اینجا فقر به لباسهای وصله شده رسیده
«هر روز قیمتها رو میبرن بالا. یه بهونهای ام واسش پیدا میکنن. یادمه سال ۹۴ که بازنشسته شدم، شیر رو قوطیای ۲۲۰۰ میخریدم. الان یکی نوشته ۴۰۰۰ تومن، یکی نوشته ۴۳۰۰٫ تازه مغازه هاام که واسه خودشون رندش میکنن. اصن ولش کن ما که خیلی وقته میوه نمیخریم بذار شیرم نخریم.»
کد خبر :
۶۳۹۱۴
بازدید :
۱۵۳۸
شیما حیدری | سه حرف و هزاران معنا در واژه فقر دیده میشود. سه حرف و دهها درز بی جا بر لباس کودکی که در سرمای زمستان دمپایی پلاستیکی بر پا دارد. سه حرف و واژهای که خیلی وقت است سیاستمداران و دولتمردان ما از آن غافل شده اند.
همین چند روز پیش بود که معاون اجتماعی سازمان بهزیستی خبر از افزایش کودکان کار در سال ۹۶ داد. سال ۹۶ که دلار در کانال ۳ تا ۴ هزار تومان ایستاده بود؛ اما این روزها که اقتصاد کشور نوسان قیمت دلار در کانال ۱۲ تا ۱۴ هزار تومان را تجربه میکند، باید منتظر چه آماری از فقر و افزایش کودکان کار و خیابان باشیم؟
کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید مردم که یکی از شاخصهای مهم اقتصاد است، با صدای بلند خبر از افزایش فقر در میان قشر متوسط جامعه میدهد.
کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید مردم که یکی از شاخصهای مهم اقتصاد است، با صدای بلند خبر از افزایش فقر در میان قشر متوسط جامعه میدهد.
تا همین چند ماه پیش برای پیشرفت وضعیت اقتصادی خود و ورود به دهکهای بالاتر جامعه تلاش میکردند، ولی امروز به دهکهای پایین و در واقع زیر خط فقر سقوط کرده اند.
«ما که خیلی وقته میوه نمیخریم بذار شیرم نخریم»
شاید بتوان گفت: همه چیز از افزایش قیمت دلار و نایاب و کم یاب شدن برخی از کالاها در بازار آغاز شد. عواملی که افزایش قیمت برخی از کالاهای اساسی خانوارها را در پی آنها شاهد بودیم.
همین چند ماه پیش اگر به یکی از فروشگاههای زنجیرهای قدم میگذاشتید سبدهای چرخ دار را میدیدید که برخی از آنها مملو از دستمال کاغذی، روغن، مواد شوینده و … بود. اگر چه مسئولین مدام هشدار میدادند که این کالاها در انبار به وفور موجود هستند و از مردم درخواست میکردند در خریدهای شان انصاف را رعایت کنند، اما طولی نکشید که تمام این کالاها با قیمتهای دو تا سه برابری روانه بازار شدند. اگر این روزها هراس کمبود کالا در دل مردم نیست، اما دهکهای پایین و متوسط جامعه میدانند که با درآمدهای کنونی شان پس از این قدرت خریدشان کاهش پیدا میکند.
این روزها اگر به فروشگاههای زنجیرهای سری بزنید دیگر از سبدهای چرخدار مملو از کالاهای گوناگون خبری نیست. سبدهای چرخدار هم کمی بیکار و کم کار شده اند. بیشتر خریداران از سبدهای کوچک دستی استفاده میکنند و بیشتر خریدهای روزانه در سبدهای شان دیده میشود.
عقربههای ساعت ده دقیقه دیگر به ساعت ۱۷ میرسند. به یاد دارم ماههای قبل که به این فروشگاه میآمدم برای عبور سریع از میان قفسهها باید از چند نفری درخواست میکردم راه را باز کنند و سبد چرخدارشان را کنار بکشند. اما امروز و این روزها شلوغترین غرفه، غرفه لبنیات است. این غرفه که ما یحتاج اولیه و روزانه شهروندان را در دل خود دارد، از غرفههای نسبتا پر تردد است.
«ما که خیلی وقته میوه نمیخریم بذار شیرم نخریم»
شاید بتوان گفت: همه چیز از افزایش قیمت دلار و نایاب و کم یاب شدن برخی از کالاها در بازار آغاز شد. عواملی که افزایش قیمت برخی از کالاهای اساسی خانوارها را در پی آنها شاهد بودیم.
همین چند ماه پیش اگر به یکی از فروشگاههای زنجیرهای قدم میگذاشتید سبدهای چرخ دار را میدیدید که برخی از آنها مملو از دستمال کاغذی، روغن، مواد شوینده و … بود. اگر چه مسئولین مدام هشدار میدادند که این کالاها در انبار به وفور موجود هستند و از مردم درخواست میکردند در خریدهای شان انصاف را رعایت کنند، اما طولی نکشید که تمام این کالاها با قیمتهای دو تا سه برابری روانه بازار شدند. اگر این روزها هراس کمبود کالا در دل مردم نیست، اما دهکهای پایین و متوسط جامعه میدانند که با درآمدهای کنونی شان پس از این قدرت خریدشان کاهش پیدا میکند.
این روزها اگر به فروشگاههای زنجیرهای سری بزنید دیگر از سبدهای چرخدار مملو از کالاهای گوناگون خبری نیست. سبدهای چرخدار هم کمی بیکار و کم کار شده اند. بیشتر خریداران از سبدهای کوچک دستی استفاده میکنند و بیشتر خریدهای روزانه در سبدهای شان دیده میشود.
عقربههای ساعت ده دقیقه دیگر به ساعت ۱۷ میرسند. به یاد دارم ماههای قبل که به این فروشگاه میآمدم برای عبور سریع از میان قفسهها باید از چند نفری درخواست میکردم راه را باز کنند و سبد چرخدارشان را کنار بکشند. اما امروز و این روزها شلوغترین غرفه، غرفه لبنیات است. این غرفه که ما یحتاج اولیه و روزانه شهروندان را در دل خود دارد، از غرفههای نسبتا پر تردد است.
مرد مسنی که با کمری خمیده به سختی ایستاده شیرها را یکی یکی از یخچال بر میدارد، قوطی را چرخی میدهد تا به قیمت میرسد، ابروهایش را بالا میاندازد و قوطی شیر کارخانهای دیگر را بر میدارد. رو به جوانی که کنار دستش ایستاده است، میگوید: «هر روز قیمتها رو میبرن بالا. یه بهونهای ام واسش پیدا میکنن. یادمه سال ۹۴ که بازنشسته شدم، شیر رو قوطیای ۲۲۰۰ میخریدم. الان یکی نوشته ۴۰۰۰ تومن، یکی نوشته ۴۳۰۰٫ تازه مغازه هاام که واسه خودشون رندش میکنن. اصن ولش کن ما که خیلی وقته میوه نمیخریم بذار شیرم نخریم.»
با عصبانیت قوطی را میان قفسه یخچال جا میدهد و با سبدی که فقط دو بسته ماکارانی و یک تن ماهی را در خود جای داده به سمت صندوق میرود.
آن طرفتر هم مرد جوانی ایستاده که کیفش را روی شانه انداخته و چند بسته حبوبات در دست دارد. رو به روی یخچال مواد پروتئینی چند دقیقهای مکث میکند و او هم به سمت صندوق میرود و تقریبا با خارج شدن ما سه نفر به جز کارکنان فروشگاه زنجیرهای هیچ خریداری نمیماند.
خدادادی: دولت باید برای حقوق بگیران تسهیلات یا دستمزد جدید در نظر بگیرد
سلمان خدادادی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی از کاهش قدرت خرید کارگران و کارمندان ابراز نگرانی میکند و میگوید: «دولت باید برای اشخاصی که در گروه حقوق بگیران قرار میگیرند تسهیلات یا دستمزد جدید در نظر بگیرد. با توجه به شرایط اقتصادی پیش آمده باید در خصوص این افراد تمهیداتی انجام گیرد، چرا که با تعلل در این تصمیم شاهد بروز فساد خواهیم بود. البته دولت ایجاد بستههای حمایتی ویژهای را در نظر دارد، ولی به نظر ما این موضوع هم جای بحث دارد. در ایجناد این بستهها احتمال ایجاد رانت بسیار وجود دارد و ما باید از رخداد چنین اتفاقی پیشگیری کنیم.
او ادامه میدهد: «متاسفانه طبق آمارها پس از بروز مشکلات اقتصادی کشور، شاهد افزایش برخی از جرایم هستیم. بزهکاری در جامعه رو به افزایش است و به طور قطع مسائل اقتصادی میتواند بر مواردی همچون دزدی و خشونت هم اثرگذار باشد و دولت باید هر چه سریعتر در این خصوص اقدامات موثری انجام دهد.»
اینجا فقر به لباسهای وصله شده رسیده است
اما به جنوب شهر که سری میزنیم، نداری و فقر رنگ و رویی دیگر دارد. اینجا فقر به لباسهای وصله شده رسیده است. به پسرک چشم رنگی و مو بوری که در سرمای نزدیک به زمستان دمپایی پلاستیکی به پا دارد و دو تیشرت آستین کوتاه روی هم پوشیده است.
آن طرفتر هم مرد جوانی ایستاده که کیفش را روی شانه انداخته و چند بسته حبوبات در دست دارد. رو به روی یخچال مواد پروتئینی چند دقیقهای مکث میکند و او هم به سمت صندوق میرود و تقریبا با خارج شدن ما سه نفر به جز کارکنان فروشگاه زنجیرهای هیچ خریداری نمیماند.
خدادادی: دولت باید برای حقوق بگیران تسهیلات یا دستمزد جدید در نظر بگیرد
سلمان خدادادی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی از کاهش قدرت خرید کارگران و کارمندان ابراز نگرانی میکند و میگوید: «دولت باید برای اشخاصی که در گروه حقوق بگیران قرار میگیرند تسهیلات یا دستمزد جدید در نظر بگیرد. با توجه به شرایط اقتصادی پیش آمده باید در خصوص این افراد تمهیداتی انجام گیرد، چرا که با تعلل در این تصمیم شاهد بروز فساد خواهیم بود. البته دولت ایجاد بستههای حمایتی ویژهای را در نظر دارد، ولی به نظر ما این موضوع هم جای بحث دارد. در ایجناد این بستهها احتمال ایجاد رانت بسیار وجود دارد و ما باید از رخداد چنین اتفاقی پیشگیری کنیم.
او ادامه میدهد: «متاسفانه طبق آمارها پس از بروز مشکلات اقتصادی کشور، شاهد افزایش برخی از جرایم هستیم. بزهکاری در جامعه رو به افزایش است و به طور قطع مسائل اقتصادی میتواند بر مواردی همچون دزدی و خشونت هم اثرگذار باشد و دولت باید هر چه سریعتر در این خصوص اقدامات موثری انجام دهد.»
اینجا فقر به لباسهای وصله شده رسیده است
اما به جنوب شهر که سری میزنیم، نداری و فقر رنگ و رویی دیگر دارد. اینجا فقر به لباسهای وصله شده رسیده است. به پسرک چشم رنگی و مو بوری که در سرمای نزدیک به زمستان دمپایی پلاستیکی به پا دارد و دو تیشرت آستین کوتاه روی هم پوشیده است.
اینجا بیشتر ساکنان سال هاست که با فقر آشنا هستند. کمتر از دلار و افزایش قیمت دلار و سکه میشنوید، اگر هم مطرح کنید کمتر کسی هست که در محله امام زاده یحیی سودایش را داشته باشد و افزایش و کاهش قیمتها را دنبال کند
. اما کربلایی رمضان که از صبح تا شب در سوپر مارکت کوچک و کم نورش نشسته و رادیو گوش میدهد، تمام جنگ و جدالهای اقتصادی این چند ماه اخیر را از بر است. حوصله اش از خلوتی کوچه و مغازه اش سر میرود. کمی روی صندلی چوبی اش مینشیند و چند دقیقای کوتاه دستانش را پشت کمرش میگذارد و خمیده خمیده جلوی مغازه اش قدم میزند.
دختر کوچکی که روسری اش را بیخ گلویش محکم گره کرده با صدای بلند میگوید: «کربلایی مامانم گفته چهار تا تخم مرغ بده» کربلایی ۶ تا تخم مرغ میگذارد داخل پلاستیک و میپرسد: «امروزم پنیر نمیخوای؟» دخترک میخندد و بیشتر از گره روسری اش دندانهای افتاده اش پیدا میشود، اما فقط میخندد.
کربلایی رمضان نگران است. نگران مردم محله، نگران مردم شهر، نگران مردم کشور. دخترک که از مغازه بیرون میرود، میگوید: «اول امسال بود که در این محله ساکن شدن. چمی دونم واسه چی از شهر و روستاشون بلند میشن مییان تو این شهر بی در و پیکر. اولای تابستون بود که باباش کار پیدا کرد. اما مگه با این حقوقایی که میدن میشه سه تا بچه قد و نیم قد رو بزرگ کرد. خدا میدونه با این وضعیت چی به سرشون مییاد.»
افزایش ۵۰ تا ۶۰ درصدی هزینههای زندگی مردم نسبت به سال گذشته
دلار در کانال ۱۲ تا ۱۴ هزار تومان جا خوش کرده است و افزایش سه برابری قیمتها هر روز قدرت خرید مردم را نسبت به گذشته کاهش میدهد و هر روز باید در انتظار فقر بیشتری باشیم.
کربلایی رمضان نگران است. نگران مردم محله، نگران مردم شهر، نگران مردم کشور. دخترک که از مغازه بیرون میرود، میگوید: «اول امسال بود که در این محله ساکن شدن. چمی دونم واسه چی از شهر و روستاشون بلند میشن مییان تو این شهر بی در و پیکر. اولای تابستون بود که باباش کار پیدا کرد. اما مگه با این حقوقایی که میدن میشه سه تا بچه قد و نیم قد رو بزرگ کرد. خدا میدونه با این وضعیت چی به سرشون مییاد.»
افزایش ۵۰ تا ۶۰ درصدی هزینههای زندگی مردم نسبت به سال گذشته
دلار در کانال ۱۲ تا ۱۴ هزار تومان جا خوش کرده است و افزایش سه برابری قیمتها هر روز قدرت خرید مردم را نسبت به گذشته کاهش میدهد و هر روز باید در انتظار فقر بیشتری باشیم.
وحید شقاقی شهری اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی میگوید: «طبق برآوردی که داشتم در سال ۹۶ درآمد لازم برای تامین حداقل نیازمندیهای یک خانوار ۳ تا ۴ نفره در تهران حدود ۳٫۵ میلیون تومان در ماه برای تامین حداقل نیازها و در شهرستانها حدوده ۲٫۵ میلیون تومان بود که به آن خط فقر نسبی میگوییم. خانوارهایی با این اندازه درآمد میتوانند نیاز خودشان را برای یک زندگی آبرومند، اما حداقلی تامین کنند.
از آذر ۹۶ تا آبان ۹۷ عملا دلار حدودا سه برابر شده است؛ یعنی از ۴ هزار تومان در آذر سال ۹۶ به ۱۴ هزار تومان در بازار و ۸ هزار تومان در سامانه نیما در سال ۹۷ رسیده است. ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی هم عملا اثر بخشی لازم را برای کنترل قیمتها نداشته است. چون بر اجناس مورد نیاز مردم، بازار علامت میدهد. احتکارها، عدم اثربخشی ارز یارانهای دولت و عدم نظارت به موقع باعث شد ارز بازار آزاد و تا حدودی ارز سامانه نیما بیشترین اثرگذاری را بر قیمت کالاها و خدمات داشته باشد. یعنی یک گروه کالاها با دلار ۱۴ هزار و دیگری با دلار ۸ هزار تومانی محاسبه شدند.»
او ادامه میدهد: «قیمت کالا و خدمات در طول یک سال اخیر بین ۳۵ تا ۱۵۰ درصد افزایش داشته است. برخی از کالاها و خدمات مثل خوراکیها و اقلام ضروری حداقل ۳۵ درصد و کالاهای وارداتی مثل خودرو و تلفن همراه هم با افزایش دلار افزایش قیمت داشته اند.
به طور میانگین ۵۰ تا ۶۰ درصد کاهش ارزش پول ملی داشته ایم که قدرت خرید مردم را کاهش داده است. میتوانیم بگوییم که هزینههای زندگی مردم هم نسبت به سال گذشته بین ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است. یعنی در تهران از ۳٫۵ باید حدود ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و در شهرستانها حدود ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان افرایش حقوق و درآمد داشته باشیم. با توجه به اینکه میانگین درآمد و حقوق در کشور ما تقریبا ۲ میلیون تومان است، بنابراین به تدریج فشار بر خانوارها شدیتر میشود. اگر در یک خانوار همسران در کنار هم کار کنند و درآمد داشته باشند باز هم به سختی میتوانند حداقل نیازهای زندگی شان را تامین کنند.
خط فقر مدام در حال رشد است و برداشت من این بود که تا سال ۹۵ حدود ۳۷ درصد جامعه ایرانی زیر دهک سوم قرار داشتند. (دهک سوم میانگین یا متوسط خط فقر است.)، اما این روزها ۳۷ درصد به بالای ۵۰ درصد رسیده است. یک شکاف طبقاتی عظیم در حال شکل گیری و طبقه متوسط روز به روز در حال کوچکتر شدن است. ۱۰ تا ۱۵ درصد از جامعه ما ثروتمند، ابر طبقه و مرفه شده و بر ثروت آنها افزوده میشود و در مقابل دهکهای متوسط ما به تدریج کوچکتر و به دهکهای پایینتر جامعه اضافه میشود.»
از آذر ۹۶ تا آبان ۹۷ عملا دلار حدودا سه برابر شده است؛ یعنی از ۴ هزار تومان در آذر سال ۹۶ به ۱۴ هزار تومان در بازار و ۸ هزار تومان در سامانه نیما در سال ۹۷ رسیده است. ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی هم عملا اثر بخشی لازم را برای کنترل قیمتها نداشته است. چون بر اجناس مورد نیاز مردم، بازار علامت میدهد. احتکارها، عدم اثربخشی ارز یارانهای دولت و عدم نظارت به موقع باعث شد ارز بازار آزاد و تا حدودی ارز سامانه نیما بیشترین اثرگذاری را بر قیمت کالاها و خدمات داشته باشد. یعنی یک گروه کالاها با دلار ۱۴ هزار و دیگری با دلار ۸ هزار تومانی محاسبه شدند.»
او ادامه میدهد: «قیمت کالا و خدمات در طول یک سال اخیر بین ۳۵ تا ۱۵۰ درصد افزایش داشته است. برخی از کالاها و خدمات مثل خوراکیها و اقلام ضروری حداقل ۳۵ درصد و کالاهای وارداتی مثل خودرو و تلفن همراه هم با افزایش دلار افزایش قیمت داشته اند.
به طور میانگین ۵۰ تا ۶۰ درصد کاهش ارزش پول ملی داشته ایم که قدرت خرید مردم را کاهش داده است. میتوانیم بگوییم که هزینههای زندگی مردم هم نسبت به سال گذشته بین ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است. یعنی در تهران از ۳٫۵ باید حدود ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و در شهرستانها حدود ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان افرایش حقوق و درآمد داشته باشیم. با توجه به اینکه میانگین درآمد و حقوق در کشور ما تقریبا ۲ میلیون تومان است، بنابراین به تدریج فشار بر خانوارها شدیتر میشود. اگر در یک خانوار همسران در کنار هم کار کنند و درآمد داشته باشند باز هم به سختی میتوانند حداقل نیازهای زندگی شان را تامین کنند.
خط فقر مدام در حال رشد است و برداشت من این بود که تا سال ۹۵ حدود ۳۷ درصد جامعه ایرانی زیر دهک سوم قرار داشتند. (دهک سوم میانگین یا متوسط خط فقر است.)، اما این روزها ۳۷ درصد به بالای ۵۰ درصد رسیده است. یک شکاف طبقاتی عظیم در حال شکل گیری و طبقه متوسط روز به روز در حال کوچکتر شدن است. ۱۰ تا ۱۵ درصد از جامعه ما ثروتمند، ابر طبقه و مرفه شده و بر ثروت آنها افزوده میشود و در مقابل دهکهای متوسط ما به تدریج کوچکتر و به دهکهای پایینتر جامعه اضافه میشود.»
موج جدید گرانی در راه است
در کنار تمام گرانیها این روزها نجوای افزایش قیمت بنزین و دو نرخی شدن قیمت سوخت به گوش میرسد. روزی پاستور این افزایش قیمت را تکذیب و روزی دیگر بهارستان خبر از دو نرخی شدن قیمت سوخت میدهد. اگر چه افزیش نرخ سوخت میتواند افزایش قیمت کالاها را به همراه داشته باشد، ولی شقاقی شهری معتقد است دولت جز این چارهای ندارد و میگوید: «این یک تصمیم حیاتی است. گفته میشود روزانه بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون لیتر قاچاق بنزین صورت میگیرد. این مقدار قاچاق به دلیل شکاف قیمت سوخت در ایران با کشورهای همسایه اتفاق میافتد یا باید این شکاف را کمتر کنیم و هزینه فشار بر خانوارها را بپذیریم یا باید بپذیریم این میزان قاچاق ادامه پیدا کند. با دو نرخی شدن بنزین ۶۰ لیتر با قیمت هزار تومان و مازاد آن با قیمت ۳ تا ۴ هزار تومان عرضه میشود و به طور طبیعی این افزایش قیمت به خانوارها فشار میآورد. البته قاچاق بنزین هم خسارت بسیاری را وارد میکند و ما چارهای نداریم جز اینکه این افزایش قیمت را بپذیریم.
البته نباید در این میان از بحث معیشت خانوارها غافل شویم و دولت باید به سمت توزیع کارتهای هوشمند برود و به پر شدن سبد کالایی مردم از این طریق اقدام کند. شرکتهای بازرگانی دولتی ورود کالاهای اساسی را آغاز کرده اند و دولت با توزیع این کارتهای هوشمند باید تا حدودی جلوی این فقر شدید را بگیرد.»
فقر از مظاهر حقوق بشر است
وظیفه اصلی دولتها ریشه کن کردن فقر است. بی شک بهره مندی از یک زندگی شرافتمندانه و رفاه اجتماعی از وظایف اصلی حاکمیت است. رشد اقتصادی، کاهش بیکاری، تورم و حفظ ارزش پول ملی از وظایف اصلی دولتها است که منتج به ریشه کن کردن فقر میشود. فراموش نکنیم که فقر از مظاهر حقوق بشر و یکی از عوامل به وجود آورنده آسیبهای اجتماعی است.
منبع: شفقنا
۰