روش‌های سریع درمان یبوست
یبوست را چگونه باید درمان کرد؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا بهتر است علائم و دلایل آن را بخوانید، سپس راهکارهای درمان یبوست را به شما خواهیم گفت.
به گزارش فرادید به نقل از وب ام.دی، تعداد دفعاتی که افراد به دستشویی می‌روند، کاملا متغیر است. برخی ممکن است سه مرتبه در روز به دستشویی بروند و برخی دیگر تنها یک یا دو مرتبه در هفته شکمشان کار کند!
اگر این زمان به سه روز یا بیشتر برسد و شکمتان کار نکرده باشد، کار سخت‌تر می‌شود زیرا دچار یبوست شدیدی شده‌اید در واقع یبوست؛ دفع مدفوع خشک است که معمولاً همراه با درد ناحیه مقعد است. دلیلش نیز این است که مدفوع داخل روده‌ها سخت‌تر شده و به سادگی نمی‌توان حرکت کند. کودکان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و آنها نیز ممکن است دچار یبوست شدید شوند.
از جمله علائم یبوست موارد زیر است:
- عدم کارکرد مناسب شکم
- وجود مشکل هنگام دفع مدفوع و زمان‌بر شدن آن
- مدفوع سخت یا با حجم کم
- وجود احساس عدم تخلیه کامل مدفوع
- شکم متورم یا درد شکم
- استفراغ
- داروهای ضد اسید معده حاوی کلسیم و آلومینیوم
- اعمال تغییرات در فعالیت‌ها یا رژیم غذایی روزمره
- سرطان روده
- تغذیه بیش از حد لبنیات
- اختلالات تغذیه‌ای
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون و ام اس.
- عدم فعالیت کافی
- عدم وجود آب و فیبر کافی در رژیم غذایی‌تان
- بارداری
- وجود مشکل در اعصاب و ماهیچه‌های دستگاه گوارش
- به تعویق انداختن زمان دستشویی؛ برخی به خاطر مشکل بواسیر به موقع به دستشویی نمی‌روند
- برخی داروها (داروهای مسکن بسیار قوی مانند مخدرها، داروهای ضد افسردگی و یا قرص آهن)
- استرس
- کم کاری تیروئید
- استفاده بیش از حد از مُلَیّن‌ها (ماده یا داروی رفع یبوست؛ این مواد می‌توانند طبیعی باشند، مانند روغن کرچک و زیتون، یا شیمیایی باشند مانند بیزاکودیل.)
مصرف جوش شیرین به درمان یبوست کمک می‌کند
۱- فیبر بیشتری مصرف کنید تا یبوست نگیرید؛ اگر اخیرا در اجابت مزاج خود دچار مشکل شده اید، لازم نیست برای درمان یبوست خود سریعا برای خرید یک ملین اقدام کنید . اکثر مردم به انواع ملین برای درمانیبوست خفیف نیاز ندارند. ابتدا در رژیم غذایی خود یک بازنگری داشته باشید. آیا در طول روز به اندازه کافی فیبر دریافت می کنید؟
فیبر قسمتی از غذاهای گیاهی است که بدن قادر به هضم و جذب آنها نیست. هنگامی که شما مواد غذایی که حاوی فیبر فراوان هست را مصرف می کنید حجم مدفوع افزایش می یابد و یبوست کاهش می یابد.
همه غذاهای گیاهی، از جمله میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات حاوی فیبر هستند. آکادمی تغذیه و رژیم های غذایی توصیه می کند زنان ۲۵ گرم و مردان تا ۳۸ گرم در روز فیبر دریافت کنند .اما پس از ۵۰ سالگی، نیاز ما به فیبر کمتر و در حدود ۲۱ گرم برای زنان و ۳۰ گرم برای مردان است. متاسفانه، بسیاری از ما فقط حدود ۱۵ گرم فیبر در طول روز دریافت می کنیم و علت اینکه بسیاری از مردم یبوست دارند نیز همین است.
باید به این نکته هم توجه کنید که افزایش ناگهانی مصرف فیبر ممکن است باعث بدتر شدن علائم یبوست می‌شود. مصرف فیبر را به مدت ۳ روز و در هر روز به میزان ۳ گرم افزایش دهید تا به میزان مناسب برسید همچنین علاوه بر مصرف فیبر لازم است میزان مصرف آب خود را نیز افزایش دهید، زیرا مایعات به حرکت غذاهای حاوی فیبر در سیستم گوارشی کمک می‌کنند و گاز ناشی از فیبر را در کمترین حالت خود حفظ می‌کنند.
۲- افراد مبتلا به یبوست که مشکل زمینه ای مانند انسداد روده ندارند، شب ها مقداری انجیر را در آب خیس کنند و صبح ناشتا این انجیرها را همراه آب آن بخورند. این کار کمک زیادی به رفع یبوست و سهولت دفع خواهد کرد. با این حساب، عادت غذایی شما برای رفع یبوست، خوب است و در درازمدت مشکلی برایتان ایجاد نخواهد کرد.
۴- خوردنِ سبزی و میوه در حدِ نرمال باعثِ متخلخل شدنِ مدفوعِ شما خواهد شد. سعی کنید دستِ کم سه بار در هفته را سبزی مصرف کنید. با غذا یا بصورت لقمه با نان. همچنین عادت کنید که پس از هر سه وعده غذا (صبخانه، ناهار، شام)، یکی دوتا میوه بخورید.
۵- پس از خوردنِ چیز‌هایی که یبوست می‌آورند، مانندِ ماکارونی، انار و دانه انار، مواد فلفل دار و تند، استعمال تریاک یا مشروبات الکلی، کشک، دوغ، دمپختی، کاکائو و قهوه (بمقدار زیاد) و.. حتما سبزی، شیر و آب فراوان مصرف کنید.
۶- اگر هم یبوست مزاج هستید یا سنگ کیسه صفرا دارید، می‌توانید صبح‌ها دو قاشق روغن زیتون را همراه آب یک لیموی کامل میل کنید.
۷- مخلوط یک قاشق غذاخوری خاکشیر، نصف لیوان آب جوش و دو حبه قند یا معادل آن شکر است. این شربت تقریبا برای تمام مزاج‌ها مناسب است، به خصوص برای افرادی که شکم شان سخت کار می‌کند.
۸- سبوس برنج درمانی بی ضرر برای یبوست‌های بدون علت مشخص. یک فوق تخصص گوارش و کبد با بیان اینکه «یبوست از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که افراد در سنین مختلف را درگیر می‌کند»، گفت: «سبوس برنج و سبوس سایر غلات محتوی فیبر فراوان هستند و به عنوان یک درمان ساده و بی ضرر یبوست‌هایی که علت مشخصی ندارند مطرح است.»
۹- اگر یبوست خیلی شدید باشد از ترکیب ۵ واحد روغن بادام شیرین+۲ واحد عسل، روزی ۲ قاشق غذاخوری استفاده کنید.
۱۰- انواع سیر، موسیر و والک از جمله گیاهان ضد یبوست می‌باشند و کسانی که به طور دائمی مقدار کمی سیر، موسیر یا والک با غذای خود میل کنند، کمتر مبتلا به یبوست می‌شوند. برگ‌های تازه والک را میتوان به همراه جعفری مانند سبزی خوردن تازه با غذا میل کرد. موسیر را میتوان خشک کرده و به صورت پودر در غذا مصرف نمود.
۱۱- تخم شنبلیله برای یبوست مفید است. تخم شنبلیله را می‌توانید برای مدت‌ها نگهداری کنید، بدون آنکه خراب یا فاسد شود. اما اگر آن را بکوبید و به صورت پودر در آورید، پس از چند روز بو گرفته و خراب می‌شود؛ بنابراین اگر می‌خواهید از تخم شنبلیله برای رفع یبوست استفاده کنید، مقدار کمی از آن را کوبیده و سه وعده در روز، صبح، ظهر و شب و در هر بار یک قاشق مرباخوری از این پودر میل کنید. می‌توانید این پودر را به کمک آب میل کنید.
۱۲- دمکرده گل سرخ (محمدی) روزی یک لیوان هم به عنوان یک داروی ملین میتوان استفاده کرد.
۱۳- آلو را فراموش نکنید؛ یکی از قدیمی‌ترین راههای درمان یبوست آلو یا آب آلو باشد. این میوه به عنوان یک ملین طبیعی عمل می‌کند به این دلیل که حاوی مقادیر فراوانی فیبر است و سوربیتول نیز دارد. سوربیتول مدفوع را نرم می‌کند، زیرا یک کربوهیدرات طبیعی است که به راحتی جذب نمی‌شود، و به این ترتیب مقدار زیادی آب در هنگام عبور از روده جذب می‌کند و بر حجم مدفوع می‌افزاید. با این حال مراقب باشید، مصرف بیش از حد سوربیتول می‌تواند گاز ایجاد کند و مدفوع را بیش از اندازه نرم کند.
۱۵- استفاده از روغن کرچک؛ روغن کرچک برای درمان یبوست به عنوان یک ملین محرک عمل می‌کند و روده بزرگ و کوچک را تحریک کرده و به حرکات روده بهبود می‌بخشد. برای تاثیر بیشتر دو قاشق چای خوری روغن کرچک را با معده خالی بخوریدمی‌توانید برای بهبود طعم و مزه از آبمیوه استفاده کنید. توجه شود که روغن کرچک را نباید به صورت مداوم و برای مدت زمان طولانی استفاده کنید.
۱۶- ورزش کردن یکی از روش‌های موثر درمان یبوست محسوب می‌شود. ورزش کردن باعث تحریک عملکرد روده می‌شود و با حرکت دادن غذا در روده به رفع یبوست کمک می‌کند. به طور کل ۳۰ دقیقه ورزش در طول روز و به مدت ۳ روز در هفته برای رفع مشکل یبوست و حرکات منظم روده کافی خواهد بود. در حین ورزش کردن مصرف آب و مایعات را فراموش نکنید.
۱۷- مصرف آب به میزان کافی؛ هر انسانی اگر محدودیت پزشکی نداشته باشد باید روزانه ۸ لیوان مایعات مصرف کند. از طریق نوشیدن آب، بدن هیدراته شده و هضم غذا آسان انجام می‌گردد. هنگامی که بدن به اندازه کافی آب دریافت کند، دستگاه گوارش می‌تواند مواد مغذی را جذب و مواد زائد را به راحتی انتقال داده و دفع نماید.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی معده درد
اگر دچار یبوست شدید، چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
- برخی مطالعات، آب گازدار را برای مقابله با یبوست، موثرتر از آب ساده می دانند. به خصوص برای افرادی که دارای یبوست مزمن ایدوپاتیک یا سندرم روده تحریک پذیر می باشند.
- مایعات گرم، به ویژه هنگام صبح، بنوشید.
- غذا نخوردن باعث بروز یبوست می شود اگر صبحانه و نهار نخورید، چیزی برای حرکت کردن در روده وجود ندارد و در نتیجه در آن زمان حرکت روده نخواهید داشت. بنابراین بهتر است در طول روز سه وعده غذایی اصلی و دو میان وعده بخورید.
- میوه و سبزی بیشتری را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید
- در صورت نیاز، از مسهل (نرم کننده مدفوع) مانند دوکوزات یا مُلینی مانند منیزیم هیدروکسید استفاده کنید. از ملین‌ها بیش از دو هفته استفاده نکنید مگر آنکه با پزشکتان مشورت کرده باشید. اگر خودسرانه استفاده کنید، ممکن است علائم یبوست را بیشتر تجربه کنید.
آب یک لیمو ترش را گرفته و با یک فنجان آب گرم ترکیب کنید
۲- آب یک لیمو ترش را گرفته و با یک فنجان آب گرم ترکیب کنید. سپس بنوشید.
۳- ملاس بلک سترپ (عصاره‌ای غلیظ که در روند تهیه شکر از چغندر قند و یا نیشکر تولید می‌شود) را همراه یک فنجان چای گرم مصرف کنید.
۴- مصرف یک یا دو فنجان قهوه در روز؛ کافئین به تقویت دستگاه گوارش کمک می‌کند.
۵- فیبر طبیعی: لوبیا، زردآلو، نان کامل، انواع آلوها، سیب و گلابی، آجیل، سیب‌زمینی (سرخ کرده آن را مصرف نکنید!)
۷- یک قاشق چایخوری جوش شیرین را با یک چهارم فنجان آب گرم مخلوط کرده و بنوشید. جوش شیرین در درمان یبوست و روان کردن شکم بسیار موثر است.
۸- مصرف ژل آلوئه ورا
خیلی اوقات، ایجاد یکسری تغییرات سالم در عادات غذایی و ورزش می‌تواند به درمان یبوست کمک کند. اما اگر شما این نکات را برای مدت ۳ هفته رعایت کردید و متوجه هیچ تغییری در برنامه اجابت مزاج خود نشدید، با دکتر خود در این مورد مشورت کنید. او ممکن است برای مدت چند روز یک ملین را برای شما تجویز کند. اگر شما به هر دلیل متوجه وجود خون در مدفوع، درد شکم، و یا از دست دادن وزن بدون علت مشخص شدید نیز باید هر چه سریعتر با دکتر خود تماس بگیرید.
متخصص گوارش تعیین خواهد کرد که چه زمانی بیمار به داروهای ملین نیاز خواهد داشت و کدام نوع بهتر است مورد استفاده قرار گیرد. نوع خوراکی این داروها، بصورت مایع، قرص، آدامس، پودر و فرم کپسولی در دسترس هستند.
گاهی برای درمان مشکل یبوست، مستقیماً به سراغ دلیل خاص آن می‌روند. به عنوان مثال، ممکن است پزشک توقف مصرف برخی داروها و یا انجام عمل جراحی را برای اصلاح مشکلات مقعدی مانند پرولایس رکتوم (عارضه‌ای که به علت آن بخش پایینی روده از داخل مقعد خارج می‌شود) توصیه کند. جراحی برداشتن بخشی از روده‌ی بزرگ نیز می‌تواند راهکاری برای درمان افراد مبتلا به علائم شدید ناشی از تنبلی روده‌ی بزرگ باشد. با این حال فواید این جراحی در مقایسه با عوارض احتمالی آن که شامل درد شکم و اسهال می‌شوند، باید مورد ارزیابی قرار گیرند.
یبوست در دوران بارداری
اکثر زنان باردار ممکن است در دوران بارداری خود از مشکل یبوست ناشی از بارداری رنج ببرند. در واقع، ایجاد شدن تغییرات هورمونی در دوران بارداری خانم ها، دستگاه گوارش زنان باردار را تنبل کرده و در نتیجه، باعث کم شدن دفعات اجابت مزاج در بدن آن ها خواهد شد، که در حالت کلی، با پیشرفت این روند، مشکل یبوست در بارداری در بدن این افراد به وجود خواهد آمد.
علاوه بر این زمانی که جنین در داخل رحم مادر باردار خود رشد می کند، ممکن است فشار وارده بر ناحیه لگن مادرش را افزایش دهد که این حالت هم به نوبه خود منجر به بروز مشکل یبوست در بدن آن ها خواهد شد.
در بدن زنان حامله، فشار وارده بر مثانه به دلیل بزرگ شدن رحم آن ها با پیشرفت دوران بارداری افزایش می یابد، به همین علت این افراد به خاطر درد معده و کم شدن فضای آن تمایل زیادی به مصرف مایعات و مواد غذایی ندارند. در نتیجه، بدن این اشخاص در گذر زمان با کمبود آب و مایعات دیگر مواجه شده و سبب بروز مشکل یبوست در بارداری این افراد می شود.
در واقع، عدم وجود مایعات به اندازه کافی، باعث سفت شدن مدفوع در بدن زنان باردار گردیده و اجابت مزاج آن ها را با مشکل مواجه خواهد نمود. بنابراین، زنان باردار مخصوصا اگر در فصل های گرم حامله شده اند، باید اطمینان حاصل کنند که مقدار آب مصرفی آن ها در طول روز به اندازه کافی بوده است.
تغذیه نامناسب، یکی دیگر از دلایل ابتلا به یبوست در دوران بارداری است. به این نحو که ممکن است زن باردار بیش از میزانی که بدنش کالری نیاز دارد مواد غذایی مصرف کند و از طرفی به دلیل بارداری، فعالیت‌های کم تری را انجام دهد و همین امر نیز عاملی است برای ابتلا به یبوست.
علاوه بر این در دوران پس از بارداری و شیردهی هم عموماً به دلیل توجه بیش تر مادران بیش تر به نوزاد، آب بدن مادر کم شده و به واسطه شیردهی و عدم نوشیدن مایعات کافی، مادران دچار یبوست و در پی آن مبتلا به بیماری های مقعدی می‌شوند.
یبوست در کودکان
یبوست در کودکان به صورت به تأخیر افتادن عمل دفع و مشکل در عبور مدفوع برای یک دوره حداقل ۱ ماه در نوزادان و کودکان نو پا و ۲ ماه در کودکان بزرگتر است. دفع مدفوع سفت و سخت و بزرگتر از حد معمول در کودکان دردناک است.
یبوست در کودکان بیماری بسیار رایجی است. یبوست در سه دوره از زندگی کودکان شایع‌تر می‌شود. دوره اول زمانی است که برای اولین بار غلات، حبوبات و مواد غذایی جامد به رژیم غذایی نوزاد افزوده می‌شود. دوره دوم در حین آموزش خبر کردن مدفوع و رفتن به توالت و دوره سوم در حدود سن شروع مدرسه اتفاق می‌افتد.
برخی از کودکان مبتلا به یبوست به طور منظم از درد شکم به خصوص بعد از غذا شکایت می‌کنند. گاهی اوقات، عبور مدفوع حجیم و سخت ممکن است یک پارگی کوچک در مقعد (شقاق مقعد) کودک ایجاد کند. شقاق مقعد برای کودکان بسیار دردناک‌تر و غیر قابل تحمل‌تر از بزرگسالان است که در صورت وجود آن رگه‌هایی از خون قرمز روشن در خارج از مدفوع یا بر روی دستمال توالت مصرفی دیده خواهد شد.
در ۹۵ درصد از کودکان، یبوست ناشی از عادات غذایی و مشکلات رفتاری است. یبوست با علل تغذیه‌ای و رفتاری یبوست عملکردی نامیده می‌شود. رژیم غذایی کم آب و کم فیبر، فاقد میوه و سبزیجات باعث یبوست می‌شود.
درمان یبوست در کودکان بستگی به علت به وجود آورنده آن دارد. در یبوست‌های عملکردی اقدامات درمانی شامل:
۱- تغییر در رژیم غذایی
تغییرات رژیم غذایی در کودکان شامل دادن ۳۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر آب آلو، گلابی یا سیب روزانه است. در نوزادان کمتر از ۲ ماه، ۱ قاشق چای خوری (۵ میلی لیتر) از شربت ذرت را می توان به برنامه‌ی غذایی کودک در صبح و شب اضافه کرد. نوزادان و کودکان بزرگتر باید به مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات و حبوبات حاوی فیبر بالا تشویق شوند و مصرف غذاهای یبوست‌آور مانند شیر و پنیر کم شود. دادن غذاهای حاوی فیبر فراوان در کنار مایعات باعث می‌شود مدفوع حجیم، نرم و دفع آن برای کودک آسان شود. ورزش و فعالیت بدنی نیز به اجابت مزاج کودک کمک می‌کند.
در کودکانی که به تازگی از شیر گرفته می‌شوند و مستعد یبوست هستند، توصیه می‌شود حتماً مواد غذایی حاوی فیبر بالا مانند میوه، سبزیجات، غلات و نان سبوس‌دار داده شود. تغییر رژیم غذایی کودک به یک رژیم پر فیبر ظاهراً آسان است اما عملی کردن آن اغلب مشکل خواهد بود.
۲- اصلاح رفتار
رفتارهای غلط کودکان نیاز به آموزش و اصلاح دارد. کودکان باید به رفتن به توالت بعد از مصرف وعده‌های غذایی به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه تشویق شوند. نشستن در توالت بعد از صرف غذا به انجام عمل دفع کمک خواهد کرد، زیرا غذا خوردن خود حرکت گوارشی را تحریک می‌کند.کودکان اغلب به حرکات روده‌ای و احساس دفع بی‌توجهی می‌کنند و آن را نادیده می‌گیرند. این روش به منظم شدن حرکت روده‌ای کمک می‌کند.
۳- نرم کننده های مدفوع و مسهل
اگر یبوست کودک به اصلاح رفتاری و تغییر در رژیم غذایی پاسخ ندهد، ممکن است پزشک داروهای خاصی که در نرم کردن مدفوع مؤثر هستند و داروهای افزایش‌دهنده حرکت خود به خودی روده و دستگاه گوارش را توصیه کند. این داروها شامل پلی اتیلن گلیکول، لاکتولوز، روغن‌های معدنی، شیر منیزی (هیدروکسید منیزیم)، سنا و بیزاکودیل است. بسیاری از این داروها اکنون در دسترس و بدون نسخه قابل تهیه هستند.
با این حال، دوز این داروها باید بر حسب وزن، سن و شرایط کودک و همچنین شدت یبوست تجویز شود. بنابراین، پدر و مادرها باید از مصرف خودسرانه‌ی دارو برای کودک خود بپرهیزند و حتماً با نظر پزشک و میزان و مقدار توصیه شده استفاده کنند. هدف از درمان دارویی نرم شدن مدفوع و اجابت مزاج آسان است.
در موارد شدیدتر یبوست گزینه‌های دیگر شامل تنقیه ملایم در بیمارستان و عواملی مانند روغن معدنی با مقادیر زیادی از مایعات خوراکی را تجویز می‌کنند، اگر این درمان‌ها نیز بی‌اثر بود، ممکن است نیاز به بستری کودک باشد.
در نوزادان معمولاً نمی‌توان هر درمانی را استفاده کرد و اغلب نیاز به درمان خاصی نیست و به طور معمول، یک شیاف گلیسیرین کافی است. در نوزادان شیر مادر خوار باید شیردهی ادامه داده شود و در نوزادان شیر خشکی بهتر است با نظر پزشک نوع شیر خشک تغییر کند. بعد از چهار ماهگی با نظر پزشک میتوان مقدار کمی آب جوشیده و ولرم نیز به نوزاد داد.
برای حفظ دفع مدفوع منظم، برخی از کودکان نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی (مانند پسیلیوم) است که بدون نسخه هم قابل تهیه هست ولی باید دقت کرد که حتماً باید میزان کافی آب در روز بنوشند تا دارو مؤثر واقع شود. ماساژ شکم کودک به آرامی نیز به عنوان یک اقدام کمکی می‌تواند در فعالیت و حرکات روده‌ای مفید باشد.
هنگامی که یبوست کودک نتیجه‌ی مصرف داروها و یا سم است، باید علاوه بر درمان آن، علت اصلی را نیز اصلاح و برطرف نمود. در یبوست‌های آلی که معمولاً یک بیماری زمینه‌ای یا اختلال مادرزادی کودک را مستعد ابتلا به یبوست کرده است، باید علاوه بر رفع یبوست فعلی، اقدامات درمانی لازم برای رفع علت اصلی نیز صورت گیرد
منبع: webmd.com
ترجمه: وبسایت فرادید
