تولید جنین تعیین جنسیت شده گاو با نژاد ممتاز

به گزارش کلیک، محمد مهدی نادری عضو هیات علمی گروه جنین‌شناسی پژوهشگاه ابن‌سینا علاوه بر اشاره به تکنیک تولید جنین تعیین جنسیت ‌شده گاو با امکان تولید سالانه ۶۰ گوساله ماده، گفت: از دی ماه سال گذشته موفق به تولید ۲۰۰ دز جنین شده‌ایم.

وی گفت: با توجه به مشکل کمبود آب و در پی آن کاهش خوراک دام، تولید گاوهای شیر ده که به لحاظ ژنتیکی بتوانند حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم شیر تولید کنند بسیار حائز اهمیت است. نادری در ادامه افزود: بطور معمول یک گاو ۳ تا ۵ باز زایمان دارد که تقریبا نیمی از جنین‌ها ماده و مابقی نر هستند، این در حالی است که تولید گاو ماده به منظور شیردهی اهمیت خاصی دارد.

با مطالعاتی که از ۱۵ سال پیش توسط دکتر شیرازی به عنوان بنیان‌گذار بیوتکنولوژی تولید مثل در حیوانات مزرعه‌ای آغاز گردید، اکنون می‌توانیم از یک گاوه پر تولید که بر پایه تست‌های ژنومیک انتخاب می‌شود سالانه ۵۰ تا ۶۰ گاو ماده تولید کنیم.

نادری در مورد اساس این تکنیک شرح داد که با استفاده از سونوگرافی، تخمک را از گاو‌های پرتولید گرفته و با بهترین اسپرم لقاح می‌دهند تا جنین شکل گرفته ممتاز باشد. پس از ۷ روز که جنین شکل گرفت آن را فریز کرده و در آخر به گاو گیرنده که از بین گاوهای کم تولید انتخاب شده، منتقل می‌گردد. به این ترتیب به تدریج به جمعیت گاوهای پر تولید افزوده شده تا طی چند نسل گاوهای کم تولید کاهش یافته و کل گله به گاوهای پرتولید تبدیل شوند که با همان تعداد قبل می‌توانند میزان شیر بیشتری تولید کنند.

وی خاطر نشان کرد که با این روش هزینه‌ها کاهش خواهد یافت، گفت: اکثر گاوهای پر تولید نسبت به استرس گرمایی و ابتلا به بیماری حساس هستند، اما در این روش از تست‌های ژنومیک برای انتخاب بهترین گاوهای مقاوم به بیماری استفاده می‌شود.

نادری گفت: از سال گذشته که شروع به کار کردیم از ۹ گاو نژاد جرزی برای گرفتن تخمک استفاده کردیم و توانستیم ۲۰۰ دز جنین تولید کنیم. این جنین ها به چند گاوداری ارسال شده و نتایج آزمایش بالینی و میزان گیرایی آبستنی آنها نیز موفقیت آمیز بوده است. همچنین در حال پیگیری برای فروش جنین ها به چند گاوداری دیگر نیز هستیم.

نادری خاطر نشان کرد که در روش‌های قدیمی تولید جنین، بعد از هورمون‌تراپی، جنین به بدن گاو منتقل می‌شود، بیان کرد: در روش‌های قدیمی چند جنین بدون تعیین جنسیت تولید می‌شود و به گاو گیرنده انتقال می‌یافت. این روش‌ها مشکلاتی نیز داشت از قبل اختلال در روند تولید گاوهای دهنده جنین و انتظار تعداد زیادی گاوهای گیرنده جنین است که برای یک گاوداری صنعتی مقرون‌ به‌ صرفه نیست.

وی افزود: در روش جدید با سونوگرافی تخمک گرفته می‌شود و جنین در شرایط آزمایشگاهی تولید می‌گردد. در این روش علاوه بر صرفه‌جویی در استفاده از اسپرم‌های ماده‌زا، امکان بیوپسی از جنین و بررسی‌های ژنومیک قبل از انتقال فراهم است. جنین‌های تولیدی فریز شده و امکان نگهداری طولانی مدت را دارند. در این روش با سونوگرافی هر ۴ تا ۵ روز یکبار از تخمدان گاو تخمک گرفته می‌شود و با روش های مولکولی مانند FISH یا Single cell PCR جنسیت جنین تعیین می‌گردد و بدین ترتیب انتقال جنین‌های ماده امکان پذیر می‌باشد.

عضو هیات علمی گروه جنین‌شناسی با تشریح تکنیک فیش (Fish) گفت: در این روش مولکولی از قطعات DNA که با رنگ فلورسنت همراه شده برای تعیین جنسیت جنین استفاده می‌کنیم، بدین ترتیب که رنگ جنین نر و ماده زیر میکروسکوپ فلورسنت با یکدیگر متفاوت است. بر خلاف حالت عادی که یک گاو ظرف ۴ الی ۵ سال تنها ۴ تا ۵ گوساله به دنیا می‌آورد، با این روش از یک گاو سالانه ۵۰ تا ۶۰ جنین تولید خواهد شد.

وی تولید جنین از نژادهای مختلف گاو مانند گاوهای شیری، گوشتی و دو منظوره (هیبریدشیری-گوشتی) را یکی از هدف‌های اصلی این طرح دانست و ادامه داد: گوساله‌های متولد شده از نژاد دو منظوره سریعتر از گوساله‌های نژاد سیری وزن می‌گیرند، همچنین میزان شیر تولیدی این نژاد نیز با گاوهای شیری قابل رقابت است به همین دلیل گاوهای دو منظوره به ویژه به صورت نیمه‌ صنعتی بسیار مقرون به صرفه‌تر خواهد بود.

نادری به سیاست‌های بالادستی وزارت جهاد کشاورزی در زمینه تولید گاوهای دو منظوره اشاره کرد و گفت: بر این اساس باید ۲۰ درصد از جمعیت گاوهای کشور را نژاد دومنظوره یعنی شیری-گوشتی تشکیل دهد؛ چراکه این نژادها ضمن حفظ میانگین مطلوب تولید شیر، وزن‌گیری بهتری نسبت به سایر نژادها داشته و در برابر بیماری‌ها نیز مقاومت بیشتری دارند؛ به همین دلیل هزینه‌های دامپزشکی گاوداری‌ها کاهش می‌یابد، به علاوه باروری آنها نیز نسبت به نژادهای خالص گوشتی و یا خالص شیری بهتر است.