خواص شگفت انگیز دم اسب؛ یک گیاه جالب!

دم اسب گیاهی از تیره دم اسبیان (Equisetaceae) است که از زمان امپراتوری یونان و روم باستان به عنوان یک داروی گیاهی فوق العاده کاربرد‌های بسیار داشته است.

اعتقاد بر این است که این گیاه با خواص دارویی متعدد خود به صورت سنتی برای درمان انواع زخم ها، تقویت سلامت پوست، مو و استخوان و بسیاری دیگر از مشکلات سلامتی فواید اثبات شده دارد.

دم اسب چیست؟

دم اسب صحرایی یا معمولی (Equisetum arvense) گیاهی چند ساله است که به طور وحشی در شمال اروپا، آمریکای شمالی و مرکزی و همچنین سایر نقاط مرطوب با آب و هوای معتدل رشد می‌کند. این گیاه دارای ساقه بلند، سبز، منشعب و متراکم است که از بهار تا پاییز به رشد خود ادامه می‌دهد.

گیاه نام برده حاوی ترکیبات مفید متعددی است که اثرات مختلفی را در راستای بهبود سلامتی به آن نسبت می‌دهند. در این میان، آنتی اکسیدان‌ها و سیلیس عناصر قابل توجه هستند. آنتی اکسیدان‌ها مولکول‌هایی به شمار می‌روند که از بدن در برابر اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. سیلیس ترکیبی است که از سیلیکون و اکسیژن تشکیل شده و دانشمندان معتقد هستند که مسئول مزایای اصلی دم اسب برای تقویت پوست، ناخن، مو و استخوان است.

ویژگی‌هایی که در ادامه برای این گیاه برشمرده می‌شوند، با استناد به مطالعات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا قابل دسترسی هستند.

دم اسب بیشتر به صورت چای مصرف می‌شود که از خیساندن گیاه خشک شده در آب داغ تهیه می‌شود و امکان خریداری آن از عطاری‌های سراسر کشور وجود دارد. این گیاه در ترکیب یک سری از مکمل‌های دارویی به شکل قرص و کپسول نیز دیده می‌شود. پیش از مصرف هر گونه محصول گیاهی یا داروی شیمیایی با پزشک و داروساز مشورت کنید.

- از سلامت استخوان‌ها حمایت می‌کند
تحقیقات نشان می‌دهند که دم اسب ممکن است به بهبود سلامت استخوان کمک کند. از طریق فرآیند متابولیسم استخوان، سلول‌هایی به نام استئوکلاست‌ها و استئوبلاست‌ها به طور مداوم استخوان‌های ما را بازسازی می‌کنند تا از عدم تعادلی که می‌تواند باعث شکنندگی استخوان‌ها شود، جلوگیری کنند. استئوبلاست‌ها سنتز استخوان را تحت کنترل دارند، در حالی که استئوکلاست‌ها آن را تجزیه می‌کنند.

مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهند که دم اسب ممکن است استئوکلاست‌ها را مهار و استئوبلاست‌ها را تحریک کند. در نتیجه برای بیماری‌های استخوانی مانند پوکی استخوان که با فعالیت بیش از حد استئوکلاست‌ها مشخص می‌شود، مفید است. پژوهشی دیگر روی موش‌ها حاکی از آن است که مصرف دوز روزانه ۵۵ میلی گرم عصاره دم اسب به ازای هر پوند (۱۲۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم) از وزن بدن، به طور قابل توجهی تراکم استخوان را در مقایسه با گروه کنترل بهبود می‌بخشد.

- به عنوان یک ادرار آور طبیعی عمل می‌کند
دیورتیک‌ها موادی هستند که دفع ادرار از بدن را افزایش می‌دهند. اثر ادرار آوری دم اسب یکی از مهمترین خواص این گیاه در طب عامیانه است. یک مطالعه کوچک روی ۳۶ مرد سالم مشخص کرد که دوز روزانه ۹۰۰ میلی گرمی عصاره خشک دم اسب به شکل کپسول دارای اثر ادرارآور قوی تری نسبت به یک داروی مدر کلاسیک است. این عملکرد به غلظت بالای آنتی اکسیدان‌های گیاه مربوط می‌شود.

دم اسب همچنین پتانسیل درمانی بی نظیری را برای کمک به بی اختیاری ادرار و شب ادراری از خود نشان داده است. از طرفی دیگر بر اساس یک بررسی در سال ۲۰۲۱، دم اسب ممکن است بر بیماری‌های کلیوی از جمله اورتریت و سنگ کلیه هم اثرگذار باشد.

- باعث بهبود زخم و سلامت ناخن می‌شود
به نظر می‌رسد که استفاده موضعی از پماد دم اسب باعث بهبود زخم می‌شود. یک مطالعه ۱۰ روزه روی ۱۰۸ زن که تحت برش جراحی برای تسهیل زایمان قرار گرفته بودند، نتایج جالبی را نشان داد. بر این اساس استفاده از پماد حاوی ۳ ٪ عصاره دم اسب سبب بهبود زخم شد و به تسکین درد کمک فراوانی کرد.

این مطالعه همچنین نشان داد که قرمزی زخم، تورم و ترشح در مقایسه با گروه کنترل به طور قابل توجهی بهبود یافته است. دانشمندان این اثرات مثبت را به محتوای سیلیس گیاه نسبت دادند. در مطالعات قدیمی‌تر روی موش ها، آن‌هایی که تحت درمان با پماد‌های حاوی ۵% و ۱۰% عصاره دم اسب قرار گرفته بودند، نسبت بسته شدن زخم ۹۵-۹۹% و همچنین بازسازی پوست بیشتر را در مقایسه با گروه‌های کنترل نشان دادند.

- به رشد مو یاری می‌رساند
تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره دم اسب به دلیل محتوای سیلیکونی و آنتی اکسیدانی خود برای کمک به رشد مو مفید است. نخست، آنتی اکسیدان‌ها به کاهش التهاب و پیری الیاف مو ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. دوم، محتوای سیلیکون بالاتر در الیاف مو باعث کاهش میزان ریزش و همچنین افزایش درخشندگی مو می‌شود.

به عنوان مثال در یک مطالعه ۳ ماهه روی زنانی که نازک شدن مو‌های خود را گزارش کرده بودند، آن‌هایی که روزانه دو کپسول حاوی عصاره دم اسب مصرف می‌کردند رشد مو و استحکام بیشتری را در مقایسه با گروه کنترل نشان دادند.

از جمله دیگر مزایای سلامتی این گیاه شگفت انگیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- فعالیت ضد التهابی: عصاره دم اسب ممکن است لنفوسیت ها، نوع اصلی سلول‌های دفاعی درگیر در بیماری‌های التهابی ایمنی را مهار کند.

- فعالیت ضد میکروبی: به نظر می‌رسد که عصاره دم اسب دارای پتانسیل قوی برای مبارزه علیه باکتری‌ها و قارچ‌ها از جمله استافیلوکوکوس اورئوس است.

- فعالیت ضد دیابتی: مطالعات حیوانی و لوله آزمایش نشان می‌دهند که عصاره دم اسب ممکن است به کاهش سطح قند خون و بازسازی بافت آسیب دیده پانکراس کمک کند.