اهدای عضو و کرامت انسانی
ایران تنها کشوری در دنیاست که فرد اهداکننده مجاز است از لحاظ قانونی پول دریافت کند یا بهاصطلاح عضو خود را «بفروشد». این امر متأسفانه باعث شده که در جامعه کرامت انسانی اهدای عضو کاهش یابد.
کد خبر :
۵۱۷۴۹
بازدید :
۱۳۳۲
رضا سعیدی فیروزآبادی،جراح پیوند | علم پزشکی از علومی است که در طول تاریخ همواره از نفوذ و اعتبار بالایی برخوردار بوده است. ولی علت این امر چیست؟ علت آن شاید در قداست انسان در تمامی عقاید و مذاهب باشد. بهعنوان مثال در قرآن حیات امری قدسی است. خداوند به انسان قسم میخورد (شمس، ٧) و یا نجات جان انسان چونان نجات کل بشریت است (مائده، ٣٢).
اهدای عضو از پدیدههایی است که در قرن بیستم با پیشرفت علم پزشکی از رؤیا به واقعیت پیوست. اهدای عضو امروز میتواند زندگی را به بیماری که از نارسایی عضو رنج میبرد، برگرداند و به وی جان تازهای ببخشد؛ بنابراین اهدای عضو در جوامع بشری از ارزش بالایی برخوردار است. بهطوریکه بسیاری از حتی رهبران مذهبی در قداست و کرامت آن سخن گفتهاند.
فرد اهداکننده عضو از کرامت بالایی برخوردار است و با این عمل زندگی را به انسان دیگری بازمیگرداند. در اعتقادات ما، انسان و زندگی امری والاست؛ بنابراین اهدای عضو باید با کرامت و ارزشهای والای انسان همراه باشد، ولی متأسفانه در کشور ما اینطور نیست. در کشور ما در دهههای گذشته، اهدای عضو با پاداش مادی همراه شده است.
ایران تنها کشوری در دنیاست که فرد اهداکننده مجاز است از لحاظ قانونی پول دریافت کند یا بهاصطلاح عضو خود را «بفروشد». این امر متأسفانه باعث شده که در جامعه کرامت انسانی اهدای عضو کاهش یابد.
بهطوریکه اهدای عضو و دریافت وجه مالی به یکی از آسیبهای اجتماعی تبدیل شده است. برای بسیاری این امر حتی نمادی از فقر در جامعه ماست، بهطوریکه اگر کسی از لحاظ مالی مستأصل شد یک راه آن بهاصطلاح فروش عضو است.
واقعیت این است که مطالعات متعدد در ایران نشان داده است کسانی که اقدام به اهدای کلیه خود میکنند عمدتا انگیزه مالی دارند و انگیزه انساندوستانه در عمل آن کمرنگتر است.
ولی باید توجه داشت این فرد با وجود دریافت وجه مالی، در نهایت جان فردی را نجات داده است. فرد بیمار با بازیافتن سلامت خود به آغوش خانواده و جامعه بازمیگردد. ما چطور میتوانیم برکات این امر را با وجهی که وی دریافت کرده است، مقایسه کنیم. آیا میتوان بر این فعل فرد اهداکننده قیمتی گذاشت؟
بشر با تمامی پیشرفتهایش حتی قادر به ساختن سلولی از آن عضو نیست چه برسد به خود عضو. درست است که فرد اهداکننده در کشور ما عمدتا مسائل مالی را در نظر دارد، ولی باید توجه داشت که این فرد میتواند به کارهای دیگر نیز روی آورد تا نیاز مالی خود را برطرف کند، ولی اهدای عضو و کمک به همنوع را انتخاب کرده است.
این خود بسیار باارزش است و جامعه باید قدرشناس این فرد باشد. ولی متأسفانه اکنون جامعه ما با این دید به این فعل نگاه نمیکند.
امروز فرد اهداکننده برای اهدای عضو خود احساس غرور نمیکند. این نگاهی است که باید در جامعه ما به همت پزشکان، نخبگان پیوند اعضا و افراد جامعه تغییر کند. بسیاری از افراد اهداکننده عضو در جامعه ما حتی از لحاظ پزشکی قابل پیگیری نیستند، چون آدرس و تلفن نادرست به مراکز پیوند ارائه دادهاند و حتی برای پیگیریهای بعد از اهدای عضو مراجعه نمیکنند.
در کشور ما در دهههای اخیر بیش از ٤٠ هزار پیوند کلیه انجام شده است که عمده آن از دهنده زنده بوده است. این افراد جمعیتی در سایه هستند. باید همت کرد و مجددا کرامت را به اهدای عضو بازگرداند.
خوشبختانه در کشور ما با توجه به رشد فرهنگ اهدای عضو از جسد نیاز به اهدای عضو از فرد زنده کاهش یافته است. بهطوریکه درحالحاضر بیش از ٥٠ درصد پیوندهای کلیه از جسد است.
ولی باید توجه داشت که هنوز در کشور ما و حتی دنیا، پیوند از دهنده زنده روش مهمی برای کمک به بیماران نیازمند است. مسئله اهدای عضو از فرد زنده هرچندگاهی به علل مختلف در سطح مطبوعات توسط افراد مختلف مطرح میشود. ولی واقعیت این است که هنوز جامعه ما نتوانسته بهطور عملی و با رعایت اصول علمی و اخلاقی این امر را حل کند.
نظام پیوند کلیه از فرد زنده که به نام «مدل ایرانی پیوند کلیه» مطرح شده است، قطعا نکات مثبت زیادی نیز دارد. ولی قطعا در زمینه اهداکننده عضو نتوانسته بسیار شایسته کرامت آنان را حفظ کند. این نظام شاید در دهههای گذشته به علت مشکلات خاص کشور نظیر نبودن امکانات دیالیز یا پیوند از جسد مفید بوده، ولی اکنون نیاز به بازنگری و بهینهسازی دارد.
جامعه ما به کمک نخبگان علم پیوند و سیاستگذاران حیطه بهداشت و درمان باید در این امر قدم بگذارد. این امر نیاز به درنظرگرفتن نیازهای روز جامعه دارد تا بتوان کرامت انسانی را به اهدای عضو از فرد زنده بازگرداند. به امید روزی که جامعه ما دوباره به اهدای عضو از فرد زنده به صورت امری مقدس و والا نگاه کند. این امر قطعا شدنی است، ولی نیاز به همت ما دارد که لیس للانسان الا ما سعی (نجم، ٣٩)
۰