دلایل و راهکارهای برخورد با بددهنی کودک
فارغ از این بحث شنیدن فحش و کلمات بد چیزی نیست که بتوان بچه را از آن در امان نگه داشت. در خیابان، فیلم، مهدکودک، کارتون و حتی گاهی در مکالمات خود شما با اطرافیان ممکن است لغتی که مناسب نیست به گوش بچه بخورد و آن را حفظ و مدام تکرار کند.
کد خبر :
۶۰۳۰۰
بازدید :
۲۳۱۱۰
فرادید | شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در جمعی حضور دارید ناگهان یک کودک سه یا چهارساله که تازه به شیرین زبانی افتاده حرف بدی از دهانش خارج میشود. در این مواقع والدین معمولاً مضطرب میشوند یا سعی میکنند کودک را به شدت تنبیه کنند و یا از محیط دورش میکنند. گاهی هم کاملاً بیتفاوت با این موضوع برخورد میکنند.
دلیل اینکه چرا بچهها در این سن کلمات بد و فحش دادن را یاد میگیرند و اصلاً چرا بازگو میکنند زیاد است. در بیشتر موارد بچهها از محیط اطراف این لغات را یاد گرفتهاند و مشخصاً کسی به آنها آموزش نداده، اما بعضی وقتها افراد بزرگسال برای شوخی و سرگرمی به بچهها که زبان شیرینی دارند لغات بد یاد میدهند و از تکرار آن توسط بچه لذت میبرند. در حقیقت این کار به نوعی بازی با شخصیت یک کودک خردسال است. با این کار شما او را به تمسخر گرفتهاید و باعث میشوید در جمع مضحکه دست بزرگترها شود.
فارغ از این بحث شنیدن فحش و کلمات بد چیزی نیست که بتوان بچه را از آن در امان نگه داشت. در خیابان، فیلم، مهدکودک، کارتون و حتی گاهی در مکالمات خود شما با اطرافیان ممکن است لغتی که مناسب نیست به گوش بچه بخورد و آن را حفظ و مدام تکرار کند. راه اصلی برخورد با این روش سکوت و بیتفاوتی است. شاید کمی دشوار به نظر برسد، اما همین که کودک بفهمد نمیتواند توجه شما را جلب کند دست از این کار بر میدارد.
اینکه چه وقت و چگونه بددهنی میکند، اهمیت دارد
سن فحش دادن
زمانی که کودک زبان باز میکند بیان هر کلمهای از طرف او برای والدین و اطرافیان جذاب است. زبان کودکانه شیرینی خاصی دارد و شنیدن کلمات از دهان بچهها جالب و بامزه است. سن ۲ تا ۳ سالگی زمانی است که تقریباً همه بچهها زبان باز میکنند، در این سن آنها معنی اکثر لغات را نمیدانند و فقط طوطیوار آنها را بازگو میکنند. یادتان باشد ۲ تا ۳ سالگی سن لجبازی کودکان است و کودک بدون اینکه مفهوم الفاظ را بداند، ممکن است این کلمات را به زبان بیاورد.
برخورد تند و قاطعانه یا برعکس تعجب کردن و خندیدن به کودک میتواند باعث این رفتار شود. در این سن نادیده گرفتن رفتار بهترین عملکرد است و به تغییر آن کمک میکند. این نوع رفتارها در کودکان دورهای است. در سنین نوپایی مدت کوتاهی ممکن است کودک الفاظ نامناسب را استفاده و بعد رفتار دیگری را جایگزین آن کند.
زمانی که کودک بزرگتر میشود معنی کلمات بد را تا حدودی میفهمد و برای بزرگ نشان دادن خود در مقابل دوستان ممکن است مخصوصاً در مدرسه از این کلمات استفاده کند یا آنها را از دوستانش بیاموزد و به دیگران بگوید. در این سن برخلاف سنین پایینتر رفتار کودک با بیتوجهی از بین نمیرود. در این زمان والدین باید مستقیم نارضایتی خود را اعلام کنند.
البته در این سنین هم باز برخورد تند والدین یا خندیدن به کودک باعث تثبیت رفتار میشود. در این شرایط اقوام درجه یک و حتی دو باید هماهنگ با هم برخورد مناسبی نشان دهند یعنی روشی مشابه والدین را انتخاب کنند. باید به کودک فهماند که این الفاظ نامناسب است و نباید از آنها استفاده کند. اگر باوجود تذکرات رفتار تکرار شد میتوان از روشهای تنبیهی استفاده کرد.
یک مثال ساده نشان میدهد چطور بچهها میتوانند با تغییر ماهیت کلمات کار خود را پیش ببرند. پسربچه پنجسالهای مادر خود را " احمق " خطاب کرد. مادر با صدای بلند به پسرش گفت: " هرگز اجازه نداری مرا احمق خطاب کنی. ".
کودک بعد از شنیدن سخنان مادرش، اتاق را ترک کرد. نیم ساعت بعد بار دیگر نزد مادرش آمد و یک مسئله ریاضی پرسید. مادرش گفت"الآن جواب آن را نمیدانم، ولی میتوانم پاسخ صحیح را برایت پیدا کنم". پسربچه بیدرنگ به مادرش گفت:" میدانم که اجازه ندارم تو را احمق صدا کنم، ولی میتوانم بگویم که تو کند ذهن هستی". وقتی که او اجازه نیافت مادر خود را " احمق " خطاب کند انتقام خود را با کلمه جدیدی به نام "کند ذهن" ابراز کرد که همان مفهوم احمق را داشت، ولی مؤدبانهتر بود.
بیشتر بخوانید: همه آنچه باید درباره "تنبیه کودکان" بدانید
زمانی که کودکان کوچکتر هستند ممکن است به تذکرات والدین گوش بدهند و حرف بد زدن را ترک کنند، اما در بچهها بزرگتر در مقابل ترک این کلمه سؤال دیگری ایجاد میشود که چرا زدن این حرف بد است. در این موارد بهتر است بگوئید:" بعداً توضیح خواهم داد" یا به ذکر اینکه " کلمه زشتی است" بسنده کرده و توضیح بیشتری ندهید.
دلایل بددهنی
وقتی با فرزند بددهن خود به مشکل برخوردید باید اول علت آن را جویا شوید. اینکه چه وقت و چگونه بددهنی میکند، اهمیت دارد. رفتار کودک ۵ سالهای که فحشِ شنیده در اتوبوس را تکرار میکند، بسیار متفاوت از پسر ۱۵ سالهای است که به معلمش فحش داده.
اگر در حالت عصبانیت به کودک جواب دهید تنها به او میآموزید چگونه بددهنی کند
گاهی کودکان به این دلیل فحش میدهند که برخی مهارتهای مهم زندگی مانند مهارت برقراری ارتباط و مهارتهای اجتماعی را بلد نیستند. اگر دلیل بددهنی این باشد، بسیار مهم است که این مهارتها را بدون اتلاف وقت به او یاد بدهید. درغیراینصورت، ممکن است عواقب این ضعف مهارت در تمام زندگی دامنگیر او شود.
روشهای برخورد
نادیدهگیری:
سادهترین و بهترین روش نادیده گرفتن و سکوت کردن در مقابل کودک است. باید هر وقت کلمه بدی از او شنیدید خودتان را به نشنیدن بزنید و با عوض کردن بحث ذهن او را منحرف کنید. شاید در ابتدا او برای جلبتوجه بیشتر شما هی کلمه را تکرار کند، اما وقتی واکنشی که میخواهد از شما نمیگیرد روش جلب توجهش را عوض میکند.
تشویق:
زمانی که کودک در مقابل یک حرف زشت کلمات خوب و مؤدبانه به کار میبرد به شدت و سرعت او را تشویق کنید و بگذارید بداند چقدر از این رفتار او خوشحال شدید.
خودتان را کنترل کنید:
بددهانی شیوهای است که کودک برای اعمال کنترل بر شما به کار میگیرد، پس اگر خودتان بددهنی کنید او هم بهسرعت یاد میگیرد و تکرار میکند. او ممکن است به دنبال راههایی باشد تا عمداً شما را عصبانی کند و با بددهنی، توجه شما را به خود جلب کند. پس از شرکت در این بازی خودداری کنید.
بددهنی را آموزش ندهید:
اگر در حالت عصبانیت به کودک جواب دهید تنها به او میآموزید چگونه بددهنی کند. این کار کمی کنترل زیاد بر خود میخواهد، ولی تلاش کنید یاد بگیرید که وقتی با عصبانیت سر شما فریاد میکشد، شما متقابلاً این کار را انجام ندهید. بلکه سعی کنید با احترام گذاشتن به کودک، احترام گذاشتن به دیگران را به او آموزش دهید. نسبت به کودک خود مؤدب باشید، گویی که او میهمان است.
کودک را آیینه خود کنید:
زمانی که کسی با شما بد حرف بزند حتماً ناراحت میشوید، وقتی شما با کودکتان بد حرف میزنید به او این اجازه را میدهید که او هم با شما بدرفتاری کند. در بین صحبتها از این کلمات استفاده کنید: «ممنونم، لطفاً، متأسفم و...» همچنین به او بیاموزید تنها آنچه گفته میشود، بددهنی محسوب نمیشود، بلکه گاهی لحن سخن گفتن هم ناخوشایند به نظر میرسد.
لحن کودک را بشناسید:
گاهی ممکن است بچهها قصد بددهنی نداشته باشند و فقط از سر لجبازی و خستگی و بداخلاقی لحن حرف زدنشان بد باشد. شما باید بین این دو مورد تمایز قائل شوید. طعنه زدن، به کار بردن اسم کوچک برخی افراد، با فریاد پاسخ گفتن و سرپیچی گستاخانه، نوعی بددهنی تلقی میشود، ولی حرفهایی ساده مثل «نمیخواهم که» غرغر کردن و پرسشهایی مانند «آیا باید» تنها اظهار عقیده محسوب میشوند نه بددهنی.
به محیط اطراف او دقت کنید:
اگر مطمئن هستید که کلمات بد توسط شما گفته نشده و هرگز در هیچ برنامه تلویزیونی هم در خانه فرزندتان آن را نشنیده پس دنبال منشأ آن بگردید و اگر فکر میکنید مربوط به مدرسه یا مهدکودک است به آنها تذکر دهید.
تنبیه نکنید:
تنبیه را برای موارد مهم و رفتارهایی بگذارید که برای خود کودک و دیگران آزار دهنده و خطرناک است. بددهنی هم، در بدترین حالت، آزاردهنده است، ولی هرگز هیچ کودکی با تنبیه کردن به دلیل بیاحترامی، مؤدب و محترم نمیشود. بلکه تنبیه کردن بیشتر او را برای ادامه این کار تشویق میکند.
اسم روی کودک نگذارید:
گاهی اوقات والدین حتی به شوخی یا در عصبانیت روی بچه اسامی بد میگذارند و او را با کلمات بد صدا میکنند، این کار در ذهن کودک ثبت میشود و دقیقاً در زمانی که بخواهد با شما همانگونه حرف میزند. همیشه سعی کنید خشم خود را کنترل کرده و به او توضیح دهید که چه طور و چرا اینقدر عصبانی شدهاید.
تنبیه باید مناسب با رفتار بد کودک باشد
استفاده از لغات طنزآمیز ممنوع:
از صدا کردن کودک با القابی که گاه به دلیل احساس صمیمی بودن از آنها استفاده میکنید، ولی نمیخواهید او برای صدا کردن دیگران از آنها استفاده کند، اجتناب کنید. به عنوان مثال گفتن کلمه وروجک یا شیطون، میتواند به دلیل تقلید کودک از شما استفاده شود.
به دیگران اجازه ندهید به کودک لقب بدهند:
در خیلی موارد دوستان و آشنایان حتی از روی علاقه به کودک شما لقبهای نادرست میچسبانند و او را صدا میزنند مثلاً بچه شیطان، خرابکار، بی ادب.. این رفتار در ذهن کودک حک میشود و این اسامی برایش میماند و کمکم نهادینه میشود. به اطرافیان این اجازه را ندهید.
کلمات بد و خوب را برای کودک مشخص کنید:
به طور دقیق برای کودک توضیح دهید که از چه لغاتی نباید استفاده کند. تنها در این صورت میتوانید از او انتظار داشته باشید که کلمات «مجاز» و «غیرمجاز» را بشناسد.
قانونی برای بددهنی بگذارید:
گاهی بددهنی کودکان تبدیل به یک مشکل اساسی میشود، در این مواقع ممکن است به وضع قوانینی نیاز باشد. یک قانون به نام: "از زبان درست استفاده کن" هست که در این موارد کمک میکنید. ممکن است کودک به هشدارها و یادآوری نیاز داشته باشد تا بفهمد کلمه مناسب یعنی چه. برخی پدر و مادرها هم ممکن است قانونی را ترجیح بدهند که میگوید «فقط در اتاقت میتوانی فحش بدی تا کس دیگهای اونها رو نشنود.»
چه نوع تنبیهی مناسب است؟
یادتان باشد تنبیه باید مناسب با رفتار بد کودک باشد. در این موارد منظور از تنبیه محرومیت است. مثلاً والدین وقتی کودک حرفی نامناسب زد، به ازای هر سال سن کودک یک دقیقه او را به اتاق دیگری بفرستند (روش تایم اوت) و نیم ساعت بعد از پایان محرومیت به او بیتوجهی کنند و نارضایتی خود را اعلام کنند یا اسباببازی موردعلاقهاش را برای چند ساعت از کودک بگیرند و بعد از آن بدون آنکه کودک متوجه شود، به اتاقش بفرستند یا مثلاً از بردن کودک به پارک یا جایی که دوست دارد، خودداری کنند.
بیشتر بخوانید: شما جزو کدام والدین هستید؟
بهترین برخورد در اماکن عمومی چیست؟
مشکل بیشتر والدین این است که فرزندشان در اماکن عمومی و جمع خانوادگی حرف بدی بزند، در این شرایط باید او را کنار بکشید و بخواهید به این رفتار خود پایان دهد. یا بهتر است قبل از مهمانی از روشهای تشویقی استفاده کنید و مثلاً به او گوشزد کنید اگر از این الفاظ استفاده نکند، به او جایزه میدهید. دقت کنید روشهای تشویقی باید تا حد ممکن کلامی و غیرمادی باشد تا کودک شرطی نشود.
مثلاً یک لبخند محبتآمیز یا آفرین گفتن یا نهایتاً جایزه دادن به کودک کافی است. در صورتی که کودک به این روش توجه نداشت و رفتار خود را تکرار کرد، باید به همراه او محیط را ترک کنید. اگر این رفتار چند بار تکرار شود، کودک متوجه حد و مرز کلامی میشود و رفتارهای پرخاشگرانه کلامی خود را کنترل خواهد کرد.
ممکن است بچهها قصد بددهنی نداشته باشند و فقط دنبال لجبازی باشند
پاسخ صحیح به کودک در زمان بددهنی چیست؟
میدانم که از رفتار دوستت (خواهرت یا برادرت) عصبانی هستی، اما ناسزا گفتن کار اصلاً خوبی نیست.
اگر عصبانی هستی، نفس عمیقی بکش و بدون اینکه از الفاظ نامناسب استفاده کنی به کمک الفاظ درست و مناسب مشکلت را بیان کن.
فحش دادن شخصیت تو را خراب میکند. اگر میخواهی به دوستانت نشان دهی از آنها برتری، باید با آنها موقر و باادب صحبت کنی.
۰