از جنجال حاتمی کیا؛ تا کامیون بهروز وثوقی

در تمام سال‌های اخیر، جشنواره فیلم فجر محلی بوده برای انواع و اقسام حواشی. محلی که هر اتفاق عادی در آن جنجال می‌شود؛ یک فضای عصبی که سینماگران حس می‌کنند برای گرفتن حق‌شان ناچارند با بلندترین صدای ممکن فریاد بکشند؛ مکانی برای نق زدن و غر زدن‌های پی‌درپی افراد درباره مسائل گوناگون که از کیفیت نمایش سالن، کیفیت فیلم‌ها تا کیفیت شیرینی‌ها و چای را نیز شامل است؛ جایی برای کنایه و متلک و دست زدن سر تماشای فیلم و خندیدن به لحظه‌ها و دیالوگ‌های فیلمسازانی که برخی‌شان بیش از سن و ‌سال تازه‌آمدگان به سینمای رسانه‌ها سابقه پشت دوربین ایستادن و فیلم ساختن دارند. بله؛ جشنواره فیلم فجر در تمام این سال‌ها چنین فضا و حال و هوایی داشته است.

امسال اما به نظر می‌رسید کمی از حجم جنجال‌ها کاسته شود. درواقع این‌گونه گفته بودند که قرار است امسال جشنواره آرام‌تری را شاهد باشیم. از ترکیب فیلم‌های انتخاب‌شده که کوشیده شده بود حضور فیلم‌های پرسروصدا و کارگردانان پرگو و درشت‌گو و آثار انتقادی - اعتراضی تا حد زیادی در جشنواره کمرنگ شده و جای آنها را سینماگران خنثی یا ارزشی‌های - حتی - بازمانده از سال‌های پیش بگیرند، تا کوچک کردن جشنواره و کاستن از حجم و اندازه سالن رسانه‌ها و... همه و همه به این منظور بود، اما از این‌رو که حاشیه و جنجال با ذات فستیوال فجر سرشته شده؛ باز هم انواع و اقسام جنجال‌ها را در جشنواره دیدیم.

باز هم نمایش فیلمی در سالن رسانه‌ها بدل شد به یک سیرک در جهت خودنمایی افرادی خاص؛ که این منم طاووس علیین شده که می‌فهمم این فیلم بد است و به آن می‌خندم و مسخرگی می‌کنم و شما نمی‌فهمید! باز هم گفته‌های کارگردانی در این مورد که اول می‌خواستم از بهروز وثوقی استفاده کنم، در فضای حاشیه‌پسند جشنواره بیشتر و بهتر از ارزش‌های فیلم و بازیگری که آن نقش را ایفا کرده دیده و شنیده شد و البته باز هم ابراهیم حاتمی‌کیا سروصدا کرد که البته این‌بار برخلاف بیشتر اوقات سابق، حق با او بود و اعتراضش بجا و نکته‌ای که طرح کرد منطقی بود و نیز خطرناک برای سینما.

روز گذشته، در سالن نمایش فیلم جاده قدیم منیژه حکمت و البته در پرسش و پاسخ این فیلم اتفاقات تأسف‌باری رخ داد که منیژه حکمت را واداشت بگوید: غلط کردم فیلمم را به جشنواره فجر دادم!

اما حاشیه جدید نه در رفتارهای داخل سالن که در اعتراضات منیژه حکمت ریشه داشت که ادعا کرد سناریوی این جشنواره از قبل نوشته شده و تمامی بلیت‌های سینماهای مردمی به ارگان‌های دولتی اختصاص یافته تا سیمرغ‌های مردمی به فیلم‌های خاص برسد.

او همچنین تأکید کرد که اشتباه کرده که فیلمش را در جشنواره به نمایش درآورده است. او گفت: من دیروز و امروز در سینماهای مردمی فیلم را دیدم و به این نتیجه رسیدم که سناریوی جشنواره فجر از قبل نوشته شده و از مردم عزیز و تمام جوانانی که در سرما برای گرفتن بلیت‌ها در صف ایستادند، معذرت می‌خواهم. تمام بلیت‌های سینماهای مردمی به ارگان‌ها فروخته شده و سهمیه‌های آزاد از سالن‌های ۴۰۰ نفره ۶ تا ١٠ نفر است. جایزه مردمی نوش جان شما فیلم‌های ارگانی، ولی بگذارید مردم فیلم‌ها را ببینند. ضمن معذرت از تمام مردم، من دیگر در سینماهای مردمی حضور پیدا نمی‌کنم. این فیلمنامه سیستماتیکی که جشنواره فجر آن را نوشته، در حال اجراست.

یکی از کارگردانان همین فیلم‌های ارگانی مورد ادعای منیژه حکمت، اما دومین جنجال را کلید زد تا این دو قطب مخالف در کنار هم روز نخست جشنواره را شیرین کنند! این شخص کسی نبود جز ابراهیم حاتمی‌کیا.

جنجال ابراهیم
درحالی‌که برگزارکنندگان سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر امیدوار بودند با نمایش استانی فیلم‌های جشنواره، شور و حال این رویداد سینمایی را به مراکز استان‌ها ببرند، اتفاق‌هایی که در مشهد رخ داد، می‌تواند نشانه دردسرهای جدید برای مسئولان باشد.

اعتراض حاتمی‌کیا به حضور دوربین‌های فیلمبرداری در دست برخی تماشاگران به وقت شام و متوقف کردن نمایش آن و از سوی دیگر انصراف پردیس هویزه مشهد از نمایش فیلم‌های جشنواره به نشانه اعتراض دو نمونه از این دردسرها بود که در این بین حاتمی‌کیا حرفی منطقی می‌زد و بیراه نیست سینماگران و صاحبان فیلم‌ها از جشنواره و مسئولان سالن‌ها انتظار داشته باشند با اتخاذ راهکارهایی از فیلم‌های آنها حفاظت کنند و جلوی رفتارهایی را که می‌تواند آسیبی غیر قابل جبران به فیلم‌ها و فیلمسازها بزند، بگیرند.

درحالی‌که حاتمی‌کیا برای نمایش «به وقت شام» در پردیس سینمایی اطلس مشهد به این شهر سفر کرده بود، گفته شد که حاتمی‌کیا در میانه نمایش فیلم متوجه می‌شود که عده‌ای با استفاده از موبایل درحال فیلمبرداری فیلم از روی پرده هستند. این مسأله او را بشدت عصبانی می‌کند و با حضور در جلوی پرده خواستار توقف نمایش فیلم می‌شود. وی خطاب به مسئولان سینما، خواستار کنترل دقیق شد و این پرسش را مطرح کرد که سالن چگونه کنترل می‌شود و اگر از فیلمبرداری فیلم با موبایل جلوگیری نشود، سرمایه‌ها از بین می‌رود. جالب این‌که ویدیوی این لحظه هم در رسانه‌های مجازی منتشر شد. در این بین باید گفت که نگرانی او بی‌دلیل نیست.

در سال‌های گذشته نسخه پرده‌ای برخی فیلم‌ها پس از نمایش‌های جشنواره‌ای وارد بازار زیرزمینی عرضه فیلم - به‌خصوص در شهرستان‌ها - شد و صاحبان آن فیلم‌ها ضرر کردند.

حواشی مشهد
اما حاشیه بعدی نیز در مشهد رخ داد که چنین به ذهن می‌آورد که این فقط کنسرت‌ها نیست که در مشهد به مشکل برمی‌خورد. درحالی‌که پردیس اطلس مشهد میزبان حاتمی‌کیا بود، مسئولان پردیس هویزه مشهد با انتشار بیانیه‌ای با اشاره به حواشی تلخ جشنواره در مشهد اعلام کردند فیلم‌های جشنواره را به نمایش نمی‌گذارند.

در این بیانیه آمده است: نظر به خودداری دبیرخانه جشنواره فیلم فجر در اکران یکسان فیلم‌های این دوره در سینمای نامبرده و احترام به مخاطبان فهيم خود، پرده سینمای هویزه به نشانه اعتراض خاموش شده و از اکران فیلم‌های این دوره سر باز می‌زند. اعتراض و حاشیه‌ای که به نظر می‌رسد ریشه در رقابت میان سالن‌های سینما در مشهد داشته باشد. پردیس هویزه براساس آمارهایی که سازمان سینمایی منتشر کرده، در دو‌سال اخیر پرفروش‌ترین سینمای خارج از تهران و در فهرست ١٠ سینمای موفق کشور در جذب تماشاگر بوده است.

کامیون بهروز وثوقی
در آخر فقط و فقط صحبت‌های کامبوزیا پرتوی درباره کامیون را می‌خوانیم: در زمان آقای شمقدری، می‌خواستم همین فیلم را بسازم اما مدیران سینمایی وقت اجازه ندادند و گفتند تنها در صورتی این فیلمنامه می‌تواند ساخته شود که کارگردان آن عوض شود. بعد از فیلم افسانه دو خواهر، من در ایران ممنوع‌الکار شدم و رفتم ترکیه که کاری را آن‌جا شروع کنیم و طرح اولیه کامیون را ارایه دادم.

بعد تهیه‌کننده آن گفت آقای وثوقی می‌تواند در این فیلم بازی کند. ما هم فیلمنامه را فرستادیم برای بهروز وثوقی و ایشان هم فیلمنامه را خواند و از آن خوشش آمد. امیدوار بودیم مجوز بازی وثوقی در ایران را کسب کنیم‌. بعد فیلمنامه را تغییر دادم به زمانی که ترکیه کردها را آواره کرد.