سفر هنرمندان به جبهه

فرادید | بخش مهمی از موسیقی ایرانی برآمده از جنبشی است که از اواخر دهه 40 در مرکز حفظ اشاعه موسیقی به سرپرستی داریوش صفوت شروع شد. در مجموعه «صد قطعه موسیقی ایرانی که باید شنید» به تاثیرات این جنبش بر موسیقی چاووش و سه دهه پس از آن می پردازیم

به گزارش فرادید، انگیزه سفر هنرمندان به جبهه متاثر از موسیقی دانی ویتنامی به نام «تران وانکه» بود که سرپرستی بخش پژوهش موسیقی شرق را در دانشگاه سوربن فرانسه بر عهده داشت و داریوش صفوت در دورانی که در پاریس حضور داشت تحت نظر او به فعالیت می پرداخت. وانکه از نواختن موسیقی در جنگ ویتنام برای مبازران هموطنش سخن گفته بود و این موضوع تاثیر زیادی بر علیزاده و لطفی گذاشته بود.

اعضای چاووش برای درک شرایط جنگ و اجرای کنسرت به اهواز می روند تا پس از بررسی شرایط و کسب اجازه از مسئولین در تهران به اجرای برنامه در جبهه ها بپردازند. اما هیچگاه این مجوز صادر نشد. حتی در تهران نیز کنسرت گروه شیدا برای مادران و همسران شهدا با دخالت کمیته به هم می خورد.

شش ماه پس از حمله عراق حسین علیزاده آلبومی را بیرون از کانون چاووش منتشر کرد با نام سرودهای آذربایجان. خواننده آذری زبان این آلبوم که ابتدا ناصری معرفی شد، نصرالله ناصح پور بود. هدف آلبوم دعوت از ایرانی ها جهت اتحاد در برابر دشمن بود. در یکی از قطعات ناصح پور به زبان آذری می خواند: «آذری لر، تورکمن لر، فارس لار، کورد لر، عرب لر یوخدور آمان دشمن اطمینان» (یعنی آذری ها، ترکمن ها، فارس ها، کرد ها، عرب ها امانی نیست و به دشمن اطمینانی نیست.) یک سال پیش از این علیزاده به اتفاق علی اکبر شکارچی اثر «موسیقی خلق لر» را مستقل از چاووش منتشر کرده بودند که شکارچی خوانندگی آن اثر را خود بر عهده داشت.

لطفی علاوه بر تصنیف «برخیز که دشمن به دیار آمده امروز» که همزمان با اشغال هویزه و با صدای شهرام ناظری در رادیو اهواز پخش کرده بود، تصنیف «ظفر» را در سال 61 به مناسبت آزادسازی خرمشهر ساخت او خود در مصاحبه ای گفته بود: «يک روز وقتي پس از پايان تدريس در کانون چاووش، بيرون آمدم، متوجه شدم سر و صداي زيادي در خيابان جاري است و چراغ خودروها روشن است. پرسيدم چه خبر است؟ گفتند، خرمشهر آزاد شده است. ناخودآگاه اين تصنيف با همين حال و هوا در ذهنم شکل گرفت و سرانجام آن را اجرا کرديم.

جدای از تصنیف «خاموشی» که علیزاده آن را برای خاموشی های تهران در زمان بمباران و با صدای ناظری ساخت، سال 62 حسین علیزاده قطعه نینوا را منتشر کرد. اثری که علیزاده آن را به نوعی وقایع نگاری آن دوران خوانده است. هر چند این اثر همراهی نی با یک ارکستر زهی است اما علیزاده طرح اولیه آن را به کنسرت نوا در سال 56 می رساند و این قطعه را در ادامه پروژه دستگاه نوای خود می داند. پس از این قطعه به او پیشنهاد های فراوانی در خصوص ساخت موسیقی برای جنگ شد اما علیزاده هیچکدام از آنهال را نپذیرفت.