حراج تهران و تنفس اجتماعی

دیدگاهی مدرنیستی می‌گفت یکی از نشانه‌های حال خوب جامعه، استقبال از رویدادهای هنری است، اما ایده معاصر معتقد است گاهی یک رویداد هنری می‌تواند تنفسی اجتماعی به وجود آورد؛ جمعه‌شب، هشتمین حراج تهران چنین نقشی را ایفا کرد: «برای نخستین‌بار یک زن صدرنشین مارکت مردانه ایران شد تا هوای تازه در اقتصاد هنر بدمد؛ جوانان نقش اول حراج تهران شدند.

جوانانی که دهه دوم و سوم زندگی‌شان را می‌گذرانند و اشتغال و معیشت به‌درستی همه دغدغه‌شان است، حضور پررنگی در این حراج هنری داشتند. قیمت تابلوها که اعلام می‌شد در میان خریداران چهره‌های بسیار جوانی به چشم می‌خورد که داوطلب خرید اثر بودند. حضور جوانان در آن‌سوی حراج هم پررنگ بود. نزدیک به یک‌سوم آثار حراجی به جوانان تعلق داشت؛ این آثار از سوی گالری‌های مختلف به حراج معرفی شده بود.

نکته مهم دیگر در حراج جمعه‌شب توجه به مدیوم عکس بود، مدیومی که پیش از این چندان طرفدار نداشت و آثارش با قیمت‌های پایین‌تری نسبت به دیگر مدیوم‌ها فروش می‌رفت. در هشتمین حراج تهران یک قطعه عکس دفاع مقدسی به یکی از رکوردهای حراج دست یافت تا عکاسان که همیشه گلایه دیده‌نشدن دارند هم امیدی تازه یابند، اما این همه ماجرای شب تماشایی حراج هشتم تهران نبود:

هشتمین حراج تهران که دومین دوره حراج اختصاصی هنر معاصر ایران بود، شامگاه جمعه، ٢٢ دی‌ماه با ارتقای رکورد خود و خلق دستاوردهای تازه برای هنر معاصر در هتل پارسیان آزادی برگزار شد.

همه ١٢٠ اثر ارایه‌شده در این حراجی در مجموع به مبلغ ١٤‌میلیارد و ٩٥٢‌میلیون تومان به فروش رسید که می‌توان آن را نویدی برای اقتصاد هنر ایران قلمداد کرد که تجلی بارز اقتصاد مقاومتی است؛ اهمیت این عدد زمانی بیشتر روشن می‌شود که در نظر داشته باشیم مدرنیست‌های بزرگ و صاحب‌نام مارکت مانند سپهری، تناولی، احصایی، عربشاهی، کاظمی، محصص و صدر در این حراجی حاضر نبودند و چنین حراجی‌ سال گذشته حدود ١٢‌میلیارد فروش داشت.

در این حراج آثار ٢٤ هنرمند برای نخستین‌بار به خریداران پیشنهاد شد، در عین حال این حراج نسبت به دور نخست خود شاهد ٦٤ تغییر در چینش هنرمندان بود که می‌توان آن را گامی مهم در فرآیند تنوع بخشیدن به مارکت هنر و نیز تقویت اشتغال هنرمندان و امرار معاش از راه هنر برای آنان قلمداد کرد.

برای نخستین‌بار یک زن عنوان گران‌قیمت‌ترین هنرمند را از آن خود کرد، سه اثر معاصر مرز ‌میلیارد را پشت سر گذاشت، یک قطعه عکس از دفاع مقدس مربوط به عملیات کربلای پنج با نزدیک به سه برابر رشد نسبت به قیمت پایه حایز بالاترین جهش شد و ٣٥ اثر بالای یکصد‌میلیون تومان چکش خورد.

فرمانفرماییان، یوسف‌زاده، مشیری
منیر فرمانفرماییان با فروش اثر آیینه‌کاری سه‌لته‌ای به مبلغ یک‌میلیارد و ٣٠٠‌میلیون تومان عنوان گران‌قیمت‌ترین اثر حراج هشتم تهران را از آن خود کرد؛ ارجاعات این اثر به نظم مطلق، هندسه مقدس و اشارتی به کنه نظم هستی و هدفمند بودن نظام آفرینش است. این اثر کمینه گراترین کار این بانوی ٩٥ساله است که موزه اختصاصی آثار او اخیرا افتتاح شده است.

دو اثر دیگر به‌طور مشترک روی یک‌میلیارد ایستاد: کامران یوسف‌زاده، هنرمند ٦١ساله مقیم نیویورک که در آمریکا با نام وای زی کامی صاحب جایگاهی است در نخستین حضورش در حراج تهران به رکورد یک‌میلیارد تومان دست یافت؛ گنبد سفید نام نقاشی سفیدرنگ اوست که وحدت در عین کثرت و حرکت عرفانی به‌سوی نور مطلق را به تصویر کشیده است.

فرهاد مشیری، هنرمند معاصر پرآوازه ٥٤ساله هم با نقاشی دولته‌ای از سری معروفش کوزه‌ها توانست یک میلیاردی شود. همچنین مشیری رکورد چهارم این شب را مال خود کرد: نقاشی دیگر او از کاسه سیاه کوچک ٥٥٠‌میلیون تومان چکش خورد. منوچهر یکتایی ٩٥ساله با یک نقاشی آبستره بدون عنوان ٥٠٠‌میلیون تومان چکش خورد و از حیث فروش در جایگاه پنجم قرار گرفت.

در شب هشتمین حراج تهران چهار اثر بالای ٤٠٠‌میلیون تومان ایستاد: سه اثر هر یک ٤٦٠‌میلیون تومان فروخته شد: نقاشی زنده‌یاد فریده لاشایی از سری دکتر مصدق، تابلوی پیکار زرفام از رضا درخشانی و تابلوی بدون عنوان از حسین زنده‌رودی. نقاشی دولته‌ای آیدین آغداشلو از سری خاطرات انهدام هم با فروش ٤٤٠‌میلیون تومانی بالانشین شد.

در این حراجی ١٢ اثر هم بالای ٢٠٠‌میلیون تومان به فروش رسید: نقاشی از منصور قندریز ٣٤٠ میلیون، کوروش شیشه‌گران ٣٢٠ میلیون، سه اثر از قاسم حاجی‌زاده، فریده لاشایی و مجسمه از امیر مسعود اخوان جم هر یک ٣٠٠ میلیون، سه اثر از محمدحسین عماد، منیر فرمانفرماییان و رضا درخشانی هر یک ٢٨٠ میلیون، کاری از حسین زنده‌رودی ٢٦٠ میلیون، نقاشی از پرویز کلانتری از مجموعه شبانه‌ها ٢٢٠ میلیون و دو اثر از زنده‌یاد عباس کیارستمی و اثر بدون دیگری از زنده‌یاد پرویز کلانتری هر یک ٢٠٠‌میلیون تومان چکش خورد.

در این شب، اثری از خسرو حسن‌زاده با عنوان یکصد تختی ١٨٠ میلیون، واحد خاکدان ١٨٠ میلیون، منصور قندریز ١٧٠ میلیون، دو اثر از شهریار احمدی و زنده‌یاد محمدعلی ترقی‌جاه هر یک ١٦٠ میلیون، نقاشی پهلوان از قاسم حاجی‌زاده ١٥٠ میلیون، نقاشی از زنده‌یاد ‌هانیبال الخاص ١٤٠ میلیون، نقاشیخط از صداقت جباری ١٣٠ میلیون، مجسمه‌ای از بهمن دادخواه ١٢٠ میلیون، دو اثر یکی نقاشیخط عین‌الدین صادق‌زاده و مجسمه زنده‌یاد ژازه تباتبایی هر یک ١١٠‌میلیون و سه اثر از افشین پیرهاشمی، سعید شهلاپور و نقاشی از ژازه تباتبایی هم هر یک یکصد‌میلیون تومان چکش خورد.

در هشتمین حراج تهران چهار اثر هر یک به قیمت ٩٥‌میلیون تومان فروخته شد: پروانه اعتمادی، علیرضا اسپهبد، مارکو گریگوریان، آویش خبره‌زاده. سه اثر از ناصر اویسی، محمد بزرگی و فرناز ربیعی‌جاه هر یک ٨٠‌میلیون تومان، اثری از بهروز دارش ٧٥‌میلیون تومان، سه اثر یعقوب امدادیان، بهمن بروجنی و جلال شباهنگی هر یک ٧٠‌میلیون تومان، اثری از زنده‌یاد مهدی سحابی ٦٥ میلیون، سه اثر از حسین محجوبی، هادی جمالی و منوچهر معتبر ٦٠‌میلیون تومان چکش خورد.

در این میان، عکسی از عملیات کربلای پنج، اثر خیره‌کننده سعید صادقی که قیمت برآورد اولیه‌اش ٢٠‌میلیون پیشنهاد شده بود با جهشی قابل ملاحظه ٥٥‌میلیون تومان به فروش رسید؛ چهار اثر از علی شیرازی، پروانه اعتمادی، منوچهر نیازی و رامیز شهوق ٥٠‌میلیون تومان چکش خورد.

سایر فروش‌های هشتمین حراج تهران همگی با پسوند‌ میلیون تومان عبارتند از: شهلا حبیبی ٤٨، محمود زنده‌رودی ٤٨، نصرت‌الله مسلمیان ٤٨، گلناز فتحی ٤٦، مهدی فلاح ٤٦، حامد رشتیان ٤٦، پری یوش گنجی ٤٦، علیرضا آستانه ٤٤، بهمن جلالی ٤٤، وحید چمانی ٤٤، کامبیز صبری ٤٤، فریدون امیدی ٤٢، خسرو خسروی ٤٢، صادق تیرافکن ٤٠، همایون سلیمی ٤٠، سحر صالحی ٤٠، کوروش گلناری ٤٠، مهرداد صدری ٤٠، مرتضی دره‌باغی ٤٠، ناصر پلنگی ٣٨، رضا رینه‌ای ٣٨، حسین ذابحی ٣٨، رضا بانگیز ٣٨، طاهر شیخ‌الحکما ٣٦، کامبیز درم‌بخش ٣٦، مجتبی تاجیک ٣٥، بهرنگ صمدزادگان ٣٤، رضوان صادق‌زاده ٣٤، رضا خدادادی ٣٤، کامبیز شریف ٣٤، احمد مرشدلو ٣٢، مریم سالور ٣٢، امیر صادق تهرانی ٣٠، حمید عجمی ٣٠، امیر موبد ٣٠، آنه محمد تاتاری ٣٠، کامران دیبا ٣٠، گیزلا وارگا سینایی ٢٨، عنایت‌الله نظری نوری ٢٨، محمد طباطبایی ٢٨، علی ندایی ٢٨، حسین خسروجردی ٢٧، بهنوش فروتن ٢٦، ارسیا مقدمی ٢٤، ژیلا کامیاب ٢٤، حبیب‌الله صادقی ٢٤، سعید احمدزاده ٢٢، شنتیا ذاکر عاملی ٢٢، طلیعه کامران ٢٢، مرتضی اسدی ٢٠، میترا کاویان ٢٠، محمدعلی بنی‌اسدی ٢٠، وحید محمدی ١٩، فلورا فیض‌بخش ١٩، امیر نصر کم‌گویان ١٩، امین منتظری ١٨، مقداد لرپور ١٨، فرح ابوالقاسم ١٧، رضا حسینی ١٧، حمیدرضا رحیمی‌نژاد ١٦، محمدرضا جوادی ١٥، علیرضا فانی ١٥، شهناز زهتاب ١٥، حسین صدری ١٥ و مجید کورنگ بهشتی ١٤‌میلیون تومان.

هشتمین حراج تهران را چهره‌هایی مانند سیدمحمد بهشتی، مرتضی کاظمی، حجت‌الله ایوبی، بیتا فرهی، فرشته طائرپور، مهدی کرم‌پور، افشین‌ هاشمی، روزبه نعمت‌الله و ... و نزدیک به ٧٠٠ خریدار، هنرمند، خبرنگار و علاقه‌مندان هنر از نزدیک نظاره کردند.