علت «مدفوع سیاه» چیست؟
دیدن مدفوع سیاه ممکن است در ابتدا برای هر کسی ترسناک باشد؛ اما باید گفت که مدفوع سیاه همیشه نشانه یک بیماری جدی یا مشکل بزرگ نیست و گاه می‌تواند ناشی از عوامل گوناگونی باشد.
کد خبر :
۶۹۶۶۱
بازدید :
۱۲۰۰
فرادید | مدفوع سیاه همیشه علت بروز مشکلی بزرگ نیست. دلایل بسیار متفاوتی برای رنگ مدفوع وجود دارد. مکمل‌های آهن یا برخی از مواد غذایی سبب سیاه شدن مدفوع می‌شوند. برخی از جراحی‌ها مثل جراحی استومی (stomy) یا کولکتومی (colectomy) می‌توانند یکی از علت‌های تغییر رنگ مدفوع به سیاه باشند و معمولا به این دلیل است که غذا در سیستم گوارشی این افراد به خوبی افراد سالم هضم نمی‌شود.
حقایقی کوتاه از آنچه درباره مدفوع سیاه باید بدانید
حقایقی کوتاه از آنچه درباره مدفوع سیاه باید بدانید
• شایع‌ترین حالت ایجاد مدفوع سیاه خونریزی یک زخم
• نشان دهنده وجود یک مشکل در دستگاه گوارش فوقانی
• خون در مدفوع می‌تواند از طریق آزمایش شناسایی شود
• مشاهده مواردی همچون مدفوع سیاه همراه با درد، استفراغ یا اسهال سبب می‌شود تا فورا به پزشک مراجعه کنید
• اگر مسئله‌ای مشکوک وجود دارد، باید در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
مدفوع سیاه ناشی از مصرف مکمل‌ها یا برخی از خوراکی‌ها
مدفوع سیاه می‌تواند ناشی از مصرف تعدادی از خوراکی‌ها، مکمل‌ها، دارو‌های تجویزی یا مواد معدنی باشد. مکمل‌های آهن که به تنهایی یا همراه با مولتی ویتامین‌های تجویز شده برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن استفاده می‌شوند، مدفوع را سیاه یا حتی سبز می‌کنند. مواد غذایی که آبی تیره یا سبز هستند؛ نیز می‌توانند موجب سیاه شدن رنگ مدفوع شوند. موادی که معمولا در مدفوع‌های سیاه دیده می‌شوند، عبارت‌اند از:
• شیرین بیان سیاه
• زغال اخته
• مکمل‌های آهن
• داروی بیسموت (Bismuth)
در صورتی که در مدفوع فرد موادی پیدا شود که دلیل سیاهی آن هستند، می‌توان ادعا کرد که مشکلی در بدن فرد وجود ندارد. در غیر این صورت باید فورا با پزشک مشورت کنید. اگر دلیل مشخصی برای مدفوع سیاه (مانند غذا، مکمل یا دارو) وجود نداشته باشد، این امر می‌تواند دلایل مختلف پزشکی داشته باشد که سبب سیاهی مدفوع و بوی نامطبوع آن شده است.
مدفوع سیاه ناشی از وجود خون: ملنا
خونریزی از مجرای دستگاه گوارشی فوقانی مانند مری یا معده که رنگ مدفوع را سیاه می‌کنند، ملنا (Melena) نامیده می‌شود. خون هنگامی که از مجرای گوارشی عبور می‌کند با آنزیم‌های موجود در فرایند هضم مواجه می‌شود و همین امر موجب تغییر رنگ قرمز آن به سیاه می‌شود. تشخیص این بیماری به دلیل اینکه رنگ قرمز خون تغییر می‌کند، دشوار‌تر از زمانی است که خون در مدفوع به وضوح دیده می‌شود. وجود خون درون یا روی مدفوع ناشی از بیماری هماتوشزی (hematochezia) است که به خونریزی دستگاه گوارشی تحتانی مانند راست روده یا روده بزرگ مرتبط است. خونی که از خونریزی دستگاه گوارشی تحتانی به وجود می‌آید، کم‌تر وارد فرایند هضم می‌شود و رنگ قرمز آن معمولا حفظ می‌شود.
در صورتی که مدفوع سیاه با علائم دیگری مانند احساس ضعف یا خستگی، سر گیجه، درد یا تهوع همراه باشد، به‌ویژه خون در آن مشاهده شود یا به طور کلی رنگ آن شبیه پودر قهوه باشد، فورا با پزشک تماس بگیرید. این وضعیت در برخی از افراد نشانه خونریزی در مجرای گوارشی است.
اگر مدفوع سیاه باشد و فرد به یکی از بیماری‌های زیر مبتلا باشد که مستعد خونریزی در دستگاه گوارش هستند، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کند:
• بیماری کبد
• سرطان
• دیولافوی (نوعی بیماری نادر معده)
• التهاب در مری
• التهاب معده
• ایسکمی روده (قطع جریان خون به روده‌ها)
• زخم‌های گوارشی
• پارگی در مری (پارگی در مالوری-ویس Mallory-Weiss)
• واریس (بزرگ شدن ناهنجار سیاهرگ‌ها) در مری یا معده
تشخیص
رنگ سیاه به تنهایی به منظور تشخیص وجود خون در مدفوع کافی نیست. بنابراین پزشک از طریق معاینه رکتوم یا بررسی نتایج آزمایش مدفوع وضعیت بیمار را بررسی می‌کند. برای انجام آزمایش نمونه‌ای از مدفوع بیمار ـ که نمونه‌گیری در خانه هم می‌تواند انجام شود ـ برای بررسی و ارزیابی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
وجود خون در مدفوع می‌تواند ناشی از چندین شرایط مختلف باشد، ازجمله وجودد زخم در مجرای دستگاه گوارشی فوقانی و یا پارگی. در صورتی که مدفوع سیاه بیمار بر اثر خونریزی باشد و ملنا تشخیص داده شود، پزشک ممکن است آزمایش‌های تشخیصی دیگر تجویز کند تا علت اصلی و محل دقیق مشکل شناسایی شود.
یکی از روش‌های تشخیصی استفاده از اوسوفاژوگاسترودوداندوسکوپی (Oesophagogastroduodenoscopy) است. این روش نوعی آندوسکوپی تشخیصی است که امکان مشاهده بخش بالایی دستگاه گوارش از دوازدهه (اثنی عشر) را فراهم می‌کند. از سایر روش‌های تشخیصی نیز می‌توان به اشعه ایکس، آزمایش‌های خون، کولونوسکوپی (معاینه داخل روده بزرگ با استفاده از دستگاه کولونوسکوپ)، کشت مدفوع و استفاده از باریم اشاره کرد.
• نشان دهنده وجود یک مشکل در دستگاه گوارش فوقانی
• خون در مدفوع می‌تواند از طریق آزمایش شناسایی شود
• مشاهده مواردی همچون مدفوع سیاه همراه با درد، استفراغ یا اسهال سبب می‌شود تا فورا به پزشک مراجعه کنید
• اگر مسئله‌ای مشکوک وجود دارد، باید در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
مدفوع سیاه ناشی از مصرف مکمل‌ها یا برخی از خوراکی‌ها
مدفوع سیاه می‌تواند ناشی از مصرف تعدادی از خوراکی‌ها، مکمل‌ها، دارو‌های تجویزی یا مواد معدنی باشد. مکمل‌های آهن که به تنهایی یا همراه با مولتی ویتامین‌های تجویز شده برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن استفاده می‌شوند، مدفوع را سیاه یا حتی سبز می‌کنند. مواد غذایی که آبی تیره یا سبز هستند؛ نیز می‌توانند موجب سیاه شدن رنگ مدفوع شوند. موادی که معمولا در مدفوع‌های سیاه دیده می‌شوند، عبارت‌اند از:
• شیرین بیان سیاه
• زغال اخته
• مکمل‌های آهن
• داروی بیسموت (Bismuth)
در صورتی که در مدفوع فرد موادی پیدا شود که دلیل سیاهی آن هستند، می‌توان ادعا کرد که مشکلی در بدن فرد وجود ندارد. در غیر این صورت باید فورا با پزشک مشورت کنید. اگر دلیل مشخصی برای مدفوع سیاه (مانند غذا، مکمل یا دارو) وجود نداشته باشد، این امر می‌تواند دلایل مختلف پزشکی داشته باشد که سبب سیاهی مدفوع و بوی نامطبوع آن شده است.
مدفوع سیاه ناشی از وجود خون: ملنا
خونریزی از مجرای دستگاه گوارشی فوقانی مانند مری یا معده که رنگ مدفوع را سیاه می‌کنند، ملنا (Melena) نامیده می‌شود. خون هنگامی که از مجرای گوارشی عبور می‌کند با آنزیم‌های موجود در فرایند هضم مواجه می‌شود و همین امر موجب تغییر رنگ قرمز آن به سیاه می‌شود. تشخیص این بیماری به دلیل اینکه رنگ قرمز خون تغییر می‌کند، دشوار‌تر از زمانی است که خون در مدفوع به وضوح دیده می‌شود. وجود خون درون یا روی مدفوع ناشی از بیماری هماتوشزی (hematochezia) است که به خونریزی دستگاه گوارشی تحتانی مانند راست روده یا روده بزرگ مرتبط است. خونی که از خونریزی دستگاه گوارشی تحتانی به وجود می‌آید، کم‌تر وارد فرایند هضم می‌شود و رنگ قرمز آن معمولا حفظ می‌شود.
در صورتی که مدفوع سیاه با علائم دیگری مانند احساس ضعف یا خستگی، سر گیجه، درد یا تهوع همراه باشد، به‌ویژه خون در آن مشاهده شود یا به طور کلی رنگ آن شبیه پودر قهوه باشد، فورا با پزشک تماس بگیرید. این وضعیت در برخی از افراد نشانه خونریزی در مجرای گوارشی است.
اگر مدفوع سیاه باشد و فرد به یکی از بیماری‌های زیر مبتلا باشد که مستعد خونریزی در دستگاه گوارش هستند، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کند:
• بیماری کبد
• سرطان
• دیولافوی (نوعی بیماری نادر معده)
• التهاب در مری
• التهاب معده
• ایسکمی روده (قطع جریان خون به روده‌ها)
• زخم‌های گوارشی
• پارگی در مری (پارگی در مالوری-ویس Mallory-Weiss)
• واریس (بزرگ شدن ناهنجار سیاهرگ‌ها) در مری یا معده
تشخیص
رنگ سیاه به تنهایی به منظور تشخیص وجود خون در مدفوع کافی نیست. بنابراین پزشک از طریق معاینه رکتوم یا بررسی نتایج آزمایش مدفوع وضعیت بیمار را بررسی می‌کند. برای انجام آزمایش نمونه‌ای از مدفوع بیمار ـ که نمونه‌گیری در خانه هم می‌تواند انجام شود ـ برای بررسی و ارزیابی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
وجود خون در مدفوع می‌تواند ناشی از چندین شرایط مختلف باشد، ازجمله وجودد زخم در مجرای دستگاه گوارشی فوقانی و یا پارگی. در صورتی که مدفوع سیاه بیمار بر اثر خونریزی باشد و ملنا تشخیص داده شود، پزشک ممکن است آزمایش‌های تشخیصی دیگر تجویز کند تا علت اصلی و محل دقیق مشکل شناسایی شود.
یکی از روش‌های تشخیصی استفاده از اوسوفاژوگاسترودوداندوسکوپی (Oesophagogastroduodenoscopy) است. این روش نوعی آندوسکوپی تشخیصی است که امکان مشاهده بخش بالایی دستگاه گوارش از دوازدهه (اثنی عشر) را فراهم می‌کند. از سایر روش‌های تشخیصی نیز می‌توان به اشعه ایکس، آزمایش‌های خون، کولونوسکوپی (معاینه داخل روده بزرگ با استفاده از دستگاه کولونوسکوپ)، کشت مدفوع و استفاده از باریم اشاره کرد.
سایر عوامل رایج وجود خون در مدفوع
• زخم معده: زخم معده نوعی زخم است که روی دیواره داخلی معده ایجاد می‌شود و سبب خونریزی و در نتیجه ملنا می‌شود. خلاف باور عمومی استرس و غذا‌های تند موجب زخم معده نمی‌شوند؛ اما می‌توانند شرایط نامناسب زخم معده را بد‌تر و تشدید کنند. در واقع زخم معده درنتیجه عفونت ناشی از فعالیت نوعی باکتری به نام هلیوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) به وجود می‌آید. به طور معمول برای درمان عفونت این نوع باکتری آنتی بیوتیک و برخی مواقع داروی کم کننده اسید معده تجویز می‌شود.
یکی دیگر از علت‌های ایجاد زخم معده، استفاده بلند مدت از مسکن‌هایی است که به دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDS) معروف‌اند. این دارو‌ها با تضعیف دیواره داخلی معده در برابر اسید تولید شده به آن آسیب می‌رسانند. به همین دلیل این دارو‌ها عوارض جانبی منفی روی بیماری کرون و کولیت زخمی دارند. از این دارو‌ها می‌توان به ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم و آسپرین اشاره کرد. برخی از این دارو‌ها را پزشک تجویز می‌کند. زخم معده معمولا پس از متوقف شدن مصرف این دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی بهبود پیدا می‌کند.
• ورم معده (گاستریت): التهاب دیواره داخلی معده را ورم معده یا گاستریت می‌نامند. این نوع از ورم معمولا بر اثر استفاده بیش از حد الکل یا غذا‌های تند، استعمال دخانیات، عفونت باکتریایی یا استفاده از دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی ایجاد می‌شود. ورم معده می‌تواند بر اثر جراحی یا آسیب دیدگی به وجود بیاید یا ممکن است ناشی از بیماری در بدن باشد.
• واریس مری: هنگامی که سیاهرگ‌های دیواره قسمت پایین مری یا بالای معده ملتهب می‌شوند، فرد دچار بیماری ورایس مری می‌شود. زمانی که این سیاهرگ‌ها بر اثر تورم پاره می‌شوند، احتمال دارد فرد دچار خونریزی و خون وارد مدفوع شود یا به صورت استفراغ از بدن بیمار خارج شود. مشکلاتی همچون فشار خون بالا و سیروز کبدی سبب واریس مری می‌شوند.
• پارگی مالوری-ویس: این بیماری ممکن است ناشی از پارگی غشاء مخاطی بین مری و معده است. در صورتی که این پارگی با خونریزی همراه باشد، می‌تواند موجب ایجاد ملنا شود. با این وجود این مشکل بسیار نادر است (از هر ۱۰۰۰۰۰ نفر، ۴ نفر) و ممکن است بر اثر استفراغ، سرفه یا تشنج‌های صرعی ایجاد شود.
نکات کوتاه
در بیش‌تر مواقع سیاهی مدفوع به دلیل مصرف مکمل آهن یا برخی مواد غذایی است.
معمولا شایع‌ترین مشکلی که موجب سیاهی مدفوع می‌شود، خونریزی ناشی از زخم مجرای گوارشی است. مدفوع سیاه می‌تواند ناشی از خونریزی مربوط به مجرای فوقانی گوارشی باشد. همچنین در صورت وجود خون در مدفوع باید با آزمایش مدفوع سلامت بدن را مورد بررسی قرار بدهید و در صورت مشاهده خون فورا به پزشک مراجعه کنید. درنهایت هنگام مشاهده مدفوع سیاه به همراه درد، تهوع یا اسهال، بهتر است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
منبع: verywellhealth
۰
