آغاز مهاجرت «چاووشی» ها

فرادید | بخش مهمی از موسیقی ایرانی برآمده از جنبشی است که از اواخر دهه 40 در مرکز حفظ اشاعه موسیقی به سرپرستی داریوش صفوت شروع شد. در مجموعه «صد قطعه موسیقی ایرانی که باید شنید» به تاثیرات این جنبش بر موسیقی چاووش و سه دهه پس از آن می پردازیم.

به گزارش فرادید ، نیمه دهه شصت اوج مهاجرت هنرمندان موسیقی به خارج از کشور است. مجید درخشانی که خود در سال 1364 به آلمان مهاجرت می کند در خاطراتش می گوید که وقتی موضوع مهاجرتش به آلمان در شورای چاووش مطرح شد، یکی از مخالفین اصلی آن محمدرضا لطفی بود. در آن دوران چاووش به جذب نوازندگان جدید روی آورده بود. کیوان ساکت در مصاحبه ای درباره مهاجرت ناگهانی لطفی و علیزاده گفته است که قرار بود یک ماه دیگر تمرین ها در موسسه چاووش شروع شود اما وقتی بعد از یک ماه به موسسه می رود نه لطفی بوده و نه علیزاده!

علیزاده به آلمان رفت و آشنایی او با خسرو سلطانی که نوازنده سازهای بادی از جمله سرنا در اتریش بود زمینه اجرای آلبوم «نوبانگ کهن» را به وجود آورد. او در همین دوران قطعه «هجرانی» را به یاد محمدرضا لطفی ساخت و قطعه را توسط ارشد طهماسبی و حمید متبسم برای لطفی فرستاد. قطعه عصیان با همکاری خواهران نوایی، فیروزه و فرزانه (همسر خسرو سلطانی) به عنوان پایان نامه تحصیلی در آلمان نوشته شد و در تابستان سال 67 در سال شهرداری استراسبورگ اجرا کرد.

لطفی در خصوص ماجرای مهاجرتش گفته است: «من از طرف موسسه موسیقی levi در ونیز دعوت شدم که در آنجا به مدت دو هفته موسیقی تدریس کنم. در روزهای آخر کلاسم، یکی از روزنامه از من مصاحبه ای خواست و من گفتم که اگر پرسش ها سیاسی نیست و هنری است من حاضرم که مصاحبه کنم. بعد از تمام شدن مصاحبه با مترجم که درواقع از بچه‌های پارلمان بود- که بعدا فهمیدم که خودش عضو یکی از احزاب تند رو بوده است، حرفهای خصوصی ما را نیز برای خبرنگار ترجمه کرده و فردا تیتر آن سیاسی بود و همان باعث گرفتاری ما شد.در نهایت این حرکت به ماندن ما در خارج از کشور ختم شد و با وجود اینکه خیلی اعتراض کردم ولی کار از کار گذشته بود و چاپ شد و دیگر نمی‌توانستم برگردم.»

پس از لطفی، بلافاصله علیزاده به آلمان رفت. لطفی در خاطراتش از آن دوره اینگومه یاد کرده است: «همان زمان که ایتالیا بودم، حال حسین (علیزاده) هم اصلا خوب نبود. او هم تازه به آلمان مهاجرت کرده بود. من به او پیشنهاد دادم که با هم ساز بزنیم؛ اصلا به او گفتم هر پیشنهادی که تو بدهی؛ من انجام خواهم داد.» از همنوازی های لطفی و علیزاده حداقل دو اجرا در دسترس است. اجرای مشترک این دو هنرمند با دو نگرش مختلف در موسیقی ایرانی یکی از اتفاقات نادر در تاریخ این سرزمین است. سال 65 ابن دو به اتفاق حسین عمومی که پیش از این برای ادامه تحصیل به خارج از کشور رفته بود و محمد قوی حلم (مدیر کنسرواتوار «اُرسی» پاریس) یک تور- کنسرت دو ماهه در امریکا اجرا کردند. لطفی پس از این در امریکا ماندگار شد. یک سال بعد هم هوشنگ ابتهاج به آلمان مهاجرت کرد.

آنچه در ادامه می شنوید بخشی از همنوازی حسین علیزاده و محمدرضا لطفی است که در سال 1367 در امریکا ضبط شده است.

از اینجا دریافت کنید