بافت تاریخی شیراز زیر تیغ توسعه
بافت تاریخی شیراز ۳۶۰ هکتار است که با این طرح یکششم کل این بافت از بین میرود. با وجود این که این طرح کلی نواقص داشت، ولی در آن اشاره شده بود که آثار ثبت ملی و ارزشمند از نظر تاریخی تخریب نشود، اما متاسفانه در این سالها شاهد تخریب بودیم.
کد خبر :
۵۱۳۳۲
بازدید :
۱۸۰۶
طرح معروف ۵۷ هکتاری اگرچه آبان ۹۳ رسما و براساس قانون باید اجرای آن تعطیل میشد، اما همچنان آثار باارزش و تاریخی شیراز را زیر تیغ میبرد و نابود میکند. در ادامه روندی که از اواخر دهه ۸۰ آغاز شد و تعدادی از خانههای تاریخی شیراز را برای همیشه نابود کرد، هفته پیش هم دو بنای تاریخی باقیمانده از دوره قاجار یعنی «سلیمی» و «یدالله منتصری» تخریب شد تا نگرانیها درباره آثار بهجای مانده افزایش یابد. این خبر را دیروز مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس اعلام کرد و از پیگیری مجموعه میراث از طریق مراجع قانونی سخن گفت.
«مصیب امیری» که با «ایسنا» سخن میگفت با بیان اینکه این دو بنای تاریخی در مرز محله تاریخی «اسحاقبیگ» قرار داشتند، توضیح داد: «در حالحاضر، درحال بررسی عوامل تخریب هستیم. پیش از این به مالکان بناهای تاریخی درخصوص حفاظت و جلوگیری از تخریب این بناها اعلام کرده بودیم و سازمان میراث بارها سعی کرده بود این بناها را مرمت کند اما متاسفانه اجازه ورود به آنها را نداده بودند.»
او درباره آغاز اقدامات قانونی برای حفاظت از بناهای تاریخی قرارگرفته در بافت تاریخی شیراز هم گفت: «در سال ۸۲ با ارزشمند شمردن این بناها و ثبت ملی آنها نخستین قدمها را برداشتیم و اعلام کردیم که نباید تخریب شوند و حتی به مالکان تذکرهای مورد نیاز را داده بودیم. اقدامات قانونی برای این تخریب را از طریق مراجع قانونی پیگیری میکنیم.»
علاوهبر این، دیروز هم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در بیانیهای با اشاره به ارزش و زمان ثبت این دو اثر در فهرست میراث ملی، از پیگیری قانونی این تخریب نوشت: «اگرچه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری طبق وظیفه ذاتی همواره در صیانت و پاسداری از این آثار ارزشمند پیشگام بوده و با وجود همراهی نکردن بعضی دستگاهها در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نکرده است، لذا پاسداری از این آثار ارزشمند نیازمند همکاری و همیاری همه دستگاهها، سازمانهای دولتی و خصوصی بهویژه مالکان محترم آثار تاریخی است.
این سازمان ضمن محکوم کردن این اقدام اشتباه، از طریق مراجع قانونی و قضائی پیگیریهای لازم را نیز بهعمل خواهد آورد.» اما نگاهی به اخبار منتشره درباره بافت تاریخی شیراز در سالهای گذشته، نشان از متوقفنشدن این طرح باوجود مصوبه شورایعالی معماری و شهرسازی مبنی بر توقف اجرای طرح توسعه ۵۷هکتاری حرم شاهچراغ دارد؛ مصوبهای که به نوشته خبرگزاری میراث فرهنگی، ابلاغیه آن در سال ۹۳ به تولیت آستان شاهچراغ و تمامی دستگاههای شهری استان فارس اعلام شده است.
در اینباره و درباره تخریب این دو بنای تاریخی، «امین طباطبایی» فعال حوزه میراث فرهنگی استان فارس و مدیر انجمن مردمنهاد خانه فرهنگ جاودان به «شهروند» میگوید: «متاسفانه این تخریب قابل پیشبینی بود و الان هم میتوانیم پیشبینی کنیم که در آینده کدام آثار در معرض تخریب خواهند بود. طرح توسعه حرم شاهچراغ که میخواهند حرم شاهچراغ به حرم سید علاالدین حسین وصل شود، طرحی است که در اواخر دهه ۸۰ بهعنوان «توسعه ۵۷هکتاری حرم شاهچراغ» که به طرح توسعه ۵۷ هکتاری معروف است، تصویب شد.
بافت تاریخی شیراز ۳۶۰هکتار است که با این طرح یکششم کل این بافت از بین میرود. با وجود این که این طرح کلی نواقص داشت ولی در آن اشاره شده بود که آثار ثبت ملی و ارزشمند از نظر تاریخی تخریب نشود، اما متاسفانه در این سالها شاهد تخریب بودیم. کسانی که مجوز این کار را دارند، برنامه داشتند که از این آثار محافظت کنند ولی از تاریخی به بعد این اتفاق نیفتاد.
برخی از این آثار وسط این طرح توسعه قرار میگرفت و اجازه کاری که آنها میخواستند را نمیداد. به همین دلیل از اوایل دهه ۹۰ شروع کردند به تخریب آثار ارزشمند و ثبتی که بارها در اخبار منتشر شد. بعد از تخریبها، شورایعالی معماری و شهرسازی مجوز این پروژه را لغو کرد و این کارها الان کاملا غیرقانونی است.» این فعال فرهنگی میگوید که پیش از این هم در قالب این طرح توسعه، برخی آثار ارزشمند شیراز تخریب شده است: «در سالهای گذشته یک بنا از دوره زندیه تخریب شد و چندین اثر هم از دوره قاجار تا به همین دو اثر رسیدیم؛ یکی شبانه و در شب شهادت حضرت زهرا(س) و همه نصف شب.
برق و آب و تلفن منطقه را قطع میکنند و شبانه لودر و کامیون میآورند و همه آنچیزی را که تخریب میکنند بلافاصله بار میکنند و در مواردی حتی همان شبانه جای آن را آسفالت کردهاند. یعنی اثری امروز هست و فردا صبح جای آن آسفالت دیده میشود. در همین دو مورد آخر پلیس، یگان حفاظت میراث، ۱۱۰ و.. بودند ولی نتوانستند جلوی این تخریب را بگیرند. افراد حامی این تخریب مجهز به امکانات بودند که اجازه مقابله را به یگانهای حفاظت نمیداد.»
اما در سالهای گذشته، بارها شاهد استفاده ابزاری از افراد آسیبدیده اجتماعی برای پیشبرد اهداف غیرقانونی توسط گروههایی بودهایم که براساس گفتههای این فعال فرهنگی از این شیوه برای توجیه تخریبها در شیراز هم استفاده میشود.
طباطبایی در توضیح این موضوع میگوید: «الان در کنار همین دو خانه، خانههای دیگری هم هست که اگر بخواهند طرح را ادامه دهند، این آثار هم تخریب خواهد شد. محوطه مورد بحث، کنترل شده است و اجازه ورود به کسی داده نمیشود، ولی در برخی از این خانهها یکسری از افراد آسیبدیده اجتماعی و معتادان را جمع میکنند با این توجیه که این مکانها تبدیل به پاتوق معتادان شده، تخریب آن را موجه جلوه دادند. الان سالهاست که این افراد را از خانهای به خانهای دیگر منتقل و مدام این خانهها را تخریب میکنند و از این افراد استفاده ابزاری به اینصورت میبرند.»
با این توضیحات، مشخص میشود که این تخریبها غیرقانونی است و به نظر میآید در سالهای گذشته، استانداری، شهرداری و دیگر نهادهای مرتبط در استان فارس و شهر شیراز، نتوانستند مانع از این تخریبها شوند. با این شرایط، در آینده چه کاری میتوان انجام داد و چگونه میشود این روند غیرقانونی را متوقف کرد؟ طباطبایی در پاسخ به این پرسش هم میگوید: «اعضای شورای کنونی شیراز فعال فرهنگی بودند و همه مخالف این وضعیت هستند ولی ابزار قانونی و اجرایی برای مقابله ندارند. وضع شهرداری هم به همین شکل است.
پیشنهاد من این است که با توجه به اینکه این رفتارها باعث خدشهدار شدن قانون و ضربه به فرهنگ و آثار کشور میشود، دفتر مقام معظم رهبری به این موضوع ورود کند و اجازه ندهد گروهی به صورت غیرقانونی به آبروی این کشور و نظام ضربه وارد کنند.» دو بنای تاریخی که اینبار طعمه توسعه شدند پیش از آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده بودند؛ خانه تاریخی سلیمی به شماره ثبت ٨٩٩٨ مورخ ١٠ خرداد ١٣٨٢ و منتصری به شماره ثبت ملی ٨٩٧٥ مورخ ١٠ خرداد ١٣٨٢، بهعنوان دو اثر تاریخی قاجاری.
۰