خطر فاشیسم بیخ گوش جهان

مادلین آلبرایت وزیر امور خارجه پیشین ایالات متحده، روز گذشته با نوشتن یادداشتی در نیویورک‌تایمز با عنوان «آیا پیش از آنکه خیلی دیر شود، جلوی ترامپ را می‌گیریم؟» فاشیسم امروز را تهدیدی جدی‌تر از هر زمان دیگر پس از پایان جنگ جهانی دوم عنوان کرد.

خانم آلبرایت در ابتدای مقاله‌اش وقایع ٧٣ سال پیش در چنین روز‌هایی در پایان جنگ جهانی دوم را مورد اشاره قرار داد که ایتالیایی‌ها بنیتو موسولینی دیکتاتور فاشیست را مقابل در یک ایستگاه گاز در میلان به دار آویختند و دو روز بعد از آن آدولف هیتلر دیکتاتور آلمان نازی در پناهگاهش خودکشی کرد و به‌نظر می‌رسید فاشیسم دیگر مرده است.

وی در ادامه به تشکیل سازمان ملل متحد، اعلامیه جهانی حقوق بشر، فروریختن دیوار برلین در سال ١٩٨٩ و ظهور دموکراسی‌های نوین در آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا اشاره کرد و نوشت: «تقریبا در همه جا، به نظر می‌رسید که دیکتاتور‌ها کنار رفتند و دموکرات‌ها وارد میدان شدند. آزادی اوج گرفت».

آلبرایت می‌پرسد: «امروز در عصر جدیدی به سر می‌بریم که آزمونی است بر اینکه آیا پرچم دموکراسی را می‌توان در میان تروریسم، درگیری‌های فرقه‌ای، مرز‌های شکننده، رسانه‌های اجتماعی سرکش و طرح‌های کلبی‌مسلکانه مردان بلندپرواز در اهتزاز نگه داشت؟ پاسخ روشن نیست.

شاید تشویق شویم که بگوییم اکثر مردم در بیشتر کشور‌ها همچنان می‌خواهند آزادانه و در صلح زندگی کنند، اما نمی‌توان ابر‌های توفانی را که جمع شده‌اند، نادیده گرفت. در واقع، فاشیسم و گرایش‌های منجر به فاشیسم اکنون تهدیدی جدی‌تر از هر زمان دیگر از پایان جنگ جهانی دوم است».

نشانه‌های هشداردهنده از نگاه وی «قدرت‌گرفتن احزاب حاکم در مجارستان، فیلیپین، لهستان و ترکیه است که همه متحدان ایالات متحده هستند». آلبرایت از مشهودبودن «خشم خام که فاشیسم را تغذیه می‌کند، در امتداد اقیانوس اطلس» سخن به میان می‌آورد.

پیروزی‌های احزاب راست در آلمان، خطر افزایش استبداد ولادیمیر پوتین در روسیه، نیکولاس مادورو در ونزوئلا و شی‌جین پینگ در چین از مواردی است که خانم آلبرایت به آن‌ها اشاره می‌کند. وی همچنین در حوزه مدیترانه از عبدالفتاح السیسی در مصر و بشار اسد در سوریه نام می‌برد و به رؤسای جمهوری در آفریقا نیز می‌پردازد، اما در این میان، ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ را بیشترین بخت بروز فاشیسم به‌شمار می‌آورد.

وزیر خارجه پیشین آمریکا معتقد است آمریکا باید نقش حامی آزادی را در جهان برعهده بگیرد، اما ترامپ خلاف آن عمل می‌کند. «ترامپ به طور مداوم نفوذ مثبت آمریکا در شورا‌های جهانی را کاهش داده است. او به جای تقویت ائتلاف‌های بین‌المللی برای برداشتن مشکلات جهانی، به دکترین «هر ملتی را برای خود» دامن می‌زند و سبب انزوای آمریکا در پرداختن به منافع تجاری، تغییرات اقلیمی و صلح خاورمیانه شده است.

او به جای دیپلماسی خلاق، به همسایگان و متحدان ایالات متحده توهین کرده است، از موافقت‌نامه‌های کلیدی بین‌المللی خارج شده است، سازمان‌های چندجانبه را مسخره می‌کند و وزارت امور خارجه را از منابع و نقش خود محروم می‌کند. آقای ترامپ به جای آنکه به ارزش‌های یک جامعه آزاد پایبند باشد، با نادیده‌گرفتن آن دیکتاتور‌ها را تقویت کرده است. دیگر نیازی نیست دیکتاتور‌ها از انتقاد از نقض حقوق بشر و آزادی‌های مدنی بترسند. برعکس، آن‌ها می‌توانند به کلمات خود آقای ترامپ استناد کنند تا اعمال سرکوبگرانه خود را توجیه کنند».

حمله ترامپ به قوه قضائیه آمریکا و رسانه‌ها، دفاع او از شکنجه و خشونت پلیس، حمله به مهاجران و کشور‌هایی که از آن می‌آیند و تشدید جدایی مذهبی، اجتماعی و نژادی از جمله مواردی است که به گفته آلبرایت به «رستاخیز فاشیسم» می‌انجامد. تغییرات مداوم سیاست ترامپ در رابطه با کره‌شمالی و تهدید او برای خروج از توافق هسته‌ای ایران، حمایت او از تعرفه‌های حمایت‌گرایانه و ایجاد اختلافات غیرضروری و به‌خطرانداختن میلیون‌ها شغل وابسته به صادرات و پاک‌سازی اخیر تیم امنیت ملی از موارد مطرح‌شده در این مقاله است.

آلبرایت می‌نویسد: «اول اینکه مطبوعات آزاد دشمن مردم آمریکا نیستند؛ محافظ آنان هستند. دوم، ما باید این اصل را تقویت کنیم که هیچ‌کس، حتی رئیس‌جمهور، بالاتر از قانون نیست. سوم، ما باید با تمام توان فرایند‌های دموکراتیک را تقویت کنیم، احترام کسانی را که با آن‌ها مخالف هستیم، حفظ کنیم، به سراغ نامزد‌های انتخاباتی مطلوب برویم و از این جمله ناامیدکننده دست برداریم که هیچ کاری نمی‌توان کرد».