"بدحجاب" کیست؟

فائزه طباطبایی، وکیل دادگستری | در کشور خودش ادبیات فارسی خوانده بود، هرجا می‌رفتیم، تابلو‌ها را بلندبلند می‌خواند، گاهی تلفظ کلمات را اشتباه می‌گفت و ما اصلاح می‌کردیم. داشتیم وارد مرکز خرید می‌شدیم که چشمش به تابلویی افتاد که رویش نوشته بود: «از پذیرش خانم‌های بدحجاب معذوریم».

جمله را بلند خواند و بعد معنی‌اش را پرسید. باید کلمه «بدحجاب» را برایش توضیح می‌دادم. زن‌ها و دختر‌های دوروبرمان را نشانش دادم و بعد تصویر خودش در آیینه‌های بزرگ رستوران را... بعد مدتی ساکت شدم.

نمی‌دانستم بدحجاب را چطور تعریف کنم؟ زنانی که بی‌حجاب نیستند، اما حجاب را در حد شرعی که در رساله‌ها تعریف شده رعایت نمی‌کنند؟! یادم نمی‌آمد این کلمه کی، از کجا و چگونه وارد فرهنگ لغت ما شد؟ اولین متن قانونی که در آن به کلمه بدحجابی برخوردم، بخش‌نامه شماره م/ ۱۸۱۳/۱ مورخ ۲۰/۲/۱۳۶۹ _. آیت الله یزدی_ رئیس قوه قضائیه است.

این بخش‌نامه خطاب به تمامی واحد‌های قضائی سراسر کشور تحت عنوان «تسریع در رسیدگی به پرونده‌های عوامل ترویج فساد و بدحجابی» ابلاغ شده است. در قسمت‌هایی از متن این بخش‌نامه آمده است: «پدیده فرهنگ‌های مبتذل و ناهنجار که ناشی از افکار ناصالح و غیراسلامی بیگانه است، همواره سعی دارد، دستورات متعالیه را مستور و با پوششی کاذب، ملت‌های بیدار و آگاه را منحرف نماید که در این راه زنان را وجه‌المصالحه و در جهت نیل به اهداف شوم خود با بروز یکی از پدیده‌ها موسوم به بدحجابی، استفاده لازم را می‌برد...»

و سپس بدون ارائه تعریفی از بدحجابی ادامه می‌دهد: «بر دستگاه قضائی نیز واجب است به صیانت ذات و حراست از خون‌بهای شهدای گرانقدر، با هرکس که بخواهد عامل ترویج فساد و بدحجابی گردد با قاطعیت برخورد و ضمن همکاری لازم و کافی یا مراجع انتظامی، سریعا به پرونده‌هایی که در این‌گونه موارد ارسال و معرفی می‌شوند، رسیدگی و حکم لازم را صادر نمایند تا مرضی خداوند (تبارک و تعالی) واقع و رضایت خاطر امت شهیدپرور و مردم انقلابی بیش از پیش فراهم شود». از لابه‌لای متن فوق هم معلوم نمی‌شود این کلمه از کجا آمده است.

بدحجاب هم از همان کلمه‌هایی است که معلوم نیست از کجا و چطوری وارد شده در دایره لغت ما. همه زنان ما باحجابند و تفاوتی که در ظاهر آن‌ها دیده می‌شود، ناشی از تفاوت فرهنگی، قومی و نژادی‌شان است.

پوشش زنان شالیکار شمال ایران را مقایسه کنید با زنان خانه‌دار یزد، لباس رنگی‌رنگی زنان بلوچ را مقایسه کنید با چادر‌های مشکی مرکزنشینان، حجاب زن ترکمن را با آن پیراهن بلند و روسری‌های ترکمنی که تا کمر را می‌پوشانند، لباس‌های بلند و شاد کُردی، دامن‌های چین‌چین لر‌ها و آن روسری‌های توری که از دوطرفشان بافه‌های مو‌های ابریشمین‌شان می‌ریزد بیرون، لباس زن‌های جنوبی با آن شلوار‌های خامه‌دوزی‌شده و بتوله روی صورتشان.

مگر می‌شود به همه زنان فارغ از فرهنگ و مذهب و قومیتشان دستور داد مثل هم لباس بپوشند؟ در ادارات دولتی و دادگاه‌ها و مدارس شاید، اما در خانه و میهمانی و خرید و خیابان نمی‌شود! «رنگ» را نمی‌شود از زن که نه از بشر گرفت!

زن‌های ایرانی همه باحجابند، اگر تفاوتی دیده می‌شود برمی‌گردد به فرهنگ و قومیتشان. زنانی که چادر سیاه می‌پوشند هیچ برتری‌ای به زنان مانتو روسری یا زنانی که لباس محلی می‌پوشند، ندارند. آن‌ها سیاه را انتخاب کرده اند و این‌ها رنگ‌های دیگر را. اینکه فرصت‌های مشارکت سیاسی فقط به یک گروه داده می‌شود، می‌تواند نمونه تبعیضی واضح به‌شمار آید.