قربانیان تاریخی زلزله غرب کشور
وقوع زمین‌لرزه شدید ۳/ ۷ ریشتری در استان‌های غربی کشور علاوه‌بر تلفات و خسارات جانی که به‌جا گذاشت، منجر به تخریب تعدادی از آثار تاریخی کشور نیز در نواحی نزدیک به کانون زلزله شد. هرچند «بیستون» که از جمله آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی سازمان ملل است، به‌دلیل ماهیت ساختاری آن که در دل کوه واقع شده و به‌رغم نزدیکی به محل وقوع زلزله هیچ آسیبی ندیده، اما به گفته مسوولان اداره‌کل میراث فرهنگی استان‌های ایلام و کرمانشاه، حداقل ۱۲ بنای تاریخی در این دو استان آسیب دیده است و شهر تاریخی سیمره آسیب جدی دیده است. در این بین البته خوشبختانه «طاق‌بستان» آسیبی ندیده است.
کد خبر :
۴۵۸۵۷
بازدید :
۱۹۸۴
وقوع زمین‌لرزه شدید ۳/ ۷ ریشتری در استان‌های غربی کشور علاوه‌بر تلفات و خسارات جانی که به‌جا گذاشت، منجر به تخریب تعدادی از آثار تاریخی کشور نیز در نواحی نزدیک به کانون زلزله شد. هرچند «بیستون» که از جمله آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی سازمان ملل است، به‌دلیل ماهیت ساختاری آن که در دل کوه واقع شده و به‌رغم نزدیکی به محل وقوع زلزله هیچ آسیبی ندیده، اما به گفته مسوولان اداره‌کل میراث فرهنگی استان‌های ایلام و کرمانشاه، حداقل ۱۲ بنای تاریخی در این دو استان آسیب دیده است و شهر تاریخی سیمره آسیب جدی دیده است. در این بین البته خوشبختانه «طاق‌بستان» آسیبی ندیده است.
اماکن آسیب‌دیده
اما بر اثر زلزله مهیب یکشنبه شب که کانون آن در نزدیکی مرز ایران و عراق گزارش شده، صدها نفر در این استان جان خود را از دست دادند. علاوه‌بر نگرانی‌هایی که برای نجات جان افرادی که همچنان در زیر آوارها باقی مانده‌‌اند وجود دارد، با توجه به‌شدت بالای این زمین‌لرزه و از همان ساعات ابتدایی، نگرانی‌هایی جدی در خصوص آسیب احتمالی ابنیه تاریخی مناطق زلزله‌زده شکل گرفت؛ به‌ویژه که با وجود تجربه تلخ زلزله ۶/ ۶ ریشتری شهر بم در سال ۸۲ که منجر به تخریب کامل ارگ ۲۵۰۰ ساله این شهر که عظیم‌ترین سازه خشتی جهان و یکی از مهم‌ترین میراث تاریخی در ابعاد جهانی بود، حساسیت‌ها در مورد سلامت میراث تاریخی نقاط مختلف کشور پس از بروز هر زلزله‌ای بیشتر شده است.
اما بر اثر زلزله مهیب یکشنبه شب که کانون آن در نزدیکی مرز ایران و عراق گزارش شده، صدها نفر در این استان جان خود را از دست دادند. علاوه‌بر نگرانی‌هایی که برای نجات جان افرادی که همچنان در زیر آوارها باقی مانده‌‌اند وجود دارد، با توجه به‌شدت بالای این زمین‌لرزه و از همان ساعات ابتدایی، نگرانی‌هایی جدی در خصوص آسیب احتمالی ابنیه تاریخی مناطق زلزله‌زده شکل گرفت؛ به‌ویژه که با وجود تجربه تلخ زلزله ۶/ ۶ ریشتری شهر بم در سال ۸۲ که منجر به تخریب کامل ارگ ۲۵۰۰ ساله این شهر که عظیم‌ترین سازه خشتی جهان و یکی از مهم‌ترین میراث تاریخی در ابعاد جهانی بود، حساسیت‌ها در مورد سلامت میراث تاریخی نقاط مختلف کشور پس از بروز هر زلزله‌ای بیشتر شده است.
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور با اعلام آسیب دیدن برخی از آثار و بناهای تاریخی در استان‌های کرمانشاه و ایلام اظهار کرد: «در جریان این زلزله ۵ اثر تاریخی کرمانشاه شامل کاروانسرای شاه عباسی، عمارت خسرو و چهارقاپی در شهرستان قصر شیرین، قلعه یزدگرد در شهرستان دالاهو و زیج منیژه در سرپل ذهاب دچار آسیب شدند.» علی‌اصغر مونسان افزود: «براساس اعلام نظر کارشناسان اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان ایلام، گچبری‌های شهر تاریخی سیمره، قلعه میرغلام هاشمی و قلعه پور اشرف در دره شهر، قلعه والی و کاخ فلاحتی در مرکز استان، بنای والی کهره در شهرستان چرداول و پشت قلعه در شهرستان آبدانان دچار ترک خوردگی در دیوارهای اصلی شده‌اند.» با این حال بنابر اعلام مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی استان ایلام، بر اثر این زمین‌لرزه شهر تاریخی سیمره آسیب جدی دیده است. در این میان این نکته قابل توجه است که وجه اشتراک بناهای آسیب‌دیده استفاده از خشت، آجر و مصالح بومی در سازه آنها است.
میراث جان‌به‌در برده
در همین حال، مدیر پایگاه جهانی «بیستون و طاق بستان» اعلام کرده که پس از بررسی‌هایی که از زمان وقوع زمین‌لرزه از طرف کارشناسان و پرسنل این مجموعه آغاز شد، هیچ آسیبی به آثار موجود در این محدوده نرسیده است. شدت این زمین‌لرزه به‌حدی بوده که در استان‌های مرکزی کشور نیز احساس شده است. در همین خصوص مدیران کل میراث فرهنگی استان‌های کردستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، همدان، خوزستان، لرستان، زنجان و مرکزی که از جمله استان‌هایی بودند که زلزله در آنها احساس شده است، اعلام کردند زمین‌لرزه مذکور هیچ آسیبی به اماکن و میراث تاریخی این استان‌ها وارد نکرده است.
در همین حال، مدیر پایگاه جهانی «بیستون و طاق بستان» اعلام کرده که پس از بررسی‌هایی که از زمان وقوع زمین‌لرزه از طرف کارشناسان و پرسنل این مجموعه آغاز شد، هیچ آسیبی به آثار موجود در این محدوده نرسیده است. شدت این زمین‌لرزه به‌حدی بوده که در استان‌های مرکزی کشور نیز احساس شده است. در همین خصوص مدیران کل میراث فرهنگی استان‌های کردستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، همدان، خوزستان، لرستان، زنجان و مرکزی که از جمله استان‌هایی بودند که زلزله در آنها احساس شده است، اعلام کردند زمین‌لرزه مذکور هیچ آسیبی به اماکن و میراث تاریخی این استان‌ها وارد نکرده است.
میراثی نحیف در مقابل زلزله
اما تخریب میراث و اماکن تاریخی کشور در پی وقوع زمین‌لرزه‌ها که هیچ تدبیری برای مقاوم‌سازی آنها اندیشیده نشده، یکی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های همیشگی بوده است. اغلب بناهای تاریخی ایران با خشت و مصالح بومی ساخته شده‌اند که از توانایی لازم برای مقاومت در برابر زلزله برخوردار نیستند. در همین خصوص رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ضمن اشاره به این مطلب که در بازسازی‌های صورت گرفته تاکنون توجهی به مقاوم‌سازی در برابر زلزله نشده، اظهار کرد: «با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده ایران حدودا هر ۱۰ سال یکبار، یک زلزله بالای ۷ ریشتری را تجربه می‌کند که ما با شرایط موجود بناهای تاریخی‌مان باید بگوییم این ساختمان‌ها حتی توانایی مقاومت در برابر قدرت کمتر از آن را هم ندارند؛ مساله‌ای که باید هرچه سریع‌تر مورد توجه قرار بگیرد.»
اما تخریب میراث و اماکن تاریخی کشور در پی وقوع زمین‌لرزه‌ها که هیچ تدبیری برای مقاوم‌سازی آنها اندیشیده نشده، یکی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های همیشگی بوده است. اغلب بناهای تاریخی ایران با خشت و مصالح بومی ساخته شده‌اند که از توانایی لازم برای مقاومت در برابر زلزله برخوردار نیستند. در همین خصوص رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ضمن اشاره به این مطلب که در بازسازی‌های صورت گرفته تاکنون توجهی به مقاوم‌سازی در برابر زلزله نشده، اظهار کرد: «با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده ایران حدودا هر ۱۰ سال یکبار، یک زلزله بالای ۷ ریشتری را تجربه می‌کند که ما با شرایط موجود بناهای تاریخی‌مان باید بگوییم این ساختمان‌ها حتی توانایی مقاومت در برابر قدرت کمتر از آن را هم ندارند؛ مساله‌ای که باید هرچه سریع‌تر مورد توجه قرار بگیرد.»
محمد شکرچی‌زاده با توضیح اینکه درحال حاضر برخی از دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه یزد به‌طور خاص روی این مساله تحقیق و پژوهش کرده‌اند، خاطرنشان کرد: «باید به کمک این مراکز آموزشی راه‌حل مشخصی برای مقاومت این بناها در برابر زلزله پیدا و آن را در حوزه استانداردهای کشور تعریف و مشخص کرد. این بناها علاوه‌بر زلزله در معرض خطرات دیگری از جمله هوازدگی و شرایط محیطی نیز هستند که باید توسط کارگروه ویژه تشکیل شده مورد بررسی قرار گرفته و دستورالعمل‌های نهایی برای آن صادر شود.»
وی استفاده از تجارب بین‌المللی را راهکار مناسبی در حل این مشکلات دانست و تصریح کرد: «بدون شک باید اقدامی همه‌جانبه انجام گیرد و تجارب سایر کشورها مانند استفاده از خشت تثبیت شده در این خصوص به‌کار گرفته شود.» حالا بناهای تاریخی آسیب‌دیده در این زلزله منتظر امدادهایی هستند که آنها را از تخریب بیشتر بازدارد.
۰
