تغییر فاز ریسک در بورس تهران

به عبارت دیگر توجه به ریسک سیستماتیک از جانب بورس‌بازان کمرنگ شده است و فعالان تالار شیشه‌ای در حال ارزیابی ریسک و فرصت در صنایع مختلف هستند. در این شرایط دیروز تقویت قیمت کالا‌ها در بازار‌های جهانی طی روز‌های تعطیل بورس تهران با محوریت فلزات پایه، صنعت فلزات اساسی را صدر‌نشین بازار کرد. از سوی دیگر گزارش لیدر گروه خودرویی (ایران خودرو) و تعدیل منفی ۵۰ درصدی پیش‌بینی سود این شرکت برای سال گذشته موجب تشدید فشار فروش در معاملات سهام این گروه شد. از طرفی برخی شایعات پیرامون صنعت پتروشیمی در مورد تعیین نرخ خوراک نیز مورد توجه فعالان سهام قرار داشت. گزارش «شپنا» در مورد خروج یک شرکت کره‌ای در کنار جابه‌جایی سهام شرکت‌های پالایشی از سبد سهام عدالت به شرکت ملی پالایش و پخش نیز از جمله اخبار داغ صنعت مزبور بودند.

از ریسک سیستماتیک تا غیر‌سیستماتیک

حدود یک ماه از زمان اعلام نظر ترامپ در مورد برجام و اعلام خروج آمریکا از این توافق‌نامه می‌گذرد. بورس‌بازان در مقاطعی پیش و پس از اعلام این خبر به این موضوع واکنش نشان دادند. به واقع یکی از دلایل عقب‌نشینی شاخص سهام در روز‌های پایانی فروردین و نیمه نخست اردیبهشت همین موضوع برجام بود. به تدریج این ریسک از کانون توجه فعالان سهام دورتر قرار گرفت. یکی به این دلیل که سهامداران اثر این ریسک را در قیمت سهام لحاظ کرده بودند و دیگری به این دلیل که ابهامات به وجود آمده پیرامون این توافق‌نامه امکان ارزیابی آینده را در این‌باره از سهامداران گرفته است. البته باید توجه داشت دور‌تر ماندن ریسک سیستماتیک ناشی از برجام از چشم سهامداران به این معنا نیست که اثر آن در معاملات سهام کمرنگ است. دلیل این موضوع به این بر‌می‌گردد، که ابهامات پیش روی این توافق‌نامه به اندازه‌ای است که نمی‌توان در مورد آینده آن اظهار نظر کرد (حتی با یک اطمینان نسبی). با اعلام حمایت اروپا از برجام همچنان تکلیف توافق‌نامه هسته‌ای با حضور یا عدم حضور مقامات اروپایی مشخص نیست.

از سوی دیگر و با وجود پافشاری اروپا در مورد ماندن در برجام بسیاری از شرکت‌های اروپایی خروج خود از ایران را اعلام کرده‌اند. ضمن آنکه تا مرداد و تعیین مهلت سه‌ماهه‌ای که آمریکا به طرفین درگیر در این قرار‌داد برای خروج از این توافق‌نامه داده است، نیز حدود دوماه زمان است. این موارد در کنار یکدیگر ابهاماتی را پیش پای سهامداران قرار داده است. ابهاماتی که توان تحلیل از وضعیت آتی بازار را از فعالان تالار شیشه‌ای سلب کرده است. به‌طور مثال حتی با در نظر گرفتن سناریوی بدبینانه وضعیت سهام گروه‌های مختلف متفاوت خواهد بود. تعدد سناریو‌ها در‌باره این موضوع امکان تحلیل از سرنوشت این توافق‌نامه را گرفته است، از این رو سهامداران ترجیح داده‌اند، این ریسک را فعلا کمتر مد نظر قرار دهند و توجه خود را به اخبار پیرامون صنایع معطوف کنند.

تداوم اقبال به فلزات اساسی

پس از تعطیلی سه روز کاری در هفته گذشته، دیروز معاملات گروه فلزات اساسی با محوریت ملی مس ایران و فولاد مبارکه اصفهان نسبتا پرقدرت آغاز شد. بر این اساس این گروه با صدر‌نشینی در جدول صنایع با بیشترین ارزش معاملات (۳۰ میلیارد تومان) پیشران نماگر اصلی بازار شد. تقویت قیمت فلزات پایه (به خصوص مس) در بازار‌های جهانی مهم‌ترین دلایل اقبال بورس‌بازان به سهام مربوطه ارزیابی می‌شود.

رشد چشمگیر قیمت مس در بازار‌های جهانی طی هفته گذشته توجه فعالان را به بزرگ‌ترین تولید‌کننده مس بورس جلب کرد. مس که در پایان هفته منتهی به ۱۱ خرداد در سطح ۶۹۰۰ دلار در هر تن متوقف شده بود، طی هفته گذشته با صعود چشمگیری مواجه شد و در سطح ۷۳۰۰ دلار در هر تن به کار خود پایان داد. عقب‌نشینی شاخص دلار طی هفته گذشته به معاملات مس در بازار جهانی رونق نسبی داد تا این فلز بار دیگر سطوح بالاتر از ۷۳۰۰ دلار را به خود ببیند. این بیشترین قیمت مس در ۴ سال و نیم اخیر به شمار می‌رود. علاوه بر افت شاخص دلار، اخلال در سمت عرضه این محصول عامل دیگر رشد قیمت این فلز بود. جایی که افزایش احتمالات در مورد اعتصابات کارگری در معدن مس اسکوندیدای شیلی و همچنین تعطیلی واحد Vedanta در هند به نگرانی فعالان از سمت عرضه این محصول افزود. روی و سرب نیز طی هفته گذشته معاملات پررونقی را پشت سر گذاشتند.

با آغاز دور جدید بازرسی‌های زیست محیطی دولت چین از صنایع آلاینده این کشور، تعداد زیادی از معادن سرب و روی کوچک و متوسط فعالیت خود را کاهش دادند. این امر با فشار بر سمت عرضه منجر به تقویت قیمت این فلزات در بازار‌های جهانی شد. به دنبال این امر معاملات سهام مربوط به این دو کالا در روز گذشته نیز وضعیت مناسبی را تجربه کردند. اتفاق قابل توجه در بازار‌های جهانی، این است که این بازار‌ها نسبت به وضعیت احتمال آغاز جنگ تجاری بی‌تفاوت هستند. هر چند ترامپ با خروج از برجام و اعمال تعرفه بر فولاد و آلومینیوم نگرانی‌ها از احتمال آغاز یک جنگ تجاری را افزایش داده است، با این حال بازار‌های جهانی نسبت به این موضوع بی‌تفاوتند. شاید دلیل این امر را بتوان در ارزیابی فعالان از دائمی نبودن این سیاست از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا جست‌وجو کرد. به هرترتیب تقویت چشمگیر قیمت فلزات پایه در بازار‌های جهانی دیروز، موجب اقبال سهامداران به گروه فلزات اساسی و ثبت رشد ۲/ ۱ درصدی شاخص در کارنامه این صنعت شد.

فشار فروش خودرویی در غیاب «خودرو»

دیروز صنعت خودرو تحت تاثیر گزارش ناامید‌کننده لیدر خود با فشار فروش سهام مواجه شد. ایران‌خودرو روز یکشنبه هفته گذشته گزارش عملکرد خود در سال گذشته را با تعدیل منفی ۵۰ درصدی پیش‌بینی سود هر سهم منتشر کرد. بر این اساس، «خودرو» پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی ۹۶ از ۱۱۱ به ۵۵ ریال رساند و درخصوص اهم دلایل این تغییر با اهمیت اعلام کرد: افزایش نرخ ارز در ۳ ماهه آخر سال گذشته و در نتیجه افزایش در بهای نهاده‌های تولید و همچنین عدم افزایش نرخ محصولات متناسب با افزایش بهای تمام شده موجب کاهش سود ناخالص شده است. پیش از این نیز گزارش سایپا و خزامیا گزارش‌های ناامید‌کننده‌ای از عملکرد خود در سال گذشته منتشر کرده بودند. این گزارش کافی بود تا سهام زیرمجموعه این گروه دیروز در غیاب «خودرو» با فشار فروش سهام مواجه شود. این فشار فروش موجب شد، صنعت خودرو با افت ۲/ ۲ درصدی شاخص خود، زیان ده‌ترین صنعت دیروز بورس باشد. در گزارش پیشین «دنیای اقتصاد» با عنوان «مسیر بورس در تقابل دو نیرو» این موضوع پیش‌بینی شده بود. در این گزارش آمده بود: ضعف بنیادی ایران‌خودرو نسبت به انتظارات موجود می‌تواند با افزایش فشار فروش و همچنین با نگرانی‌های سیاسی احتمالی فضا برای شکسته شدن کف‌های روانی (حمایتی) را فراهم کند. موضوعی که روز گذشته خود را در معاملات سهام این گروه به نمایش گذاشت.

صنعت پتروشیمی و اخبار تایید نشده

یکی از موضوعاتی که دیروز در تالار شنیده می‌شد، بحث محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی با ارز ۳۸۰۰ تومانی به جای دلار ۴۲۰۰ تومانی است، البته به شرط اینکه این شرکت‌ها ارز حاصل از صادرات را در سامانه نیما عرضه کنند. این امر موجب شده است برخی سهامداران نسبت به صنعت پتروشیمی اقبال نسبی نشان دهند. البته همچنان هیچ مقام رسمی این خبر را تایید یا تکذیب نکرده است با این حال باید توجه داشت در صورت صحت این خبر وضعیت ابهام در این صنعت بیش از پیش خواهد شد. دولت با این اقدام (البته در صورت صحت خبر) چندین نرخ ارز در اقتصاد ایجاد می‌کند که خود میتواند زمینه افزایش ابهامات را فراهم کند. همواره اضافه شدن بند‌های حسابرسی به‌صورت‌های مالی شرکت‌ها ابهامات را زیاد می‌کند. به‌طور مثال در صورت‌های مالی شرکت‌ها شرکت نرخ ۳۸۰۰ تومانی را اعمال می‌کند، اما بند حسابدار منوط بر اعمال ارز حاصل از صادرات این شرکت‌ها در سامانه نیما می‌تواند معادلات این صورت مالی را تغییر دهد.

رصد دادوستد صنعت پالایشی

معاملات هفته جاری گروه پالایشی ضعیف آغاز شد. در این گروه دیروز گزارش پالایش نفت اصفهان مبنی بر لغو قرار داد با شرکت کره‌ای منتشر شد. نماد شرکت پالایش نفت اصفهان که به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت متوقف شده بود، مطابق انتظارات یک شفاف‌سازی درخصوص قرارداد با شرکت کره‌ای را روی سایت کدال قرار داد. در جزییات این شفاف‌سازی به عدم وجود دورنمای روشن جهت تامین فاینانس پروژه توسط شرکت دایلم اشاره شده است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که گزارش عملکرد سال ۹۶ نه چندان دلچسب و شایعاتی مبنی بر مشکلات تامین آب، فضای اطراف «شپنا» را منفی کرده است.

امری که دیروز به معاملات سهام همگروه‌های دیگر آن نیز سرایت کرد. از‌سوی دیگر نیز هفته گذشته فعالان تالار شیشه‌ای شاهد بازگشت سهام عدالت در پالایشگاه‌ها به سبد دولت بودند. این امر به دلیل دخالت دولت وبا اعلام ضعف درخصوصی‌سازی انتقاداتی را به دنبال داشت. فارغ از مسائل مربوط، اما باید توجه داشت این خبر می‌تواند دو سیگنال متفاوت داشته باشد. اول آنکه تقسیم سود این شرکت‌ها به دلیل طرح‌های کیفی‌سازی مد نظر دولت محدود شود و دوم، اما این احتمال وجود دارد که نرخ‌گذاری شرکت پالایش و پخش مطابق میل این شرکت‌ها صورت گیرد. موضوعی که البته به نظر می‌رسد هنوز ارزیابی سهامداران و میزان وزنی که برای این دو موضوع قائل هستند، چندان مشخص نیست. در مجموع دیروز شاخص گروه پالایشی افت ۸/ ۰ درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد تا زیان خود در هفت روز معاملاتی اخیر را به ۶/ ۲ درصد برساند.

رصد گروه‌های مرتبط با مسکن

گروه‌های بورسی مرتبط با بازار مسکن در روز‌های نخست بعد از اعلام ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از برجام مورد اقبال قرار گرفته‌اند. به نظر می‌رسد رونق نسبی ایجاد شده در بازار مسکن عامل توجه سهامداران به این گروه ارزیابی می‌شود. در کنار این امر نزول قیمت سهام مربوطه به دلیل رکودی که بازار مسکن مدت‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کرد، نیز به جذابیت قیمت این نماد‌ها کمک کرده است. صنایع انبوه‌سازی، کاشی و سرامیک و همچنین سیمان از جمله این صنایع هستند. این سه صنعت دیروز نیز با اقبال مناسبی از سوی فعالان تالار شیشه‌ای مواجه شدند و در صدر صنایع با بیشترین بازدهی شاخص قرار گرفتند. در این میان باید رشد قیمت مسکن را به‌عنوان عامل سرکوب‌کننده تقاضا و تعمیق رکود در این بازار مد نظر قرار داد، ضمن آنکه برخی معتقدند بازار مسکن در تهران رونق نسبی یافته است حال آنکه اکثر شرکت‌های مربوط به این بازار در شهرستان‌ها قرار دارند.