دو نسل نفتی پشت یک میز

کنفرانس سراویک که هر سال در آمریکا برگزار می‌شود، امسال نیز بهانه دیدار اعضای کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به‌عنوان تولیدکنندگان سنتی در این بازار با تولیدکنندگان شیل به عنوان نسل جدیدی از عرضه‌کنندگان نفت شد. نفت شیل که تنها از حدود یک دهه پیش به بازار راه یافته، در حال حاضر مهم‌ترین تهدید برای بی‌اثر کردن توافق اوپک و متحدانش محسوب می‌شود و می‌تواند مسیر رو به رشد قیمت نفت را معکوس کند. از این رو اوپک در تلاش است این رقبای جدید را در توافق نفتی با خود همراه کند.

اعضای اوپک برای دومین سال متوالی با شرکت در کنفرانس سراویک بار دیگر تلاش کردند تولیدکنندگان شیل را برای همگام کردن با خود متقاعد کنند. اعضای اوپک در اولین شب از برگزاری این کنفرانس مانند سال پیش ضیافت شامی برگزار کرده و از تولیدکنندگان نفت آمریکا برای شرکت در آن دعوت کردند.

هرچند تا لحظه تنظیم این گزارش خبری از جزئیات گفت‌وگوهای انجام شده در این دیدار منتشر نشده است، اما آن‌طور که دبیرکل اوپک پیش از برگزاری این ضیافت گفته بود، قیمت، چشم‌انداز تولید و تکنولوژی‌های جدید استخراج نفت احتمالا برخی موضوع‌های مورد گفت‌وگو بوده است. همچنین ابراز نارضایتی وزیر نفت نیجریه از رشد تولیدات شیل که به از دست رفتن سهم این کشور از بازار نفت منجر شده، نشان می‌دهد مانند سال گذشته تلاش برای ایجاد همکاری بین اوپک و تولیدکنندگان آمریکایی بخشی از مذاکرات انجام‌شده در این میهمانی بوده است.

این پیشنهاد از سوی اوپک در حالی مطرح است که تولیدکنندگان شیل در یک سال گذشته بیشترین سود را از افزایش قیمت‌ها برده‌اند؛ به‌طوری‌که پیش از این برخی از آنها نسبت به افزایش تولیدات شیل و برهم خوردن مجدد بازار هشدار داده بودند. بنابراین به نظر می‌رسد تولیدکنندگان شیل نیز از قیمت‌های کنونی بازار نفت راضی و از منافع موجود در همکاری با اوپک آگاه هستند

.هرچند ناظران بازار احتمال ایجاد همکاری بین اوپک و تولیدکنندگان آمریکایی در کنار پیش‌بینی آژانس از رشد تقاضا را دلیل رشد قیمت‌ نفت در روز گذشته دانستند؛ اما قوانین آمریکا یا متعدد بودن تولیدکنندگان نفت در این کشور چشم‌انداز وقوع هرگونه همکاری بین تولیدکنندگان سنتی و جدید نفت را تیره می‎‌کند.
اوپک خواهان همکاری با شیل

در شرایطی که اوپک برای دومین سال متوالی در حال کاهش تولیدات خود برای متعادل کردن بازار نفت و افزایش قیمت‌ها است، افزایش تولید شیل و کاهش سهم اوپک در بازار نفت به بزرگ‌ترین‌ دغدغه تولیدکنندگان سنتی بازار بدل شده است. به‌طوری‌که این احتمال مطرح است که اوپک برای از دست ندادن سهمش در بازار نفت به توافق نفتی خاتمه دهد.

از این رو، اعضای اوپک برای دومین سال پیاپی در کنفرانس سالانه سراویک شرکت کردند و از شرکت‌های نفت شیل آمریکا بار دیگر خواستند برای حفظ قیمت‌های نفت در سطوح فعلی با این سازمان متحد شوند. به گزارش خبرگزاری رویترز، محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک در کنفرانس سراویک گفته است که اوپک و تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا به درکی مشترک رسیده‌اند و حال همه می‌دانند که متعلق به یک صنعت هستند؛ هرچند که رشد صادرات نفت آمریکا در سال‌ گذشته سهم بازار اوپک را کاهش داده است.

علاوه بر این، اعضای اوپک با برگزاری یک ضیافت شام در دوشنبه شب به وقت محلی با شرکت‌های نفت شیل آمریکا دیدار کردند. با این حال بارکیندو در حاشیه اولین روز برگزاری این کنفرانس تاکید کرده بود که اوپک تولیدکنندگان شیل را به ضیافت شام تنها با هدف کاهش تولید یا افزایش قیمت‌ها دعوت نکرده، بلکه آگاهی یافتن از چشم‌انداز بهبود تکنولوژی و رشد تولید شیل از اهداف این دیدار است. او گفت است که می‌توان از تولیدکنندگان شیل درس‌های بسیار بزرگ و ارزشمندی آموخت.

هرچند بارکیندو گفته است که اوپک برای آموختن به سراویک آمده اما به نظر می‌رسد دبیر کل اوپک همزمان قصد هشدار دادن به تولیدکنندگان شیل درخصوص رشد تولیداتشان را نیز داشته است. او با بیان اینکه افت‌های اخیر قیمت نفت بدترین دوران رکود بازار بین ۶ رکود قبلی است، افزوده است: «ده‌ها شرکت حفاری در آمریکا در این چرخه رکود ورشکسته شده‌اند.»بازار نفت روز گذشته با واکنش مثبت به پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی از رشد تقاضای نفت خام تا سال ۲۰۲۳ و همچنین دیدار سران اوپک و شیل در آمریکا، روندی صعودی داشت.

تا لحظه تنظیم این گزارش به وقت تهران (ساعت ۱۷) قیمت هر بشکه نفت خام برنت با رشد ۴۹ سنتی همراه شد و به ۰۳/ ۶۶ دلار بر بشکه رسید. نفت خام آمریکا نیز از فضای مثبت بازار بهره‌مند و با ۵۷ سنت رشد قیمت، ۱۴/ ۶۳ دلار بر بشکه معامله شد.کنفرانس سراویک هر سال در ماه مارس به مدت ۵ روز در هوستون برگزار می‌شود. امسال این کنفرانس با شرکت بیش از ۳۵۰۰ شرکت تولیدکننده نفت از سراسر جهان روز دوشنبه آغاز به کار کرد.

نارضایتی اوپک از شیل
در دهه اخیر تولیدکنندگان نفت در ایالات متحده آمریکا با دستیابی به تکنولوژی‌های جدید حفاری و استخراج نفت از مخازنی که قبلا غیرقابل برداشت به نظر می‌رسیدند، بزرگ‌ترین‌ عامل مخرب بازار نفت بوده‌اند. رشد تولیدات شیل موجب شد که قیمت‌ها در اوایل سال ۲۰۱۶ به کمتر از ۳۰ دلار بر بشکه برسد.

از این رو فشار اقتصادی بر تولیدکنندگان سنتی بازار به سطحی رسید که آنها برای کاهش تولید و متعادل کردن بازار نفت با یکدیگر توافق کردند. این توافق از ابتدای سال گذشته میلادی آغاز شده و با هدف قراردادن رساندن سطح موجودی انبارهای نفتی به متوسط ۵ ساله قرار است تا پایان سال ۲۰۱۸ ادامه یابد. در حالی که به نظر می‌رسد اوپک و متحدانش توانسته‌اند در این مسیر موفق عمل کرده، رشد قیمت نفت عاملی برای افزایش مجدد تولیدات آمریکا شده است و حال بزرگ‌ترین‌ تهدید برای ادامه اثرگذاری توافق بزرگان نفتی محسوب می‌شود.

تولید نفت آمریکا در دسامبر ۲۰۱۶ در سطح ۷/ ۸ میلیون بشکه در روز بوده، اما در حال حاضر تولید نفت این کشور بیش از ۵/ ۱ میلیون بشکه افزایش یافته و به حدود ۳/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. علاوه بر این در یک سال گذشته نفت آمریکا توانسته جای خود را در بازار آسیا به‌عنوان بازار سنتی اوپک باز کند؛ در حالی‌که تا سال ۲۰۱۷ هیچ نفتی از آمریکا به آسیا صادر نشده بود.

در حال حاضر نیز پیش‌بینی می‌شود رشد تولید و صادرات نفت این کشور ادامه داشته باشد. آن‌طور که آژانس بین‌المللی انرژی در تازه‌ترین چشم‌انداز میان‌مدت خود از بازار نفت پیش‌بینی کرده، رشد تولیدات آمریکا در سه سال آینده در کنار افزایش تولید برزیل، کانادا و نروژ نزدیک به ۸۰ درصد از رشد تقاضا برای نفت را پوشش خواهد داد.

علاوه بر این وود مکنزی روز گذشته در گزارشی به اوپک هشدار داد که رشد تولیدات آمریکا می‌تواند قسمت بیشتری از سهم این سازمان از بازار آسیا را از آن خود کند. به گزارش بلومبرگ، وود مکنزی گفته است که ظرف ۵ سال آینده نفت شیل می‎‌تواند نزدیک به ۴۰ درصد از رشد تقاضای آسیا را پوشش دهد و متوسط صادرات نفت این کشور به آسیا در این سال‌ها ۳/ ۱ میلیون بشکه در روز خواهد بود.

این شرایط باعث شده که رویترز در گزارش خود بنویسد ایمانوئل ایب کیچیو، وزیر انرژی نیجریه صراحت بیشتری نسبت به بارکیندو درباره دلیل حضورش در سراویک و دعوت از تولیدکنندگان آمریکایی برای ضیافت شام داشته باشد. ایب کیچیو به خبرنگاران گفته است: «اوپک و تولیدکنندگان بزرگ نفت شیل، هر دو باید نسبت به قیمت‌ها احساس مسوولیت داشته باشند و هر دو باید بیشتر برای ثبات قیمت‌ها تلاش کنند.»

او همچنین با کنایه اشاره‌ای به تاثیر مخرب تولیدکنندگان شیل بر بازار نفت این کشور داشته و اعلام کرده است: «نیجریه به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی نفت پالایشگران آمریکایی در گذشته، به لطف رشد تولیدات شیل سهم خود را از بازار نفت از دست داده و گمان نمی‌کنم هیچ‌گاه بتواند مجددا سهم خود را به دست آورد.» به گفته وزیر نفت نیجریه، زمان این فرا رسیده است که شیل وارد همکاری با اوپک برای تثبیت قیمت‌ها شود.

گفته‌های وزیر انرژی نیجریه احتمالا عقیده بسیاری از وزرای نفت اوپک است. آنها از سال‌ ۲۰۱۴ به دلیل افزایش تولید نفت شیل آسیب‌های بسیاری دیده‌اند و حال که خود با وجود از دست دادن سهمشان، وارد عمل شده و بازار نفت را سرو سامان داده‌اند، شیل مجددا در حال برهم زدن ثبات بازگشته به بازار است. از این رو این احتمال مطرح است که با تداوم رشد تولیدات شیل حداقل برخی اعضای اوپک خواهان افزایش تولید و برداشته شدن توافق نفتی شوند.

شیل از شرایط بازار راضی است
مارک پاپا که یکی از معمارهای انقلاب شیل است و در حال حاضر به‌عنوان مدیر اجرایی شرکت Eog Resources مشغول کار است، یکی از میهمانان ضیافت شام اوپک بود. او در گفت‌وگو با بلومبرگ در مسیر رفتن به این میهمانی هرگونه احتمال توافق و حتی نتیجه‌ داشتن این دیدار را رد کرده و گفته است که این دیدار هدف مشخصی ندارد و صحبت‌های کلی می‌شود.

با این حال همان‌طور که آمار نشان می‌دهد رشد قیمت‌ها توان دوباره‌ای به تولیدکنندگان شیل داده است. از این رو جان هس، مدیرعامل شرکت هس به‌عنوان یکی از شرکت‌های تولیدکننده نفت شیل نیز روز گذشته با اعلام اینکه شیل در آینده بخش مهمی از بازار نفت خواهد بود، گفته بود که تولیدکنندگان این نوع نفت در قیمت‌های ۵۰ دلار کاملا منعطف هستند، از این رو قیمت‌های کنونی که بیش از ۶۰ دلار بر بشکه قرار دارد به راحتی می‌تواند زمینه رشد تولیدات آنان را فراهم کند.

از این رو تولیدکنندگان شیل نیز بر مزایای توافق اوپک و ثبات بازار نفت آگاهی دارند، به‌طوری‌که بعد از آخرین نشست اوپک که آذرماه سال جاری برگزار و در آن تصمیم گرفته شد توافق نفتی تا پایان سال ۲۰۱۸ ادامه یابد، برخی از تولیدکنندگان شیل نسبت به این تصمیم ابراز خرسندی کردند.

اسکات شفیلد، رئیس شرکت پایونیر انرژی که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا است، با هشدار درباره تاثیر منفی افزایش دکل‌های حفاری گفته بود: «امیدوارم همه تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا تعداد دکل‌های کنونی خود را ثابت نگه دارند و از افزایش درآمد ناشی از رشد قیمت نفت برای رشد سود پرداختی به سهامداران خود استفاده کنند.»

به گفته تحلیلگران شفیلد با این سخنان قصد داشت پیامی روشن به فعالان صنعت نفت شیل برساند. او افزایش کیفیت را برتر از افزایش کمیت دانسته و تلاش کرده بود بر دیگر تولیدکنندگان نفت شیل تاثیر بگذارد.

با این حال به نظر می‌رسد ایجاد توافق بین اوپک و تولیدکنندگان نفت شیل چندان در دسترس قرار ندارد. اول اینکه قوانین آمریکا مانع هرگونه قراردادی بین‌ تولیدکنندگان این کشور به منظور کنترل عرضه می‌شود. حتی اگر قانون مانع این توافق نشود، تعدد شرکت‌های تولیدکننده نفت در آمریکا ایجاد توافق بین آنها را به شدت دشوار می‌کند. علاوه بر این باید در نظر داشت که توافق نفتی کنونی بین دولت‌ها برقرار است، آن هم دولت‌هایی که به شدت به درآمدهای نفتی وابسته هستند.

اما کوچک بودن سهم نفت در اقتصاد آمریکا مانع از این می‌شود که دولت این کشور تلاشی برای سودآوری شرکت‌های نفتی خود داشته باشد؛ بنابراین احتمالا ضیافت شام امسال نیز مانند پارسال حاصلی برای اوپک نداشته باشد.