اثرات روزه بر مغز از دیدگاه یک عصب‌شناس

یک عصب‌شناس نشان می‌دهد روزه چه اثراتی روی مغز دارد و چرا داروسازی‌های بزرگ آن را مطالعه نمی‌کنند.

در این نوشتار یک سخنرانی تد است که مارک متسون، رییس فعلی آزمایشگاه عصب‌شناسی در مرکز ملی کهن‌سالی امریکا ارائه می‌کند. او استاد عصب‌شناسی در دانشگاه جانز هاپکینز نیز است، و یکی از برترین پژوهشگران در حوزه‌ی ساز و کارهای سلولی و مولکولی است که ریشه‌ی اختلال‌های چندگانه‌ی مخرب اعصاب مانند بیماری‌های پارکینسون و آلزایمر هستند.

من تصمیم گرفتم 'داروسازی‌های بزرگ' را در عنوان متن قید کنم، چون دقیقا همین‌طور است. در سال‌های اخیر موارد بی‌شماری از دست‌کاری پژوهش‌های منتشرشده توسط شرکت‌های داروسازی وجود داشته‌است.

برای همین است که آرنولد سیمن رلمن، استاد پزشکی در دانشگاه هاروارد به دنیا گفت صنعت داروسازی حرفه‌ی پزشکی را خریده‌است. به همین دلیل است که دکتر ریچارد هورتون، سردبیر مجله‌ی پزشکی لَنسِت، اخیرا اظهار کرد بیش‌تر مطالب علمی که امروزه چاپ می‌شود اصلا حقیقت ندارد. به همین دلیل است دکتر مارسیا آنجل، سردبیر سابق مجله‌ی پزشکی نیوانگلند، می‌گوید "صنعت داروسازی، به عنوان منبع داروهای نوآورانه، دوست دارد خودش را صنعتی دانش‌بنیان نشان بدهد. این اصلا حقیقت ندارد."

به همین دلیل است که جان یوآنیدیس، کارشناس همه‌گیرشناسی یا اِپیدمیولوژی در دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه استنفورد، مقاله‌ای چاپ کرد با عنوان "چرا بیش‌تر یافته‌های پژوهشی چاپ‌شده غلط هستند"، که در پی آن، در طول تاریخ کتاب‌خانه‌ی عمومی علم (PLoS) بیش‌ترین مراجعه را داشته است.

هم‌چنین به خاطر نظرات دکتر متسون در انتهای ویدیو، تصمیم گرفتم 'داروسازی‌های بزرگ' را ذکر کنم.

"چرا یک رژیم غذایی عادی شامل ۳ وعده در روز به علاوه‌ی تنقلات است؟ آیا به این علت نیست که این سالم‌ترین الگوی خوردن است؟ این نظر من است اما فکر می‌کنم شواهد زیادی در حمایت از آن وجود دارد. فشارهای زیادی برای رعایت این الگوی خوردن وجود دارد، این الگو بسیار پول‌ساز است. صنعت خوراکی-آیا آنها می‌خواهند از غفلت آدم‌ها از صبحانه پول درآورند؟ درست مثل کاری که من امروز کردم؟ نه، آنها از این غفلت ضرر خواهندکرد. اگر آدم‌ها روزه بگیرند، صنعت خوراکی ضرر می‌کند. در مورد صنعت داروسازی چه‌طور؟ اگر آدم‌ها به‌طور متناوب روزه بگیرند، در فواصل زمانی معین ورزش کنند و خیلی سالم باشند، آیا صنعت داروسازی از سلامتی آدم‌ها پول در می‌آورد؟"

نکات مهم این سخنرانی و علم مناسب برای درک آن
مارک و تیم‌اش مقالات مختلفی چاپ کرده‌اند که درباره‌ی این بحث می‌کند که ۲ روز روزه گرفتن در هفته می‌تواند خطر گسترش بیماری پارکینسون و آلزایمر را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

متسون و یک پژوهشگر دیگر در شماره‌ی ژانویه‌ی مجله‌ی عصب‌شناسی نیچر ریویو گزارش کردند: "مدت‌ها است که می‌دانیم تغییرات مربوط به رژیم غذایی روی مغز تاثیر دارند. کودکانی که از حملات صرعی رنج می‌برند هنگامی که مصرف کالری را محدود می‌کنند یا روزه می‌گیرند کم‌تر دچار حمله می‌شوند.

این باور وجود دارد روزه به فعال شدن اقدامات پیش‌گیرنده‌ای که علائم هیجان مفرط را در مغزهای صرعی خنثی می‌کند، کمک می‌کند. (هم‌چنین یک رژیم غذایی خاص با چربی زیاد و کربوهیدارت کم برای بعضی از کودکان صرعی مفید بوده‌است.) مغزهای عادی هنگامی که بیش از اندازه غذا دریافت می‌کنند، می‌توانند نوعی دیگر از هیجان‌زدگی کنترل‌نشده را تجربه کنند که عملکرد مغز را دچار اختلال می‌کند."

اساسا هنگامی که مطالعات انجام‌شده را درباره‌ی محدود کردن مصرف کالری مرور می‌کنید، بسیاری از آنها نشان‌دهنده‌ی طول عمر بیش‌تر و افزایش توان مقابله با بیماری‌های مزمن هستند.

"محدودیت کالری طول عمر را افزایش می‌دهد و بیماری‌های مزمنی را که با سن ارتباط دارند در گونه‌های مختلف جانداران از جمله خرگوش، موش، ماهی، مگس، کرم، و قارچ به تعویق می‌اندازد. ساز و کار یا ساز و کارهایی که به واسطه‌ی آنها این اتفاق می‌افتد هنوز نامشخص است."

گفتاورد بالا از بخش تاریخچه‌ی مقاله‌ای است که مربوط به ۱۰ سال قبل است. پژوهشی که این‌جا ارائه شده‌است اکنون برخی از این ساز و کارها را نشان می‌دهد که قبلا نامشخص بودند.

روزه برای مغز مفید است، و تمام تغییرات شیمیایی عصبی که هنگام روزه‌داری در مغزمان رخ می‌دهد گواه این موضوع است. هم‌چنین روزه عملکرد شناختی را بهبود می‌بخشد، فاکتورهای نوروتروفیک را افزایش می‌دهد، و التهاب را کاهش می‌دهد.

روزه برای مغز یک چالش است، و مغزتان با به کارگیری مسیر واکنش به استرس به این چالش پاسخ می‌دهد. این مسیر به مغزتان کمک می‌کند با استرس و ریسک ابتلا به بیماری کنار بیاید. تغییراتی که هنگام روزه‌داری در مغز رخ می‌دهد شبیه تغییراتی است که با ورزش مرتب رخ می‌دهد. هر دوی این‌ها تولید پروتیین (فاکتورهای نوروتروفیک) را در مغز افزایش می‌دهد، که در نهایت رشد عصب‌ها، برقراری ارتباط بین عصب‌ها، و قدرت سیناپس‌ها را بهبود می‌بخشد.

"چالش‌هایی که مغز با آن مواجه می‌شود، چه روزه‌داری متناوب باشد یا ورزش سخت… چالش‌های شناختی است. وقتی چنین چیزی رخ می‌دهد مدارهای عصبی فعال می‌شود، سطح فاکتورهای نوروتروفیک افزایش می‌یابد، که رشد عصب‌ها [و] تشکیل سیناپس‌ها را بهبود می‌بخشد و تقویت می‌کند…"

هم‌چنین روزه‌داری می‌تواند سبب تحریک تولید سلول‌های عصبی از سلول‌های بنیادی در هیپوکامپ شود. او هم‌چنین درباره‌ی کتون‌ها (یک منبع انرژی برای عصب‌ها) صحبت می‌کند و این‌که روزه چگونه باعث تولید کتون‌ها می‌شود و ممکن است تعداد میتوکندری‌ها را در عصب‌ها افزایش دهد. روزه تعداد میتوکندری‌ها را در سلول‌های عصبی نیز افزایش می‌دهد؛ این نتیجه‌ی سازگار شدن عصب‌ها با استرس روزه (از طریق تولید میتوکندری بیش‌تر) است.

با افزایش تعداد میتوکندری در عصب‌ها، توانایی عصب‌ها برای ایجاد و حفظ ارتباط با یک‌دیگر نیز افزایش می‌یابد، در نتیجه توانایی یادگیری و حافظه بهبود می‌یابد.

"روزه گرفتن به صورت متناوب توانایی عصب‌ها را در ترمیم دی‌اِن‌اِی بهبود می‌بخشد."

او هم‌چنین به جنبه‌ی تکاملی نظریه‌اش نیز می‌پردازد- این‌که اجداد ما چگونه با دوره‌های طولانی بی‌غذایی سازگار شدند و به‌تدریج قوی شدند.

پژوهشی که پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در ژوئن شماره‌ی ۵ مجله‌ی سل استم سل چاپ کردند نشان می‌دهند چرخه‌های روزه‌داری طولانی‌مدت دستگاه ایمنی بدن را از آسیب حفظ می‌کند، از این گذشته، باعث بازسازی و احیای دستگاه ایمنی بدن می‌شود. آنها نتیجه گرفتند روزه سلول‌های بنیادی را از حالت غیرفعال به حالت خود نوسازی در می‌آورد. روزه باعث آغاز بازسازی یک اندام یا دستگاه با کمک سلول‌های بنیادی می‌شود.

کارآزمایی بالینی انسانی، روی بیمارانی انجام شد که شیمی‌درمانی می‌شدند. این بیماران برای دوره‌های زمانی طولانی چیزی نخوردند، که به‌طور چشمگیری تعداد گلبول‌های سفید خون‌شان را کاهش داد. در موش‌ها، چرخه‌های روزه "کلید بازتولید را فشار داد، و مسیرهای علامت‌دهی را برای سلول‌های بنیادی خون‌ساز تغییر داد. این نوع سلول‌های بنیادی مسئول تولید خون و دستگاه ایمنی هستند."

این یعنی روزه سلول‌های دفاعی قدیمی را از بین می‌برد، و بدن برای برگشتن به حالت قبل از سلول‌های بنیادی استفاده می‌کند تا سلول‌هایی کاملا سالم و جدید بسازد.

"ما نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که روزه‌داری طولانی‌مدت چنین تاثیر قابل توجهی روی بهبود بازتولید گلبول‌های سفید در سامانه‌ی خونسازی با استفاده از سلول‌های بنیادی، داشته‌باشد…وقتی شما گرسنگی می‌کشید، این دستگاه سعی می‌کند انرژی ذخیره کند، و یکی از کارهایی که می‌تواند برای ذخیره‌ی انرژی انجام دهد بازیافت تعداد زیادی از سلول‌های دفاعی است که بدن به آنها نیاز ندارد، به‌ویژه سلول‌هایی که شاید آسیب دیده باشند. چیزی که ما هم در بررسی‌های انسانی و هم در بررسی‌های حیوانی متوجه شدیم این است که تعداد گلبول‌های سفید با روزه‌داری کاهش می‌یابد. سپس وقتی دوباره تغذیه می‌کنید، این گلبول‌ها بازمی‌گردند."- والتر لونگو، نویسنده‌ی مسئول

مروری علمی بر مطالعات علمی مختلف که درباره‌ی روزه انجام شده‌است در مجله‌ی امریکایی تغذیه‌ی بالینی در ۲۰۰۷ چاپ شده‌است. این مرور تعداد زیادی از مطالعات انسانی و حیوانی را بررسی، و مشخص کرده‌است روزه روشی موثر برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان است. این بررسی هم‌چنین نشان می‌دهد اثر بالقوه‌ی روزه بر درمان دیابت چشمگیر است.

قبل از این‌که روزه بگیرید

قبل از این‌که روزه بگیرید مطمئن شوید که تحقیق کرده‌اید. من شخصا سال‌ها روزه گرفته‌ام، برای همین چیزی است که انجامش برای من آسان است.

یک روش توصیه‌شده برای روزه، به "رژیم ۵: ۲" معروف است -که مایکل موسلی، از کارکنان بی‌بی‌سی، برای شکست دادن دیابت، کلسترول بالا، و مشکلات دیگری که به چاقی مفرط او مربوط بود آن را امتحان کرد. بر اساس طرح ۵: ۲، شما مصرف خوراکی را به یک‌چهارم کالری مصرفی روزهای عادی کاهش می‌دهید (حدود ۶۰۰ کالری برای آقایان و حدود ۵۰۰ کالری برای خانم‌ها)، در حالی که مقدار زیادی آب و چای مصرف می‌کنید. در ۵ روز دیگر هفته، می‌توانید به‌طور معمول خوراکی مصرف کنید.

روش دیگر برای انجام آن، همان‌طور که در بالا ذکر شد، محدود کردن مصرف خوراکی بین ساعات ۱۱ صبح تا ۷ عصر است، در حالی که در طول ساعات خارج از این بازه چیزی نخورید.

در پایان، به نظر من یکی از بخش‌های مهم سالم ماندن، اگر مهم‌ترین بخش نباشد، طرز فکر شما درباره‌ی رژیم غذایی‌تان است. طرز فکر شما درباره‌ی چیزی که به جسم‌تان می‌رسانید مهم است، و من باور دارم این نهایتا در مطالعات پزشکی بی‌غرض، بی‌طرف، و دست‌کاری نشده‌ی آینده خیلی مستحکم جای خواهدگرفت.

منبع: کالکتیو اولوشن
ترجمه:‌سایت بازده