مفاهیم سرودهای ملی؛ از بینوایان تا ساختن دیوار از گوشت و خون
علیرضا قزوه، مدیر مرکز آفرینشهای حوزه هنری، پیشنهاد کرد سرود ملی جمهوری اسلامی ایران تغییر کند و حماسه وارد این سرود شود. او میگوید ملتی که حماسههای متعدد را آفریده، باید در سرود ملیاش رگههایی از حماسه موج بزند. قزوه از جوانان و اساتید دعوت به سرایش یک سرود تازه کرد.
کد خبر :
۶۴۳۲۱
بازدید :
۶۵۳۲
فرادید | شاید چون مشخص نیست سرود ملی کشورها چه ویژگیهایی دارد، معمولا نمیتوان در ارزیابی آنها سخن قاطعی گفت. حتی بعضی کشورها موسیقی بیکلامی را به عنوان سرود ملی انتخاب کردهاند؛ مانند اسپانیا و بوسنیهرزگوین. علیرضا قزوه، مدیر مرکز آفرینشهای حوزه هنری، پیشنهاد کرد سرود ملی جمهوری اسلامی ایران تغییر کند و حماسه وارد این سرود شود. او میگوید ملتی که حماسههای متعدد را آفریده، باید در سرود ملیاش رگههایی از حماسه موج بزند. قزوه از جوانان و اساتید دعوت به سرایش یک سرود تازه کرد.
در یک تقسیمبندی کلی، سرودهای ملی بیان تاریخ یا یک رویداد تاریخی، میهندوستی، جنگستیزی و گاهی جنگطلبی، برتریطلبی، هویت ملی، عناصر طبیعی و مذهبی را دربردارند. این اشعار، ادبیات محض نیستند و از آنها انتظار تصاویر شاعرانه با شگردهای ادبی نمیرود. بهتر است دارای دوگانه فهمی یا ابهام نباشند و وقایع یا حوادثی را به تصویر بکشند که برای مردم آن کشور یا دیگر کشورها مشخص باشد. به عنوان نمونه از سرود ملی انتظار ایهام و تلمیحهای دور از ذهن نیست.
سرود ملی چند کشور اشاره و فرازهایی از آنها را مرور میکنیم:
سرود ملی چند کشور اشاره و فرازهایی از آنها را مرور میکنیم:
سرود ملی کرهشمالی
در سرود ملی کره شمالی ، به تمدن ۵ هزار ساله و فرهنگ کهن این کشور اشاره شده، همچنین به «سه هزار فرسنگی که سرشار از سیم و زر است». بخشهایی از عناصر طبیعی در سرود آمده و بر اراده خلق برای ساختن کشور تاکید شده است.
در سرود ملی کره شمالی، مردم دعوت به همکاری میشوند تا در برابر امواج توفنده با نیرویی بسیار قوی دفاع کنند. در پایان سرود میآید: «کره، کشور نعمتهای بیپایان و نیرومند را تا ابد بزرگ بداریم».
در این سرود، دعاوی قابل اثبات نیستند، مثلا کشور «نعمتهای بیپایان» مشخص نیست به منابع طبیعی اشاره دارد، ذخایر معدنی را میگوید، سرمایه مردمی یا اجتماعی را ذکر میکند یا ثروتهای ملی را در نظر دارد. شاید به دلیل نداشتن افتخار معاصر، گذشته تاریخی ارزشمند شده است.
تعابیر شاعرانهای مثل «سه هزار فرسنگی که سرشار از سیم و زر است» در سرودی که معرف یک کشور است اشاره به ندانستن تعاریف بینالمللی دارد. به بیانی میتوان این مورد را این گونه تعبیر کرد: دیپلماتی در یک جلسه رسمی تیشرت بپوشد یا با شلوارک حضور پیدا کند.
مخاطب این سرود مردم هستند چرا که از آنها همکاری و یاری طلبیده میشود و این نشان از اهمیت مردم و ارتش در قدرت نظام کره شمالی دارد.
سرود ملی چین
سرود ملی چین کوتاه است. شعر بر آزادگی تاکید دارد. در شعر آمده: آنانی که بردگی را نمیخواهند باید به سمت آزادگی بروند. در این سرود نیز به طبیعت و آثار ملی اشاره شده: "از گوشت و خونمان دیواری دیگر بسازیم". در فراز دیگر این سرود، دوره نوین را بلاخیزترین برهه تاریخی میشمارد و برای برونرفت از آن مردم را به یگانگی فرامیخواند: «قلب هزاران هزار از ما، مانند یک قلب است». شجاعت و دفاع از کشور نیز از درونمایههای این سرود است. با وجود نبودن حمله نظامی در سالیان اخیر، در سرود ملی چین بر دفاع ملی و برپایی جنگ تاکید بسیار دیده میشود.
اشاره به دیوار چین و بازنمایی انسانی آن تاکیدی بر جمعیت مردم و تاثیر آنها در قدرتنمایی دولت و نظام چین را نشان میدهد. در همه جهان دیوار چین یکی از عجایب هفتگانه و نمادی برای این کشور محسوب میشود. با حضور آن در سرود ملی و اینهمانی آن با مردم شاید دستاندرکاران آن قصد بیان این را دارند که چین دو دیوار دارد یکی دیوار چین فیزیکی و دیگری عظمت و بزرگی مردم آن که به دلیل جمعیت زیاد قادر به توانبخشی کشور هستند.
سرود ملی هر کشوری به زبان همان کشور است پس در وهله اول مخاطب آن مردمان همان کشور هستند و ازین رو بیانکننده مطالبی برای آنها خواهد بود، ولی، چون این سرود در محافل ملی و رسمی نیز استفاده میشود باید منعکسکننده آرا، راهکارها، سازوکارها و اهداف داخلی و خارجی آن کشور باشد.
سرود ملی کوبا
شعر این سرود، در اصل به منظور سرود ملی شدن نوشته نشده است. این شعر را در سال ۱۸۶۸ آهنگساز، شاعر و جنگجوی آزادیخواه اهل کوبا، فیگوردو، پس از غلبه بر نیروهای اسپانیایی بر «بایامو» سرود، از این رو مضامین آن سلحشورانه و حماسی است. در این شعر مردم بایامو نمایندگانی از مردم کوبا شمرده میشوند:
مردان بایامو به سوی نبرد بشتابیدَ کشور به شما مینگرد. از مرگ برای میهن نترسید، زیرا زنده بودن یعنی مردن برای میهن و زندگی در زنجیر (زیر سلطه دشمن) زندگی خفتبار است. صدای نفیر جنگ را بشنوید و به جبههای نبرد بشتابید.
مضامین سرود ملی کوبا ترغیب مردم به دفاع از میهن و گسترش مفهوم میهندوستی است. در این سرود از عناصر طبیعی، هویت ملی و موارد این چنینی خبری نیست و در هر بار اجرای آن مردم کوبا گذشته بسیار دور، شاعر و مدافعان کشورشان را به خاطر میآورند.
تکرار جنگاوری و تمرکز زیاد بر جنگیدن در سرود ملی به نوعی بیان سیاستهای یک کشور میتواند باشد. القای هیجان و حس سلحشوری نیز در هر بار شنیدن سرود مخاطب ملی را به شور و دوره آرای جنگاورانه میاندازد.
سرود ملی عربستان
این سرود نیز کوتاه است. این شعر سرشار از مفاهیم دینی و اسلامی است. از همان آغاز سرود، کشور با شکوه و برتر از دیگر کشورها خوانده میشود:
بشتاب برای شکوه و برتری پرچم سبز. پرچمی که دربردارنده شهادتین است و این دو فراز مانند نوری بر روی پرچم میدرخشد. این پرچم را برافراز و بزرگی خداوند را تکرار کن (الله اکبر).ای کشور، ای میهن مستدام باشی و باعث سربلندی دیگر مسلمانان. پادشاه برای پرچم و برای میهن زنده باد.
در سرود ملی عربستان به برتری کشور بر دیگر مسمانان اشاره صریح شده و با استفاده از مضامین پایهای اسلام به آن وجاهت و اعتبار بخشیده شده است. از تاریخ، ملت، عناصر طبیعی و هویت ملی هم خبری نیست.
با یک پیشفرض قوی کشور برتر از همسایگان و همکیشان معرفی میشود و با زندهباد پادشاه به نوعی برتری حاکم بر مردم تلقین میشود. در این سرود مخاطب مردم هستند، ولی از تاثیر آنها بر کشور حرفی به میان نمیآید و با تجویز دستورهای مشخص از آنها فرمانبرداری انتظار میرود.
سرود ملی لیبی
سرود ملی لیبی بلند است و در سال ۲۰۱۱ پس از سقوط قذافی تغییر کرده است. این سرود تغییر یافته سرود ملی پیش از دوره قذافی است. ای میهن با پایداری و نبرد من، ناگواریها را دور کن و پابرجا بمان. ما برای تو فدا شویم تو زنده بمان. تو از گذشتگان برای ما ماندهای. خدا تو را حفظ میکند و دشمنانت را نابود میسازد. به خفت گذشته باز نمیگردیم، همیشه سرباز توییم، پس زنده بمان. گذشتگانمان با قرآن در یک دست و سلاح در دست دیگر از تو دفاع کرده اند. شکوه و بزرگی برای ماست و خداوند بر آزادیمان شکوه و برکت افزاید.
این سرود به دلیل طولانی بودن مفاهیم زیادی دارد و در آن به گذشتههای اساطیری دور اشاره میشود. گوینده آن ملت است و مخاطب میهن. به دلیل اینکه پس از تغییرات سیاسی اخیر سروده و تجدید نظر شده برای شنونده دارای مفاهیم مشخص است.
در این سرود نیز میهندوستی وجود دارد. شاعر دشمنان میهن را شکست خورده و وطن را باشکوهتر از پیش، فرض میکند. مضامین مذهبی در سرود به القای بر حق بودن کمک میکند و به عبارتی با بیان شکست دشمنان نوعی «خود و دیگری» میسازد و در آن خبری از عناصر طبیعی نیست.
سرود ملی فرانسه
فرانسوی را زبان عشق میدانند. شنیدن شعر همراه با موسیقی این زبان، شنوندهای را که فرانسوی نمیداند نیز مسحور خود میکند. سرود ملی فرانسه که به «بینوایان» شهرت دارد، برای اولین بار به صورت راهپیمایی انجام شد. پس از آن در اجرای بسیاری از سرودهای ملی این کار تکرار گردید. مفاهیم سراسر سرود جنگطلبی، به پاخاستن برای قیام و سلحشوری است.
فرانسوی را زبان عشق میدانند. شنیدن شعر همراه با موسیقی این زبان، شنوندهای را که فرانسوی نمیداند نیز مسحور خود میکند. سرود ملی فرانسه که به «بینوایان» شهرت دارد، برای اولین بار به صورت راهپیمایی انجام شد. پس از آن در اجرای بسیاری از سرودهای ملی این کار تکرار گردید. مفاهیم سراسر سرود جنگطلبی، به پاخاستن برای قیام و سلحشوری است.
اشعار این سرود غارت، بردهداری و جنگهای سراسری را بیان میکند. این سرود زمین را جایی برای سرازیر شدن خون دشمنان میداند.
سرود ملی ایران
سرود پیشین ما «پاینده بادا ایران» در سال ۱۳۵۷ تنظیم و در سال ۱۳۷۱ سرود "مهر خاوران" جایگزین آن شد. این سرود کوتاه و در ذهن همه ایرانیان نقش بسته است.
سر زد از افق
مهرِ خاوران
فروغِ دیده حق باوران
بهمن فرِ ایمان ماست
پیامتای امام
«استقلال، آزادی»
نقشِ جان ماست
شهیدان پیچیده در گوش زمان.
فریادتان پاینده مانی و جاودان
جمهوری اسلامی ایران
گوینده سرود ملی ایران ملتاند چرا که با استفاده از ضمیر «ما» و تاکید بر حقبودن آنها هدایت افکار انجام گرفته، به علاوه در این سرود به مفاهیم تاریخ معاصر، موارد هویتی و ایدئولوژیکی اشاره شده و با تکرار «جمهوری اسلامی ایران» به نوعی بیانیه اصول نظام سیاسی، مذهبی و اجتماعی به گوش میرسد. در سرود با اشاره به لقب مرسوم رهبر جمهوری اسلامی، «امام» تاریخ معاصر و اهمیت انقلاب اسلامی برجسته شده است.
برخلاف گفته مدیر مرکز آفرینشهای حوزه هنری در این سرود حماسههای معاصر مانند انقلاب ۵۷ و جنگ ذکر شده و با حضور واژگان «بهمن» و «شهیدان» این دو واقعه تاریخ معاصر ایران برجسته شدهاند.
شاید آنچه در این سرود نیست بخش تاریخی ایران است.
۱