جزيیات استراتژی جدید ترامپ در قبال ایران

سرانجام پس از هفته‌ها کشمکش و اظهارات خصمانه مقامات آمریکایی علیه برجام و برنامه موشکی ایران، کاخ سفید جزییاتی از استراتژی جدید دونالد ترامپ را درباره ایران اعلام کرد.

کاخ سفید اعلام کرده است که ترامپ این استراتژی را بعد از رایزنی با تیم امنیت ملی خود مشخص کرده است. بر اساس این استراتژی قرار است ترامپ نظارت بر اجرای توافق هسته‌ای را تشدید کند، رویکرد سخت‌تری درباره ایران در پیش‌ بگیرد و فشارها را بر ایران به دلیل برنامه موشکی افزایش دهد.

بر اساس آنچه که اعلام شده به نظر می‌رسد که ترامپ قصد ندارد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را اعلام کند و احتمالا تنها عدم پایبندی ایران به برجام را اعلام خواهد کرد تا کنگره آمریکا خود بر اساس گزارش کاخ سفید تصمیم بگیرد.

گفته می‌شود که این استراتژی جدید آمریکا علیه ایران که بر اساس ادعاهای واشنگتن تعیین شده است، حاصل ٩ ماه بررسی و محاسبه با کنگره، متحدان نزدیک آمریکا و تیم امنیت ملی این کشور درباره چگونگی حفظ منافع امنیتی آمریکا به بهترین شکل ممکن است. این استراتژی جدید شامل سه هدف کلیدی است؛ تشدید نظارت بر توافق هسته‌ای به گونه‌ای که دستیابی ایران به یک سلاح را سخت‌تر می‌کند، رسیدگی به برنامه موشکی بالستیک ایران و مقابله با فعالیت‌های ایران که واشنگتن می‌گوید منجر به بی‌ثباتی در منطقه خاورمیانه می‌شود.

به‌ نظر می‌رسد که ترامپ تمام تلاش خود را برای خارج‌شدن از توافق هسته‌ای به کار بسته است؛ اما هیچ‌کسی در کاخ سفید با این تصمیم او موافق نبوده است. روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست در گزارشی درباره این اختلاف نظرها نوشته است: «دونالد ترامپ در جلسه‌ای در اواسط جولای از کوره در رفت. او از مشاورانش پرسید که چرا باید سیاست شکست‌خورده اوباما در قبال ایران را ادامه دهد و از توافق هسته‌ای که فاجعه‌آمیز می‌داند، پشتیبانی کند؟»

او بشدت از استدلال‌های رکس تیلرسون وزیر خارجه، جیمز متيس وزیر دفاع و دیگران در مورد این‌که برجام با وجود نواقص، منافعی در بردارد، عصبانی شد. او نمی‌خواست برجام را تأیید کند و بگوید ایران به آن پایبند بوده است. یک منبع آگاه گفت: او در جلسه با تیم امنیت ملی بسیار عصبانی شد. واضح بود که گرفتار شده است. بنابراین مک مستر، مشاور امنیت ملی ترامپ و سایر مشاوران طرحی جدید تهیه کرده‌اند. مک مستر دریافته بود که دیگر نمی‌تواند دفعه بعد با دو گزینه تأیید یا عدم تأیید به جلسه با ترامپ بازگردد؛ بنابراین تیمی را به تهیه گزینه‌هایی ازجمله گزینه عدم تأیید که کنگره را نیز دخیل می‌کند و بلافاصله منجر به نقض توافق نمی‌شود، موظف کرد. این تلاش منجر به تهیه سیاست و رویکرد جدیدی در قبال ایران و توافق شد که قرار است ترامپ اعلام کند.

بر این اساس ترامپ قرار است بگوید كه توافق در جهت منافع آمریکا نیست؛ البته در عین حال توصیه به بازگشت تحریم‌های هسته‌ای نمی‌کند. این گزارش‌ها نشان می‌دهد که تیم امنیت ملی ترامپ در ماه‌های اخیر تا چه حد مشغول ترسیم روابط آینده با ایران و برجام بوده‌اند. این عصبانیت‌ها در جلسات داخلی کاخ سفید نشان‌دهنده انگیزه و علاقه ترامپ برای اقدام فوری است که با دیپلماسی دفع شده است.

راه‌حل تیم ترامپ به نوعی است که توافق را حفظ می‌کند اما ایران و متحدان آمریکا را در وضع هشدار قرار می‌دهد که ترامپ مایل است از برجام خارج شود. ترامپ درواقع قرار است شروط جدید آمریکا برای ماندن در برجام را به ١+٥ و کنگره اعلام کند. او همچنین ممکن است تحریم‌هایی را علیه سپاه اعلام کند.

درواقع ترامپ با این اقدام خود توپ را به زمین کنگره می‌اندازد تا تصمیم بعدی بر عهده آنها باشد. کاخ سفید البته قصد دارد از توصیه به کنگره برای اعمال مجدد تحریم‌های هسته‌ای خودداری کند. این موضوع برای لایحه جدیدی که شروط ترامپ برای باقی ماندن در برجام را تنظیم می‌کند زمان می‌خرد. همچنین اهرم فشار آمریکا بر متحدان اروپایی که خواهان عدم مذاکره مجدد هستند را نیز افزایش می‌دهد.

البته کنگره نیز نشان داده که چندان در قبال ایران انعطاف ندارد. روز گذشته کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در نشستی متن قانون «موشک‌های بالستیک ایران و اجرای تحریم‌های بین‌المللی» را تصویب کرد.

طرح موسوم به HR١٦٩٨ (قانون موشک‌های بالستیک ایران و اجرای تحریم‌های بین‌المللی) با هدف افزایش تحریم‌ها علیه ایران در ارتباط با برنامه موشکی بالستیک این کشور است. برد شرمن، نماینده دموکرات ایالت کالیفرنیا در کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، در جلسه بررسی متن قانون افزایش تحریم‌های ایران به سبب برنامه موشکی این کشور گفت: ما به سختگیرانه‌ترین تحریم‌ها با بهترین توضیحات نیاز داریم تا پیامی را به ایران و متحدان‌مان در اتحادیه اروپا مخابره کنیم. طرح افزایش تحریم‌های ایران با حمایت گسترده دو حزب آمریکا همراه است. لوئیس فرنکل، نماینده دموکرات ایالت فلوریدا نیز در این نشست گفت: عدم تأیید برجام بحرانی است که به دست خودمان ایجاد می‌شود. این توافق نیازمند بررسی بیشتر و نه کنار گذاشتن آن است. تام گرت، نماینده جمهوریخواه ایالت جورجیا نیز مدعی شد: ایران به برجام پایبند نبوده است؛ این توافق به مثابه یک شکست و ایران یک تهدید بزرگ در آینده است.

در عین‌ حال و در حالی‌که آمریکا خود را برای اجرای استراتژی جدیدش در قبال ایران آماده می‌کند، رکس تیلرسون، وزیر امورخارجه آمریکا در تماس‌های تلفنی جداگانه با مقامات ارشد روسیه، انگلیس، فرانسه و چین در مورد ایران گفت‌وگو کرده است. خبرگزاری رویترز گزارش داده که این گفت‌وگوها حول محور برجام انجام شده است.

گفت‌وگوی تیلرسون با دیگر کشورهای امضا‌کننده برجام در حالی انجام می‌شود که این کشورها طی روزهای گذشته صراحتا اعلام کرده‌اند که به برجام پایبند خواهند ماند و از آمریکا نیز می‌خواهند که به برجام پایبند بماند.

سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن روز پنجشنبه هفته گذشته با بیان این‌که توافق هسته‌ای به اهداف تعیین‌شده‌اش دست یافته است، گفت: کشورهای اروپایی به کنگره آمریکا اعلام کرده‌اند که این توافق باید حفظ شود.

فرانسه، آلمان، انگلیس و اتحادیه اروپا که به همراه آمریکا، روسیه و چین بر سر توافق هسته‌ای مذاکره کرده‌اند، قصد دارند توافق را حفظ کنند و امیدوارند که قانونگذاران آمریکایی تحریم‌های مرتبط هسته‌ای که به موجب این توافق لغو شده‌اند را دوباره اعمال نکنند. دیوید اوسولیوان، سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن به بلومبرگ گفت: من و همکاران بریتانیایی، فرانسوی و آلمانی‌ام با کنگره رایزنی کرده‌ایم تا آنها را از موضع خود آگاه کنیم؛ توافق هسته‌ای کارساز بوده و باید آن را حفظ کنیم. وی افزود: در برهه کنونی شک و تردید، ما اروپایی‌ها می‌خواهیم تأکید کنیم که این توافق خوبی است. اوسولیوان در این‌باره گفت: توافق تنها در مورد یک موضوع بود؛ ما هرگز نمی‌خواستیم [با این توافق] تمام مشکلاتی را که با ایران داشتیم، حل کنیم.

یک مقام فرانسوی که خواست نامش فاش نشود، گفت که اروپایی‌ها می‌توانند تحریم‌های بیشتر در صورت ادامه برنامه موشکی بالستیک ایران را بررسی کنند اما موضوع موشک‌ها و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران باید از توافق هسته‌ای جدا باشد. این مقام فرانسوی افزود: دیپلمات‌های کشورمان در واشنگتن به همراه همتایان خود از انگلیس و آلمان گفت‌وگوهایی مفصل با اعضای کنگره در یک‌ماه گذشته داشته‌اند و آنچه دریافتیم این بود که آنها تمایل کمی برای وضع مجدد تحریم‌های مرتبط هسته‌ای علیه ایران دارند. دولت آلمان نیز اعلام کرد که برای حفظ اتحاد جهانی در صورتی که رئیس‌جمهوری آمریکا توافق هسته‌ای ایران و گروه ١+٥ را تأیید نکند، تلاش خواهد کرد. به گزارش رویترز، استفان سیبرت، سخنگوی دولت آلمان روز جمعه به خبرنگاران گفت که کشورش برای ادامه این اتحاد جهانی در صورتی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کند پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید نخواهد کرد، تلاش می‌کند.