تراژدی تایتانیک دوباره رخ می‌دهد

محمد درویش | دانشمندان جهان ۷۹ سال است که ساعتی موسوم به آخرالزمان را رونمایی کرده‌اند تا به مردم هشدار دهند در نتیجه آزمندی، رقابت‌های هسته‌ای و تشدید مخاطرات اقلیمی، چنددقیقه تا پایان جهان باقی است. چندروز پیش راشل برانسون، مدیر «خبرنامه پژوهشگران هسته‌ای»، در برابر خبرنگاران در واشنگتن هشدار داد که شرایط امروز به اندازه خطرناک‌ترین زمان از دوران جنگ سرد که فقط دودقیقه به پایان جهان مانده بود، نگران‌کننده است! فرماندار سابق کالیفرنیا، جری براون، هم در تأیید این هشدار می‌گوید: «ما تقریبا مانند مسافران کشتی تایتانیک هستیم که در حال لذت‌بردن از خوراک و شنیدن موسیقی، کوه یخ را در مقابل خود نمی‌بینند».

پژوهشگران دو تهدید حیاتی را که بشریت با آن‌ها روبه‌روست، یافته‌اند: سلاح‌های هسته‌ای و تغییرات اقلیمی. دلیل تشدید این دو بحران هم یکی فسخ یک‌جانبه قرارداد هسته‌ای با ایران و اعلام عقب‌نشینی از یک پیمان خلع‌سلاح هسته‌ای با روسیه از جانب ایالات متحده است. همچنین مسئله غامض هسته‌ای با کره شمالی هنوز حل‌نشده باقی مانده است. علاوه‌براین، قدرت‌های هسته‌ای هم‌زمان به‌روزرسانی زرادخانه‌های خود را ادامه داده‌اند که بی‌شباهت به یک مسابقه تسلیحاتی جهانی نیست؛ مسابقه‌ای برای استقبال شتابان‌تر از مرگ و ویرانی و فروپاشی تمام سیاره!

پژوهشگران در مورد تغییرات اقلیمی گفته‌اند که انتشار دی‌اکسیدکربن که به نظر می‌رسید در دهه اخیر تا حدی ثبات پیدا کرده، در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ باز رو به افزایش گذاشته و این شاید مهم‌ترین دستاورد یک انتخاب اشتباه برای کاخ سفید از سوی مردم آمریکا باشد. این در حالی است که بار‌ها دانشمندان هشدار داده‌اند که برای متوقف‌کردن وخیم‌ترین عواقب تغییرات اقلیم، همه کشور‌های دنیا می‌بایست انتشار کربن را تا آخر این قرن به صفر برسانند.

در طول دو سال گذشته پژوهشگران ساعت آخرالزمان خود را هربار برای ۳۰ ثانیه به جلو کشیده‌اند. پیش از آن این ساعت از سال ۲۰۱۵ روی سه‌دقیقه به نیمه‌شب مانده ایستاده بود. آخرین‌بار این ساعت در سال ۱۹۵۳، پس از نخستین تست‌های بمب هیدروژنی روی دودقیقه به ۱۲ مانده ایستاده بود. این ساعت از سال ۱۹۴۷ وجود دارد و در زمان ارائه آن عقربه‌ها هفت دقیقه به ۱۲ را نشان می‌دادند.

پس از فروپاشی دیوار برلین، پژوهشگران این ساعت را آشکارا - ۱۷ دقیقه پیش از نیمه‌شب- به عقب کشیدند.

«خبرنامه پژوهشگران هسته‌ای» در سال ۱۹۴۵ توسط دانشمندان آمریکایی پایه‌گذاری شد که در ساخت نخستین بمب اتمی همکاری داشتند. آن‌ها با ساعت آخرالزمان قصد پیش‌بینی آینده را ندارند، بلکه بیشتر روند‌ها و رخداد‌ها را ارزیابی می‌کنند.

اینکه نام ایران هم این‌بار در بالاترین سطح به‌عنوان یکی از کشور‌های مؤثر در تغییر ساعت آخرالزمان شنیده می‌شود، اصلا خشنودکننده نیست؛ هرچند که اهمیت نادیده‌انگاشتن ملاحظات ایرانی را به جهانیان گوشزد می‌کند. کاش همچنان عقلانیت به رهبری جهانی بازمی‌گشت و به‌جای کوبیدن بر طبل رقابت‌های تسلیحاتی و دهن‌کجی تفکر ترامپیسم به خطرات روزافزون تغییرات اقلیمی، منافع زمین خردمندانه‌تر لحاظ می‌شد. تنها نشانه امیدوارکننده در این میان، شاید تزلزل و سردرگمی بی‌سابقه بین طرفداران خودخواه برگزیت در بریتانیا باشد.

ما باید به آن اندازه از درک و شعور برسیم تا رقابت‌های قبیله‌ای را در پای منافع کره زمین ذبح کنیم و عملا نشان دهیم که همگی ساکن یک کشتی هستیم؛ آموزه‌ای که حضور ترامپ در کاخ سفید و هم‌فکران تمامیت‌خواهش در برخی از کشور‌های اروپایی، روسیه و چین به‌شدت آن را به چالش کشیده است.