جنجال، اعتراض، انتقاد، بی‌عدالتی

پولاد امین l سینمای ایران در آغازین روزهای سال روز‌های پرتب و تابی را پشت سر گذاشت. روز‌های پر از درگیری و جنجال و البته بی‌عدالتی‌های آشکار و نهان. روز‌های اعتراض فیلمسازان و تهیه‌کنندگان به پخش فله‌ای تیزر‌های یکی دو فیلم خاص و از سوی دیگر به محاق رفتن تبلیغات تلویزیونی فیلم‌های دیگر. روز‌های اقبال و استقبال مردم از سینما؛ درحالی‌که امسال در سیزده روز اول سال دو روز تعطیلی را در سینما‌ها پشت سر گذاشتیم؛ اما با تمام این اوصاف مردم از پای گیشه‌ها حدود بیست‌میلیارد تومان بلیت خریدند تا یکی از آغاز‌های پررونق را شاهد باشیم.

جدول فروش
به‌رغم تمام مشکلاتی که فیلم مصادره از نظر تبلیغات تلویزیونی با آن‌ها مواجه بود؛ اما، در روز‌های تعطیلات این فیلم با فاصله‌ای محسوس از دیگر فیلم‌های روی پرده عنوان پرفروش‌ترین فیلم روی پرده را به دست آورد. نخستین ساخته مهران احمدی که از همان روز‌های جشنواره پیدا بود که مورد استقبال مردم قرار خواهد گرفت، در اکران نوروز توانست با فروش نزدیک به هفت‌میلیارد تومان گوی سبقت را از دیگر فیلم‌ها ربوده و صدرنشین جدولی شود که تلاش‌های آشکاری در کار بود تا صدر این جدول به فیلمی دیگر برسد.

به وقت شام جدیدترین ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا که در روز‌های جشنواره هم خبرساز شده بود و قرار بود با فروش بالا پاسخ منتقدانش را بدهد؛ اما به‌رغم تمام تبلیغات پردامنه تلویزیونی تنها و تنها چهار‌میلیارد تومان فروخت تا رقم فروشش فاصله‌ای معنادار با فیلم مصادره داشته باشد؛ که تازه همین فیلم هم با هیچ متر و معیاری یک فیلم درجه یک نیست و بیشتر میزان استقبال مردمی این فیلم مدیون و مرهون دوگانه‌ای است که بین این فیلم و به وقت شام درست شده بود.

لاتاری دیگر فیلمی بود که امید فراوانی به اکران نوروز امسال داشت. سومین فیلم محمدحسین مهدویان که برخلاف انتظار‌ها در زمان جشنواره نتوانست نظر مثبت منتقدان را جلب کند، در نمایش عمومی نوروزی خود نیز به‌رغم تمام تبلیغات ریز و درشت تلویزیونی در حد و حدود فیلم حاتمی کیا فروخت. درواقع به وقت شام که اندکی بیش از چهار‌میلیارد و صدوبیست‌سی‌میلیون تومان فروخته بود، تنها با فاصله‌ای چهار پنج‌میلیون تومانی بالاتر از لاتاری قرار گرفت؛ تا سه فیلم اول فهرست پرفروش‌های امسال سه فیلمی باشند که در زمان جشنواره نیز با نمایش‌های پر سروصدایی که داشتند، خبرساز شده بودند.

بعد از این سه فیلم لونه زنبور برزو نیک‌نژاد با سه‌میلیارد و چهارصد‌میلیون تومان در رتبه چهارم نشسته و فیلشاه انیمیشن سینمایی تحسین‌انگیز هادی محمدیان نیز با فروشی نزدیک به یک‌میلیارد تومان پنجمین جایگاه را به اشغال درآورده است. خرگیوش مانی باغبانی نیز با فروشی در حدود نهصد‌میلیون تومان بالاتر از فراری علیرضا داودنژاد قرار گرفت که در روز‌های تعطیلات فقط و فقط دویست‌میلیون تومان فروخت تا نخستین فیلم سوخته امسال باشد. اتفاقی که با توجه به هم زمانی اکرانش با چند کمدی بالقوه پرمخاطب و دو فیلم پرسروصدای ارگانی قابل پیش‌بینی بود.
در کنار این فیلم‌ها بدون تاریخ بدون امضای وحید جلیلوند هم که اکرانش از اواخر بهمن آغاز شده بود، در روز‌های تعطیلات در بیست سالن روی پرده بود؛ که بسیار بالاتر از انتظار‌ها عمل کرد و با فروشی بالغ بر دویست‌میلیون تومان مجموع فروش خود را در پایان ششمین هفته اکران به چهار و نیم‌میلیارد تومان رساند.

پسرفت یا پیشرفت؟
درباره این‌که در کل اکران نوروزی اکران موفقی بوده شکی نیست. اما این‌که آیا سینمای ایران از نظر موفقیت مالی توانسته موفقیت‌های پارسال و سال قبل از آن را تکرار کند یا نه؛ نکته‌ای است که فقط و فقط به ارقام اعلام شده بستگی ندارد و از این‌رو که در این دو‌سال اخیر قیمت بلیت‌ها و... افزایش ملموسی داشته، بررسی این موضوع نیاز به تحلیل‌های پیچیده‌تری دارد که در آینده به آن خواهیم پرداخت.

همایون امکانیان پخش‌کننده مصادره می‌گوید: فروش گیشه سینما تاکنون مناسب بوده، ولی برای نتیجه‌گیری نهایی باید تا پایان ماه صبر کنیم تا ببینیم میزان فروش‌ها چطور بوده است و برای این‌که فیلمی بتواند با هزینه ساخت متوسط یک و نیم تا ۲‌میلیارد تومان از طریق فروش به حداقل سود برسد باید بالای شش‌میلیارد تومان فروش کند و در غیراین صورت اکران فیلم هیچ توجیه اقتصادی ندارد.

اگر آغاز اکران فیلم‌های نوروز ٩٧ را از ٢٣ اسفند ٩٦ حساب کنیم باید توجه داشت که هفت فیلم به نمایش درآمده در هفت روز اول نمایش درآمدی معادل ٢‌میلیارد و ١٠٠‌میلیون تومان به دست آوردند که متوسط فروش ٣٠٠‌میلیون تومان را نمایش می‌دهد. از این‌رو می‌توان گفت که با توجه به افزایش قیمت بلیت که از زمان آغاز نمایش این فیلم‌ها اعمال شده و در پردیس‌های سینمایی به ١٥‌هزار تومان رسیده، این نکته لااقل در هفته اول ظاهرا باعث ریزش تماشاگر شده و اکران ٩٧ با افت فروش مواجه شد.

اما نباید فراموش کرد که خیلی زود این روند تغییر یافت و بعد از کم رونقی هفته اول اکران، گیشه سینما در پایان هفته اول فروردین ٩٧ جان گرفت؛ چندان که رئیس کانون پخش‌کنندگان گفت: فیلم‌ها در این روز ١‌میلیارد و ٨٠٠‌میلیون تومان فروختند. البته این رکورد فقط چند روز دوام داشت و فروش سینما‌ها در روز ١٢ فروردین‌ماه به رقم ٢‌میلیارد تومان نیز رسید. به گفته سرتیپی «امسال سال خوبی برای سینمای ایران خواهد بود و سالی که نکوست از بهارش پیداست.

تبلیغات تلویزیونی
از نظر تبلیغات نیز روز‌های آرامی نداشتیم. نبود روال مشخص در پخش تیزر تبلیغاتی فیلم‌های سینمایی و حتی قطع پخش تبلیغات تلویزیونی یک فیلم، حمایت آشکار رسانه‌ای از دو فیلم خاص ارگانی، تأثیر فضای مجازی بر دیده شدن یک فیلم و... مسائل و دغدغه‌هایی بودند که در ایام نوروز سینماگران با آن‌ها مواجه بودند.

در میان هفت فیلمی که در این روز‌ها روی پرده آمدند، شاید بیشترین مشکلات مربوط به تبلیغات تلویزیونی را فیلم خرگیوش پشت سر گذاشت. حبیب اسماعیلی تهیه‌کننده و پخش‌کننده خرگیوش مانی باغبانی به نحوه تبلیغات تلویزیونی فیلم‌های سینمایی اعتراض دارد: به این فیلم حدود ۳۱ تیزر تلویزیونی اختصاص داده شده بود و فقط هم سه یا چهار تیزر آن در یک روز پخش شد و بعد از آن بدون هیچ دلیلی تبلیغات تلویزیونی این فیلم را قطع کردند.

مصادره هم چندان تبلیغات بی سروصدایی نداشت. این فیلم، اما توانست از این تهدید به‌عنوان فرصت استفاده کرده و با کشاندن ماجرا به فضای مجازی و تبلیغات پردامنه در فضای مجازی نه‌تن‌ها این مشکل را به نفع خود تمام کند؛ بلکه حتی با شکل دادن نوعی دوگانه سینمای خصوصی و سینمای ارگانی پای مردم و به‌خصوص جوانان را به کمپین حمایت از مصادره باز کرد. همایون امکانیان که پخش مصادره را برعهده دارد می‌گوید: باتوجه به این‌که هرم جمعیتی کشور ما جوان است، تبلیغات مجازی از تبلیغات تلویزیونی تأثیر بیشتری خواهد داشت و هدف اصلی فیلم‌های سینمایی که جذب جوانان به سینما است از طریق فضای مجازی بهتر عمل می‌کند.

نکته جالب در این میان این‌که پخش‌کننده فیلمی، چون لاتاری هم از تبلیغات تلویزیونی فیلمش ناراضی است. این فیلم که در روز‌های تعطیلات روزانه بار‌ها و بار‌ها در بازه‌های زمانی بسیار نزدیک به هم تبلیغ می‌شد؛ اما به گفته فیاض پارسیان که پخش فیلم لاتاری را به عهده دارد «تبلیغات تلویزیونی این فیلم دیر شروع شد و روال مشخصی هم در تبلیغات تلویزیونی فیلم‌ها وجود نداشت.» به باور پخش‌کننده لاتاری این اتفاقات باعث شده است که بعضی از مردم هنوز نمی‌دانند این فیلم در سینما‌ها اکران شده است.

اما احمد مختاری از هدایت فیلم با اشاره به میزان فروش فیلم فراری که به نسبت دیگر فیلم‌های اکران شده در نوروز امسال پایین‌تر بوده گفت: این فیلم سینمایی تا ۷ فروردین هیچ تیزر تلویزیونی نداشته است و قرار بود پخش تبلیغات آن از ۷ فروردین ماه آغاز شود بنابراین شاید یکی از دلایل کم بودن استقبال از این فیلم با وجود آن‌که در جشنواره فیلم فجر موفقیت‌هایی را کسب کرد، همین باشد.

اعتراض‌ها و انتقاد‌ها
علاوه بر موضوع تبلیغات، شرایط اکران نوروز هم باعث انتقاداتی شده است. شرایطی که علاوه بر تهیه‌کنندگان، صدای اعتراض بازیگران فیلم‌های روی پرده را هم بلند کرده است. نوید محمدزاده که فیلم بدون تاریخ، بدون امضا را روی پرده داشت، از کم شدن سینما‌های این فیلم به شدت انتقاد کرد و گفت: ما همیشه می‌گوییم فیلم‌های کمدی می‌فروشند. اما سیاست‌گذاری طوری است که فیلم‌های کمدی بفروشند.

نوید گفت: درحالی‌که این فیلم خوب می‌فروخت، بعد از چهار هفته سالن‌هایش را گرفتند: این فیلم داشت می‌فروخت. چرا باید سالن‌هایش را بگیرند و بدهند به فیلم‌های کمدی یا ارگانی یا هرچیزی؟ یا این فیلم‌ها را اکران نکنید یا علنی به مردم بگویید دوست نداریم این جنس سینمای دغدغه‌مند را ببینید.

نوید محمدزاده تنها بازیگر معترض به شرایط در روز‌های تعطیلات نبود و علاوه بر او محسن کیایی بازیگر لونه زنبور هم در اینستاگرام خود از شرایط اکران این فیلم انتقاد کرده است. او نوشت: سالن‌ها خریداری شده و سانس‌های پشت سر هم فیلم‌های دیگه حق دیده شدن از مابقی فیلم‌ها رو می‌گیره.

اکران دوم
درحالی‌که تیم اطلاع‌رسانی فیلم یادم تو را فراموش اعلام کرده‌اند این فیلم به کارگردانی علی عطشانی بعد از خرگیوش در گروه سینمایی زندگی اکران می‌شود، اما مدیر پخش حوزه هنری. غلامرضا فرجی گفته: بعد از پایان اکران فیلم خرگیوش اکران فیلم جشن دلتنگی آغاز می‌شود و زمان اکران احتمالی این فیلم اردیبهشت خواهد بود.

با توجه به فروش پایین‌تر سه فیلم خرگیوش، فیلشاه و فِراری نسبت به چهار فیلم دیگر اکران نوروز ٩٧ احتمال دارد این سه فیلم زودتر تعویض شوند و پخش‌کنندگان برخی فیلم‌های در صف اکران می‌کوشند از حالا خود را برای اکران دوم بهار آماده کنند. به جز جشن دلتنگی اخباری درباره نمایش فیلم‌هایی مثل چهارراه استانبول و خوک در نوبت بعدی اکران منتشر شده است.