دختران و چالشهای شهری
شهرها بازتاب هویت انسانها است پس نسبت به تدارک لازم برای پذیرش و خوانایی شهر برای دختران کوشا باشیم.
زهرا نژادبهرام | شهرهای کشور که بالغ بر ۱۴۰۰ عدد است امروز به رغم گستردگی و تنوع و جمع کثیری از دختران و زنان با چالشهای زیادی برای پذیرش آنها روبهرو است. شهرها به دلیل ناتوانی در تامین زیرساختهای متناسب برای تردد، اوقات فراغت به معضلی برای دختران مبدل شدهاند.
آنان که به دلیل روحیه جوانی و پر نشاط تمایل به حضوری موثر در شهر دارند و فضاهای شهری را جدا از خود نمیدانند با دشواریهای زیادی روبهرو هستند. آنان با اتکا به ظرفیتهای دانشی، تعاملی و ارتباطی نیازمند مکانهایی هستند که بتواند بخشی از خواستههای آنها را پاسخگو باشد؛ پاتوقهای شهری در محلات، فضاهای سبز محلهای، مراکز محله، سینماهای محلهای، کتابخانههای محلی، کافههای محلی و... قادر است بخشی از نیازها آنها را در بر بگیرد، اما کافی نیست.
شهرهایی به وسعت چند استان یا به مقیاس یک محله شهرهای بزرگ باید فضاهایی از جنس سلامت و امنیت و تنوع را با هم داشته باشند.
دختران امروز با اتکا به ظرفیتهای جدید انقلاب ارتباطی قادرند در بستری از فعالیتهای متنوع و کسب اطلاعات روزآمد در بستر جامعه فعال باشند لذا نیازمند فضاسازی مطلوب از سوی مدیریت شهری هستند. طرحهایی مثل سراهای تجربه، سراهای کارآفرینی، سراهای کتابخوانی و... شاید بتواند بخشی از نیازهای آنان را بر طرف کند، اما کافی نیست. اوقات فراغت تابستان نیازمند آمادهسازی شهر برای دختران است امری که کمتر در چشم مسوولان و مدیریت شهری معنا گرفته است.
ما همیشه اوقات فراغت را در قالب مدارس تابستانی و در نهایت فعالیتهای آموزشی فوقبرنامه تعریف کردهایم در حالی که دختران امروز علاوه بر فعالیتهای آموزشی نیازمند رویکردهای دیگری برای رشد و پویایی شخصیتی و هویتی هستند.
آنان باید فرصتهای تعامل بیشتری با جامعه داشته باشند تا بتوانند در آینده شهروندانی مسوول و مشارکت پذیر باشند. آنها باید در بستر جوامع شهری فرصت تجربه زندگی اجتماعی را در امنیت و آرامش به دست آورند تا بتوانند با رویکردی انسان محورانه به جامعه پیرامونی بیندیشند.
از این رو پویاسازی، امنسازی، پذیرش جوانی و ساز و کار جوانی الزامی جدی برای حضور دختران در شهر است! لذا پذیرش هویت دختران در شهر نیازمند نگاه و نگرش و درعین حال زیرساختهای لازم است، این مهم در بستر اندیشه مشترک مدیریت شهری و مسوولان فرهنگی کشور قابل شکلگیری است.
انتظار اینکه دختران در خانه بمانند و از خانه فقط برای امر آموزش خارج شوند با واقعیت امروز جامعه همخوانی ندارد! لذا توجه به این امر که زیرساختهای لازم برای تردد دختران و ایجاد ظرفیتهای ایمن و ارزان برای آنها ضروری است، امری اجتناب ناپذیر است.
مثلا تخفیف ویژه به دختران برای حمل و نقل عمومی یا استفاده از سینماهای مدیریت شهری با تخفیف یا بهرهگیری ۲۴ ساعته از کتابخانههای آنلاین و... جملگی قادر است حضور دختران در شهر را فعال و ایمن بگرداند! دختران استان گیلان معمولا سینما رفتن را خیلی جدی نمیگیرند شاید بخشی از آن برگرفته از نگاه اجتماعی و خانوادگی به محیطهای نسبتا تاریک داخل سینماهاست، اما میتوان با ایجاد فضاهای متنوع در سینماها نظیر نمایشگاههای هنری و صنایع دستی فضای سینما را کمی همدلانه کرد تا بتوانند از این ظرفیت بهره بگیرند؛ یا زنان و دختران ایلامی کمتر از فضاهای فرهنگی شهری بهرهمند میشوند که شاید بخشی از آن عدم تعریف متناسب از این فضاهای شهری برای آنها است.
فرهنگسازی و پذیرش نیاز دختران جوان در شهرها الزامی است که مدیریتهای شهری نمیتوانند بیتفاوت از کنار آنها عبور کنند! دختران، مادران آینده و شهروندان این شهرها هستند؛ هر نوع نگرش مشارکت جویانه و مشارکتپذیری با آنان فرصت به دست آوردن ظرفیتهای انسانی پر توانتر و پر نشاطتری را برای آینده شهرها تامین میکند؛ از این رو شاید ایجاد برنامهها یا رویدادهای دخترانه نظیر رنگآمیزی برخی مناطق محلات با همراهی هنرمندان یا بسترسازی برای مشارکت آنها در آموزش شهری با گردشهای درون شهری و درون محلهای جملگی قادر است فرصت تعامل برای آنها و شهر را معنادارتر کند!
بهترین راه برای همدلانه کردن شهر با دختران نظرسنجی از خود آنان است! شهرها باید فراگیرتر، برابرتر و پایدارتر شوند تا بتوانند پذیرای دختران باشند، اما شکلگیری این شهرها تنها با پذیرش حق همه شهروندان به ویژه دختران حاصل میشود. آنچه به نظر باید مورد توجه قرار بگیرد نیازهای خاص دختران برای حضور در جامعه شهری است، حضور در جامعه جدا از سیر و سیاحت ویترینها یا گذر در پارکها و پاساژها نیازمند نوعی برنامهریزی برای چالشهای موثر و آموزنده برای حضور آنان است؛ آنان تجربه اجتماعی را در شهر میآموزند بهکارگیری روشهای متناسب برای ایجاد مکان و فضای لازم با مشارکت آنان قادر است تصویری متفاوت از حیات دختران در شهر را به تصویر بکشد.
تصویرسازی شهری از دختران قهرمان ورزشی، تحصیلی، نوآور، اندیشمند بستری برای الگوسازی متفاوت از دختران ایران است. تجارب کشورهایی مثل کشورهای اسکاندیناوی (۱) شاید بتواند بستری برای تعامل واقعی دختران و شهر باشد، اما پیش از هر چیز باید باور کنیم که دختران شهر را جدا از خود نمیدانند؛ شهر نیز بایدآنها را جدا از خود نداند.
یا دآور میشود امروزه شهرها نقش هویتسازی را برعهده دارند و به عبارتی شهرها هویت ساز انسانها هستند و به هویت انسانها نزدیک شدهاند لذا به نوعی شهرها بازتاب هویت انسانها است پس نسبت به تدارک لازم برای پذیرش و خوانایی شهر برای دختران کوشا باشیم.
۱- https://unhabitat.org/urban-girls-and-women-redesign-their-cities-using-digital-tools