معمای قطعی برق؛ از نجف تا پاریس

کوشیار قدوسی | آیا بین قطعی‌های مکرر برق در کشور و معاهده پاریس ارتباطی وجود دارد؟ چند روز پیش شخصی به نام سید یاسر جبرائیلی مدعی شد که تعهدات ایران در امضای معاهده پاریس عامل کمبود برق در کشور است نه کم آبی. چرا؟

چون طبق توافقنامه پاریس ایران متعهد شده که سوزاندن سوخت‌های فسیلی را دوازده درصد کاهش دهد. از آنجا که ۸۵ درصد برق کشور را نیروگاه‌های حرارتی تامین می‌کنند ما برای تامین برق کشور با مشکل مواجه شدیم.

به گفته او سهم نیروگاه‌های آبی از تولید برق کشور ۱۵ درصد است و از آنجا که ذخیره آب پشت سد‌ها نسبت به سال قبل فقط ۲۰ درصد کاهش داشته بنابراین ارتباطی بین کم آبی‌ها با قطع برق وجود ندارد. حالا علاوه بر این، قطع برق گسترده در جمهوری آذربایجان و نجف هم خود به خود به این شایعه دامن زد که نکند واقعا مشکل از معاهده پاریس است؟ در ادامه برایتان خواهیم گفت که چرا این ادعا نمی‌تواند درست باشد.

نکته اول اینکه اجرای تعهدات توافقنامه پاریس برای کشور‌های عضو از سال ۲۰۲۰ الزام آور خواهد شد؛ بنابراین هنوز عملا اتفاقی نیفتاده که بخواهد خللی در تولید برق ایران وارد کند.

ضمن اینکه مفاد این تعهدنامه بیشتر با هدف مهار صدمات محیط زیستی کشور‌های توسعه یافته است و برای کشور‌های در حال توسعه جنبه تشویقی دارد. تازه در مفاد موافقتنامه پاریس گاز به عنوان یک انرژی پاک معرفی شده و حسابش از سایر سوخت‌های فسیلی جدا شده.

ایران هم که دومین کشور تولید کننده گاز جهان است و به روایتی ۷۰ درصد انرژی مورد نیاز نیروگاه‌های حرارتی تولید برق از گاز تامین می‌شود؛ بنابراین موافقنامه پاریس فرصت خوبی برای بهبود بازار فروش گاز ایران است. |۳ نکته بعدی اینکه اگر به سایت سازمان ملل مراجعه کنیم می‌بینیم که دقیقا ذکر شده ایران فقط این توافقنامه را امضا کرده، اما تصویب نکرده است. به طور دقیق‌تر ۱۹۵ کشور این توافقنامه را امضا کرده اند که ۱۷۹ کشور قوانین آن را تصویب هم کرده اند و مابقی کشور‌ها از جمله ایران هنوز آن را تصویب نکرده اند.

کشور‌هایی مثل آنگولا، اریتره، گینه بیسائو، عراق، لیبی، روسیه و .. وضعیتی مشابه با ایران دارند (البته آمریکا به واسطه تصمیم جنجالی ترامپ از این معاهده اخیرا خارج شد). زمان دقیق امضا و زمان تصویب قوانین معاهده پاریس در کشور‌های مختلف را سایت سازمان ملل دقیقا ثبت می‌کند.

عضویت ایران در معاهده پاریس به رغم اینکه در آبانماه ۱۳۹۵ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، اما شورای نگهبان ابهاماتی به آن وارد کرد. شورای نگهبان ایراد گرفته که مشخص نیست بعضی بند‌های این موافقتنامه پیوست دارد یا نه. اگر پیوست دارد باید ضمیمه شود تا شورای نگهبان روی آن نظر نهایی بدهد.

این نامه به امضای آیت الله احمد جنتی به عنوان دبیر شورای نگهبان رسیده و در خروجی سامانه جامع نظرات شورای نگهبان قابل دسترسی است؛ بنابراین فعلا موضوع عضویت ایران در معاهده پاریس مسکوت مانده. حالا به مرور زمان البته ممکن است مشکل حل شود، چون یک بازه زمانی نسبتا طولانی کشور‌ها برای تصویب قوانین این موافقتنامه در کشورشان فرصت دارند.

با وجود همه دلایلی که برای رد ارتباط بین معاهده پاریس و قطع برق وجود دارد، اما منتقدان دولت همچنان مصرانه بر مواضعشان پافشاری می‌کنند. در همین زمینه دیدگاه مجید نامجو وزیر نیروی دولت محمود احمدی نژاد را داریم که روز گذشته اعلام کرد کاهش توسعه نیروگاه‌ها در دولت روحانی، کشور را دچار کمبود برق کرد.

سایت نود اقتصادی به نقل از او نوشت: برای پاسخگویی به نیاز مصرف کشور در برنامه پنجم توسعه اقتصادی پیش بینی شد سالانه ۵ هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور اضافه شود حال آنکه به دلیل تحریم‌ها و افت رونق اقتصادی، دولت روحانی احساس کرد که رشد مصرف برق اتفاق نخواهد افتاد و این دولت خواهد توانست با مدیریت مصرف و تقاضا، رشد مصرف برق را مهار کند.

ایران همانند سایر کشور‌ها در راستای تغییرات اقلیمی در این توافقنامه همکاری می‌کند، اما باید نسبت به رعایت منافع ملی و مردم در این راستا هوشیار بود. توافقنامه پاریس برای ایران به شرطی مفید خواهد بود که منافع ملی در اولویت قرار بگیرد و کشور‌های توسعه یافته ایران را برای توسعه یاری رسانند.»

حالا وسط این دعوا‌ها بعضی انگشت اتهام را به سمت کاوه مدنی معاون سابق سازمان محیط زیست نشانه رفته اند که تصمیمات او برای عضویت در معاهده پاریس باعث قطعی برق شده. کاوه مدنی هم به این ادعا اینطور پاسخ داد که موافقتنامه دو سال قبل از سفر او به ایران در مجلس تصویب شده است.

ضمنا عکسی که با آن استناد کرده مربوط به سفر او به آلمان است نه پاریس. کاوه مدنی در یک رشته توئیت توضیح داده که ایران هنوز هیچ تعهدی به معاهده پاریس ندارد و می‌تواند برنامه کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی خود را منوط به کمک‌های بین المللی و بعضی ملاحظات دیگر کند.

او در ادامه با استناد به دلایل علمی هم توضیح داده که چرا کمبود آب می‌تواند تاثیر قابل توجهی روی کاهش تولید برق کشور داشته باشد.

منبع: روزنامه هفت صبح