معضل بزرگ چاقی کودکان؛ چگونه جلوی آن را بگیریم؟

شاید تا یک دهه پیش کودک تپل با لپ‌های نرم برای خیلی از خانواده‌ها دوست‌داشتنی به نظر می‌رسید؛ اما در عصر جدید با افزایش دانش خانواده‌ها همه‌چیز تغییر کرده است. چاقی کودکان تبدیل به زنگ خطری برای آینده آن‌ها شده است. آینده‌ای که قطعاً با بیماری‌های مختلف گره خورده و نمی‌توان از عوارض آن چشم‌پوشی کرد.

چاقی دوران کودکی یک مشکل جدی برای سلامتی در سراسر جهان است. یکی از دلایل اصلی چاقی کودکان رفتاری است که کودکان از والدین و مراقبان خود می‌گیرند. شما می‌توانید با آموزش عادات غذایی سالم به کودک و تشویق او به فعال ماندن از چاقی در دوران کودکی پیشگیری کنید.

چاقی دوران کودکی چیست؟

چاقی دوران کودکی یک بیماری پیچیده است و زمانی رخ می‌دهد که فرزند شما وزن مناسبی برای سن و قد خود نداشته باشد. همچنین؛ داشتن شاخص توده بدنی BMI بالا در نمودار‌های رشد کودکان نشان دهنده این بیماری‌ها است، البته فاکتور‌های BMI کودکان با بزرگسالان متفاوت بوده و این اندازه گیری‌ها در بین کودکانی پسر و دختر کاملا متفاوت است.

اما جای نگرانی نیست، مراکز بهداشت دارای نمودار‌های برای اندازه گیری مراحل رشد کودک شما هستند که به صورت مرتب و ماهانه در دوران نوزادی و در سنین کودکی به صورت سالیانه چک می‌شود.

نمودار‌های رشد

این نمودار‌ها به مسئول مراقبت‌های بهداشتی کودک (خانه‌های بهداشت) نشان می‌دهد که کودک دچار بیماری چاقی شده است و این مسئولین پس از بررسی‌های لازم و گرفتن آزمایش مورد نیاز به خانواده‌ها این موضوع را اطلاع می‌دهند. بر اساس CDC، از هر ۵ کودک و نوجوان یک نفر در ایالات متحده چاقی دارد.

کودکانی که چاقی دارند بیشتر احتمال دارد این بیماری را به بزرگسالی منتقل کنند. متاسفانه کودکانی که دچار چاقی می‌شوند؛ بیشتر در معرض خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها هستند. بیشتر بچه‌ها از خوردن لذت می‌برند، ولی برخی از کودکان اشتهای سیری‌ناپذیری دارند و دائماً می‌خواهند چیزی بخورند و درنتیجه یک مشکل جدی برای والدینشان ایجاد می‌کنند. این کودکان بر اساس جدول رشد از وزن بیشتری نسبت به هم سن و سال‌های خود برخوردارند و خطرات بیشتری سلامت آن‌ها را تهدید می‌کند.

چاقی در کودکان چقدر شایع است؟

چاقی دوران کودکی می‌تواند هر کودکی را تحت تاثیر قرار دهد، اما در میان گروه‌های خاصی شایع‌تر است. وضعیت اجتماعی و اقتصادی و قومیت همچنان در فراوانی چاقی کودکان نقش دارند. طبق آخرین آمار CDC، چاقی کودکان همچنان در حال افزایش است.

آمار‌های اخیر نشان می‌دهد: ۱۳.۴ درصد از کودکان ۲ تا ۵ ساله، ۲۰.۳ درصد از کودکان ۶ تا ۱۱ ساله و ۲۱.۲ درصد از کودکان ۱۲ تا ۱۹ ساله در جهان چاق هستند. البته آمار‌های اخیر نشان می‌دهد که با افزایش سطح تحصیلات سرپرست خانوار، میزان چاقی کودکان کاهش یافته است.

زمان چاقی در کودکان

چاقی در نوزادان از همان دوران بارداری شروع می‌شود. متخصصین بر این باورند که اگر در دوران بارداری که مهم‌ترین دوران رشد جنینی است، مادر تغذیه‌ای درست داشته باشد می‌تواند سلامت کودک دلبند خود را در آینده تضمین کند.

درواقع رشد و تکامل طبیعی و سلامت جنین و نوزاد با نحوه صحیح تغذیه مادر در دوران قبل و حین بارداری و پس از تولد، با تغذیه صحیح بعدی کودک ارتباط مستقیم دارد. به‌عبارت‌دیگر چنانچه مادر با افزایش وزن وارد دوران بارداری شود و از یک رژیم غذایی مناسب و کافی که هم ذخیره بدن مادر و هم تغذیه جفت و جنین در حال رشد را تأمین می‌کند، استفاده نکند، اثر نامطلوب در فرآیند رشد و تشکیل و تمایز اعضای اولیه جنین و رشد جفت باقی می‌گذارد که ممکن است پیامد آن حتی در تغذیه بعدی هم جبران‌پذیر نباشد.

علاوه بر این؛ شانس چاقی در نوزادان از همین ۹ ماهه پنهان زندگی آن‌ها شروع می‌شود و می‌تواند این تغذیه نادرست در دوران بارداری، در دهه‌های دیگر زندگی آن‌ها تأثیر مستقیم بگذارد. متأسفانه در جامعه امروز اغلب مادر‌ها از دادن شیر به نوزادان خود امتناع می‌کنند و برای سیراب کردن آن‌ها از شیر خشک استفاده می‌کنند. گنجاندن شیر خشک در رژیم غذایی کودک می‌تواند الگوی غذا خوردن او را بر هم بزند.

بیماری‌های چاقی در کودکان

شاید این جمله به گوشتان خرده باشد که می‌گویند: چاقی مادر همه امراض است. اگر تا ۶ سالگی کودک دچار چاقی مفرط شود این امکان وجود دارد که او به‌عنوان یک انسان تا آخر عمر با این مشکل دست‌وپنجه نرم کند. متأسفانه کودکان چاق امروز بزرگ‌سالان چاق آینده خواهند بود.

بیماری‌های مانند آسم، دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری قلبی، اختلالات اسکلتی عضلانی مانند آرتروز، برخی از سرطان ها، از جمله سرطان روده بزرگ، کبد چرب بیشتر در این کودکان دیده می‌شود.

این کودکان بعد از ورود به مدرسه دچار نوعی از افسردگی و گوشه‌گیری می‌شوند و مرتباً خود را باهم کلاسی‌هایشان مقایسه می‌کنند. پس باید چهار چشمی حواسمان به تغذیه درست کودکانمان باشد تا مبادا در آینده دچار مشکلات حاد شوند.

عواملی چاقی در کودکان

عواملی زیادی هستند که کودکان را در دام چاقی ابدی می‌اندازند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها عوامل مربوط به ژنتیک و ارث است، خطر ابتلا به‌اضافه‌وزن و چاقی در کودکانی که والدین چاق دارند و یا از مادران دیابتی متولد می‌شوند، بیشتر از سایر کودکان است.

کودکانی که یکی از والدینشان چاق است حتی با حفظ وزن ایده ال، در معرض اضافه‌وزن و چاقی دوران نوجوانی و جوانی هستند. عامل دیگر مربوط به محیط و شیوه زندگی شامل رفتار‌های غذایی نامناسب مانند عادت به مصرف غذا‌های پرکالری، فست فودها، تنقلات با قند بالا و غذا‌های پرچرب زمینه ساز ابتلا به‌اضافه‌وزن و چاقی هستند. عامل آخر بی‌تحرکی کودکان بوده که در عصر حاضر بسیار شایع شده است.

کاهش فعالیت بدنی و صرف کردن بیشتر اوقات فراغت پای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری و کاهش فرصت‌های بازی در خارج از منزل موجب می‌شود تا بخشی از انرژی دریافتی از مواد غذایی در بدن به‌صورت چربی تجمع پیداکرده و سبب اضافه‌وزن و چاقی شود.

مراحل پیشگیری از چاقی در دوران نوزادی و کودکی

پیشگیری باید از همان دوران بارداری آغاز شود. اگر هر زن قبل و بعد از بارداری تغذیه صحیح داشته باشد می‌تواند نوزادی سالم به دنیا بیاورد. این اولین قدم از پیشگیری برای داشتن فرزند سالم است؛ اما اگر بعد از تولد و یا بعد از ۶ ماهگی هنوز هم نوزادی چاق دارید باید با استفاده از نحوه درست کالری دریافتی برای کودک، تغذیه‌ای اصولی را در نظر گرفت. عامل مؤثر دیگر در کودکان بالای ۴ سال تحرکات کودک یا بازی کردن است.

بازی‌های کامپیوتری یا دیدن کارتون در گوشی و تبلت به کودکان آسیب جدی می‌زند و از فعالیت بدنی آن‌ها می‌کاهد و این امر برابر است با چاقی مفرط در کودکان نسل جدید که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

منبع: سایت محیا