دلار، طلا و سکه در بازار آتی

محمدحسین بابالو قیمت سکه در بازار آتی بورس کالا در روزهای اخیر از یک روند کاهشی نسبی تبعیت کرد تا جایی که یکی از طولانی‌ترین دوره‌های افت قیمت‌ها و همچنین زمانی برای کاهش شدید نرخ به ثبت رسید. این وضعیت اگرچه یک سیگنال منفی برای این بازار محسوب می‌شود ولی کاهش قیمت دلار در بازار آزاد و متعاقب آن افت بهای سکه در بازار نقدی مهم‌ترین دلایل این کاهش قیمت ها بود.

این درحالی بود که افت قیمت‌ها در بازار آتی کمتر از کاهش قیمت دلار در روزهای اخیر بود که همین نکته نشان‌ می‌دهد استحکام بازار آتی بیشتر از بازار دلار بوده است؛ رخدادی که نشان‌دهنده جایگاه قوی‌تر تحلیل در بازار آتی در مقایسه با بازار دلار و همچنین تاثیرپذیری کمتر آن از داده‌های غیرمترقبه است.

از سوی دیگر کاهش قیمت در بازار طلای جهانی در اوایل و اواسط هفته گذشته نیز به این روند کاهشی کمک کرد اگرچه پایان هفته گذشته جرقه‌های جدیدی از رشد قیمت‌ها در بازار آتی نیز به ثبت رسید.نگاهی به روند کلی بازار آتی در ماه‌های گذشته نشان‌دهنده رشد نسبی قیمت‌هاست و همان‌گونه که در نمودار نوسان قیمت‌ها مشخص است از ابتدای آبان‌ماه تاکنون حتی با فرض کاهش نرخ در روزهای گذشته، یک روند افزایشی کلی در این بازار به ثبت رسیده که ناخودآگاه جذابیت‌های بازار آتی را باز هم برجسته‌تر می‌سازد که با فرض توان اهرمی آن می‌تواند در سررسیدهای مختلف و در دوره‌های زمانی گوناگون منافع مطلوبی برای خریداران به همراه داشته باشد.

در نهایت می‌توان گفت که رشد محدود قیمت‌ها در پایان هفته گذشته احتمال کف‌سازی‌های قیمتی جدیدی را ایجاد کرده ولی باز هم بازار اول به قیمت دلار و سپس به نرخ‌های بازار نقدی و بهای جهانی طلا می‌نگرد که شاید از بازار حمایت کند. فراز و فرود ارزش دلار آمریکا و تاثیرگذاری آن بر قیمت‌های جهانی طلا، آمارهای اقتصادی پیش‌رو و مخصوصا وضعیت قیمتی در بازار نقدی سکه در کنار انتظار برای ورود سرمایه‌های جدید به بازار آتی و تقویت حجم معاملات، بیم و امیدهای دلاری و میل به کف‌سازی قیمتی همگی مواردی هستند که در بازار آتی ایفای نقش خواهد کرد.

وضعیت کلی حجم معاملات در بازار آتی سکه
حجم معاملات آتی سکه در هفته گذشته کاهش داشت اگرچه وجود یک روز تعطیل خود دلیل محکمی برای کاهش حجم معاملات است ولی شرایط عمومی بازار نشان می‌دهد که این روند کاهشی تنها به‌دلیل ثبت یک روز تعطیل نبوده است. در هفته قبل شاهد داد و ستد ۱۱۲ هزار و ۸۶ قرارداد سکه آتی در بورس کالا بودیم که به نسبت هفته قبل از آن بیش از ۶۲ هزار قرارداد کاهش یافته یعنی شاهد افت ۷۳/ ۳۵ درصدی حجم معاملات بودیم اگرچه هفته قبل از آن حجم معاملات بالایی ثبت شده بود.

این وضعیت در کنار کاهش قیمت‌ها در بازارهای نقدی و آتی سکه توجیه‌پذیر است یعنی با فرض کاهش نسبی قیمت‌ها در طول هفته میل به خرید تضعیف شده و در نهایت کاهش قیمت‌ها نیز تشدید شده است.

در هفته گذشته به‌صورت تجمعی ۶ هزار و ۴۴۳ نفر در موضع خرید فعال بوده و در مقایسه با همین شرایط، ۶ هزار و ۳۵۰ نفر موقعیت فروش داشته‌اند. این وضعیت یعنی برتری تعداد خریداران نشان می‌دهد که بازار به‌صورت کلی در هفته قبل با فشار فروش همراه بوده و هر فروشنده به‌صورت کلی بیشتر از خریداران به معامله پرداخته است. این درحالی بود که در خلال ۳ هفته اخیر تنها در هفته گذشته فشار فروش دیده شده و در دو هفته قبل از آن فشار خرید مشهود بود.

از سوی دیگر هفته گذشته حجم معاملات به کمترین رقم در ۳ هفته اخیر رسید که باز هم نشان‌دهنده کم‌توجهی نسبی فعالان بازار نسبت به معامله‌گری بوده است؛ اگرچه حجم معاملات منتهی به ۲۶ بهمن‌ماه (دو هفته قبل) خود یک رکورد مهم محسوب شده یعنی با توجه به این آمارها هنوز نمی‌توان گفت که بازار آتی جذابیت معامله‌گری خود را همچون هفته‌های ابتدایی سال‌جاری از دست داده است.

به‌عنوان مثال متوسط حجم معاملات هفتگی در سال‌جاری رقمی نزدیک به ۷۷ هزار قرارداد بوده (۷۶ هزار و ۶۱۷ قرارداد) یعنی در هفته گذشته با فرض یک روز تعطیل تقریبا ۵/ ۱ برابر متوسط معاملات امسال به ثبت رسیده است.

صحنه‌گردانی دلار و قیمت نقدی در بازار آتی
نوسان قیمت دلار به‌صورت مستقیم بر نرخ‌ها در بازار نقدی سکه تاثیرگذار است که این روند عمومی در طول هفته گذشته نیز به ثبت رسید تا جایی که در بازار نقدی افت قیمت‌ها جدی شد و بهای هر سکه به زیر یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نیز به‌صورت مقطعی رسید.

این وضعیت دقیقا در بازار آتی هم مشاهده شد تا جایی که می‌توان برای چندمین بار گفت که بازار آتی از بازار نقدی به‌صورت کلی تبعیت کرد اگرچه برخی از تکانه‌های قیمتی نیز در برخی از سررسیدها دیده می‌شود.

هفته گذشته باز هم شاهد کاهش قیمت‌ها در بازار آتی بودیم تا جایی که می‌توان گفت یک هفته کاهشی در نوسان قیمت‌ها بین ابتدا و انتهای هفته مشاهده شده که یکی از کاهش نر‌خ‌های مهم در تاریخچه کوتاه مدت تا میان‌مدت بازار به ثبت رسید.

به‌صورت دقیق‌تر بهای سکه آتی در روزهای اخیر (دو هفته گذشته) کاهش نرخی مهم را تجربه کرد تا شاید یکی از طولانی‌ترین و عمیق‌ترین افت قیمتی در هفته‌های اخیر به ثبت برسد. اگرچه این روند ممتد کاهشی بیشتر با اهرم دلار و افت بهای آن قابل تحلیل است ولی در هر حال بازار آتی روزهایی تراژیک را پشت‌سر گذاشت و قیمت‌ها تا رسیدن به یک کف قیمتی جدید بخش مهمی از رشدهای کسب شده را از دست داد. ذات تاثیرگذاری بهای دلار باز هم در این نوسان قیمت‌ها قابل رهگیری است و همین نکته توجه به رفتار معامله‌گران را برجسته می‌سازد.

در گذشته بارها به این نکته اشاره کرده بودیم که بازار آتی گویی به نوسان قیمت دلار بدبین است یعنی نرخ‌های بالای پیشین را با فرض تجربیات گذشته به رسمیت نشناخته و رشد قیمت‌هایی متناظر با افزایش قیمت دلار را ثبت نکرده است.

این وضعیت به خوبی در نوسان قیمت‌های اخیر خودنمایی می‌کند یعنی در صورتی که بازار آتی هم‌پای قیمت دلار در بازار آزاد رشد نرخ داشت حتما قیمت‌های بالاتری به ثبت می‌رسید ولی این گونه نشد. یعنی کاهش قیمت دلار از سطوحی نزدیک به ۵ هزار تومان (و کمتر) تا ارقامی نزدیک به ۴ هزار و ۵۰۰ تومان (یا بیشتر) به معنی افت نزدیک به ۱۰ درصدی در بهای ارز است ولی چنین نوسان قیمتی در بازار آتی تجربه نشد.

البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که تاثیرگذاری بهای دلار بر قیمت‌ها در بازار آتی به‌صورت مستقیم نیست یعنی دلار اول باید بر قیمت سکه نقدی تاثیرگذار باشد و سپس بازار آتی را متاثر سازد. این شرایط نیز به معنی ثبت چند فاکتور تعدیل برای تاثیرگذاری قیمت دلار بر بازار آتی است که موجب خواهد شد این روند کلی به‌صورت مستقیم به بازار آتی تزریق نشود.

به‌عنوان مثالی دیگر می‌توان گفت که برای برخی از سررسیدها در روزهای اخیر؛ حتی افت قیمتی نزدیک به ۵ درصد بین سقف و کف نرخ در طول هفته خودنمایی کرد. به صورت دقیق‌تر مثلا برای سررسید آبان ۹۷ اگر اوج قیمت‌ها را بتوان یک میلیون و ۷۱۷ هزار تومان در تاریخ ۲۴ بهمن‌ماه لحاظ کرد، این نرخ در ۱۲ اسفند یک میلیون و ۶۳۰ هزار تومان بود ولی در روز پایانی معاملاتی در هفته گذشته تا حدودی قیمت‌ها وارد یک فاز مثبت شد. البته سررسید اسفند ۹۶ با تاریخ تحویل ۲۱ اسفندماه سال جاری تا پایان معاملات هفته قبل هنوز روند کاهشی خود را سپری کرده که با فرض نزدیکی تاریخ تحویل این روند قیمتی، چندان هم غیرمنطقی نیست.

کاهش قیمت دلار و رسیدن به نرخ‌هایی نزدیک به ۴۵۰۰ تومان در طول هفته گذشته می‌تواند مهم‌ترین رخداد قیمتی در این بازار باشد و این به معنی آن است که بازار واقعا در مسیر کف‌سازی‌های جدید قرار گرفته و در صورت ثبات این قیمت شاید بتوان این نرخ را یک کف قیمتی نسبتا مطلوب برای بازار آتی لحاظ کرد. این نرخ از آن جهت برای اهالی بازار مهم خواهد بود که می‌تواند ملاکی برای قیمت‌گذاری‌های پیش‌رو لحاظ شود، اگرچه تاکنون نیز این افت قیمت به معنی واقعیت مهمی است اما ذات بازار آتی مدت‌هاست که با این روند کلی خو گرفته و فعالان بازار با علم به این پتانسیل‌های موجود به معامله‌گری اقدام می‌کنند.

بازار آتی به دنبال چه محرک‌هایی است
افت قیمت دلار و نوسان قیمت آتی نشان‌دهنده آن نیز هست که بازار بازهم از داده‌های مهمی همچون نوسان قیمت جهانی طلا یا تغییر ارزش دلار در بازارهای جهانی فاصله گرفته ولی این روند کلی اگرچه در نوسان قیمت‌ها مشاهده می‌شود ولی در بسیاری از فعالیت‌های معاملاتی ریشه‌هایی از تفاوت دیدگاه نیز دیده می‌شود.

به‌عنوان مثال با فرض وجود فشار خرید یا فروش در مقایسه با تعداد خریداران و فروشندگان و عملکرد آنها نشان می‌دهد که حتی در شرایط افت قیمت‌ها نیز فشار خرید در بازار برای برخی از سررسیدها وجود داشته است. از طرف دیگر موقعیت‌ها باز هم اغلب در سررسیدهای مختلف در روزهای گذشته کاهش داشته است که تمامی این موارد از برخی رفتارهای زیرپوستی و حتی متناقض در بازار در برخی روزها و برای برخی از سررسیدها خبر می‌دهد.

با توجه به این موارد شاید بتوان گفت که در پاره‌ای از اوقات حتی در روند کاهشی نرخ برخی از فعالان بازار در فاز خرید ظاهر شده‌اند که همین نکته احتمال کف‌سازی قیمت‌ها را بیش از پیش تقویت می‌کند. البته این احتمال هم وجود دارد که برخی از اهالی بازار در کاهش قیمت آتی و دلار این احتمال را مدنظر قرار داده باشند که قیمت‌ها بیش از این کاهش نمی‌یابد و با این ذهنیت به معامله‌گری پرداخته باشند.

در هر حال قیمت دلار یک سیگنال مهم بنیادی و روانی برای نوسان قیمت‌هاست و تا زمانی که این بازار به آرامش نرسد، این روند نوسان قیمت‌ها نیز به همین منوال ادامه خواهد یافت. رشد نسبی نرخ در پایان هفته شاید این احتمال را تقویت کند که اهالی بازار دیگر قیمت‌های موجود را پذیرفته‌اند و همین پذیرش نرخ و رشد محدود قیمت‌ها نشان‌دهنده احتمال کف‌سازی‌های جدیدی باشد که بازار مدتی است در تعقیب آن بوده و هست. البته این نکته را باید بازهم عنوان کرد که اگر روند کاهشی دلار ادامه یابد، بازار آتی در قرابت با بازار نقدی سکه راهی جز پذیرش این نرخ نخواهد داشت و این معنی خوبی برای بازار ندارد.

با فرض پذیرش تاثیر قیمت دلار بر بازار آتی باید به تاثیرگذاری قیمت‌های جهانی طلا بر قیمت‌های آتی نیز اشاره کرد مخصوصا در وضعیتی که روند کلی بازار جهانی طلا در طول هفته گذشته مخصوصا در اوایل آن کاهشی بوده است. این نکته به معنی آن است که نوسان قیمت‌های جهانی طلا هم به کمک کاهش نرخ در بازار آتی آمده و فاکتور کاهش قیمتی دلار را در این بستر معاملاتی تقویت کرده است.

از سوی دیگر جرقه‌های رشد قیمت طلا در اواخر هفته گذشته نیز سیگنال دیگری برای حمایت از بازار بوده یعنی احتمال کف‌سازی قیمتی را تقویت کرده است. از سوی دیگر کاهش مجدد ارزش دلار آمریکا نیز به کمک بازار طلا می‌آید و می‌تواند محرک جدیدی برای این نرخ باشد ولی این سیگنال در شرایطی نقش برجسته‌تری خواهد داشت که در تقابل با نوسان قیمت دلار در بازار داخلی محسوب نشود. به صورت دقیق‌تر رشد قیمت طلا در شرایطی محرک اصلی بازار آتی خواهد بود که دلار کاهش قیمت جدیدی نداشته باشد مخصوصا در وضعیتی که بازار آتی بیش از بهای جهانی طلا از تحرک و نوسان قیمت دلار تاثیر می‌پذیرد.

سیگنال‌دهی به بازار آتی
در گزارش هفته گذشته روند کاهشی قیمت‌ها به‌عنوان یک سیگنال منفی در نظر گرفته شد و از احتمال تداوم افت قیمت‌ها با احتساب چسبندگی نرخ در بازارهای کالایی و آتی با محوریت داده‌های پیرامونی سخن گفتیم. این شرایط در هفته گذشته محقق شد ولی در هفته جاری این روند کلی متغیر است. به صورت دقیق‌تر با توجه به افزایش قیمت‌ها آن‌هم پس از یک دوره نسبتا طولانی از کاهش نرخ و آرامش شکننده بهای دلار این احتمال وجود دارد که بهای سکه آتی وارد یک فاز تغییر به نسبت هفته گذشته شود. رخدادی که تنها بر پایه نوسان قیمت‌ها مورد بحث قرار گرفته و شاید سایر داده‌ها این ادعا را تایید نکند ولی در هر حال به آن اشاره می‌کنیم.

نکته پایانی که در خلال موارد فوق گویی مخفی مانده روند عمومی قیمت‌ها در ماه‌های اخیر است؛ یعنی قیمت سکه آتی در بورس کالا روند افزایشی را طی کرده که همین رشد قیمت‌ها از مزیت‌های کلانی حکایت دارد. به‌عنوان یک نمونه و برای سررسید اسفندماه که در روزهای آینده موعد تحویل آن فرا می‌رسد برای فاصله زمانی بین ابتدای آبان‌ماه و ابتدای اسفندماه رقمی نزدیک به ۷ درصد رشد قیمتی را تجربه کرده است.

حال با فرض خاصیت اهرمی در بازار آتی و اندکی تبحر معاملاتی شاید فعالان این بازار در سررسید و موعد تحویل می‌توانستند رشدی نزدیک به ۷۰ درصد در کمتر از ۵ ماه را به‌دست آورند.این سیگنال به اندازه کافی جذابیت‌های زیرپوستی این بازار را نشان می‌دهد، آن‌هم در وضعیتی که شاید در هیچ بازار رقیب و مشابهی پتانسیل این حجم از سودآوری متصور نباشد.

قطعا بزرگ‌ترین جذابیت بازار آتی همین نکته خواهد بود آن‌هم در وضعیتی که اوایل پاییز دوره‌ای کم‌رونق برای معاملات آتی بوده ولی همین کم‌توجهی به معنی کشف سودهای بسیار بزرگی بوده که برخی از فعالان باتجربه در این بازار از این وضعیت کلی منافع چشمگیری را تجربه کرده‌اند.