌دهند، به‌طوری‌که این رخداد نامطلوب می‌تواند در ماه‌های آینده صنایع فولاد، سنگ آهن و شرکت‌های مرتبط با این بخش را با مخاطرات بسیاری همراه کند.

فرو‌رفتن در فاز رکودی کاهش قیمت کامودیتی‌ها را رقم خواهد زد که این اتفاق بر صنایع داخلی مرتبط اثرگذار است، اما در بازار داخلی نیز نشانه‌هایی از ورود به مدار رکودی قابل‌رویت است. این مساله نیز به نوبه خود بازار‌های سرمایه‌گذاری به‌خصوص بازار سهام را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

در عین حال وضعیت بازارسهام در پاییز و زمستان می‌تواند متفاوت‌تر از وضعیت کنونی باشد. اگر تغییراتی در سیاستگذاری‌های فدرال‌رزرو و بانک مرکزی چین نسبت به نرخ بهره ایجاد نشود، امکان خروج نسبی از رکود وجود دارد.